آلودگی‌های خطرناک برای محیط‌زیست
آلودگی میکروبی و مواد شیمیایی بسته به نوع فاضلاب برای محیط زیست خطرناک هستند. از سوی دیگر تجمع فلزات سنگین در بدن مصرف‌کننده می‌تواند منجر به بیماری‌های صعب‌العلاج از جمله سرطان شود. بنابراین می‌توان گفت معضل شهری در مدل شهرنشینی دفع فاضلاب به صورت صحیح است. به عنوان مثال فاضلاب پایتخت کشور نیز به‌عنوان یکی از شهرهای شاخص به صورت صحیح دفع نشده و خبرهای ضد و نقیصی از توسعه کشاوزی در جنوب تهران از طریق آب خارج‌شده از خروجی‌های فاضلاب شنیده می‌شود.
شهرهای ساحلی در خطرند
مساله بعدی آلودگی آب در شهرهای ساحلی است. فاضلاب این شهرها به دلیل قرارگیری در نقاط پست زمین ساحلی به دریا و دریاچه در سواحل جنوب و شمال هدایت می‌شوند. مساله دفع زباله به‌صورت غیر کارشناسی یک تهدید جدی برای مناطق ساحلی کشور است، این فاضلابها زندگی موجودات دریایی را به مخاطره انداخته و در نهایت شاهد کاهش جمعیت آبزیان در سواحل هستیم. این کاهش جمعیت به دلیل پخش فاضلاب در مناطق ساحلی کشور است.
لزوم دفع صحیح فاضلاب صنعتی
استقرار واحدهای صنعتی مشکل ساز است و فاضلاب‌های صنعتی آسیب فراوانی به محیط زیست می‌زنند. در این فاضلابها عمدتا ذرات سمی مانند فلزات و مواد سمی دفع می‌شود که این مواد برای انسان، حیوان و موجودات آبزی خطرناک است. باتوجه به گستره وسیع آسیب محیط‌زیست از فاضلاب‌های شهری و صنعتی تمام کشور باید مجهز به سیستم فاضلاب شهری و کنترل خروجی‌های فاضلاب باشد، زیرا هنگام عدم کنترل خروجی فاضلاب این مواد در محیط پخش می‌شوند، بنابراین نیازمند سیستم تصفیه هستیم.
به عنوان مثال فاضلاب شهرهای صنعتی مانند اصفهان، اراک، تبریز و ساوه می‌تواند به‌شدت خطرناک باشد. البته برخی اقدامات صورت گرفته و سیستمهای تصفیه نیز مستقر شده‌اند، اما این سیستم‌ها با استانداردهای بین‌المللی فاصله زیادی دارند و همچنان آب نهایی خروجی از آنها نباید برای مصارف کشاورزی استفاده کرد. این آب باید صرف کاشت چوب و آبیاری فضای سبز شود و بی‌واسطه توسط انسان یا حیوان مصرف نشود. به دو دلیل کنترل بیماری‌ها و محیط زیست باید مساله فاضلاب‌های صنعتی را مدیریت کرد تا امکان استفاده مجدد از آب حاصل از فاضلابها را داشته باشیم.
این آب‌ها می‌توانند به منظور خنک‌کنندگی سیستمهای صنعتی مورد استفاده قرار گیرند تا ضمن آنکه از آنها در مصارف کشاورزی و آشامیدنی استفاده نمی‌شود بدون استفاده نمانند و به شکل حرفه‌ای مورد استفاده قرار گیرند. مواد باقی‌مانده از فاضلابها عمدتا مواد آلی هستند که باید تصفیه کامل شوند یا به‌گونه‌ای دفن و معدوم شوند که کمترین میزان آسیب را به محیط‌زیست وارد کنند. این مواد آلی می‌تواند برای تقویت خاک مورد استفاده قرار گیرند، اما نمی‌توان به سادگی و راحتی اجازه مصرف آنها را به دلایل دیگر داد. به هر روی رودخانه‌های مهمی مانند قره‌چای، زاینده رود، ارس، سفید رود و تمام رودخانه‌های کشور تماما در معرض خطر نشت فاضلاب هستند و اکنون دچار مشکل‌اند.
رودخانه‌های شهری آسیب‌پذیرترند
امروز نیز مانند گذشته با بحث ورود فاضلاب‌های شهری به رودخانه‌های کشور و نابودی محیط زیست مواجهیم و آخرین مورد نابودی زیست محیطی دو رود زرچوب و گوهر رود در شهر رشت و استان گیلان است. فاضلاب یک پدیده اجتناب ناپذیر در زندگی‌های اجتماعی در وادی صنعت است. تنها راه، مهار فاضلاب در طبیعت است و منشا آن را نمی‌توان از بین برد. بنابراین باید مدیریت کرد که مواد مضر از آب فاضلاب گرفته شود و آب به چرخه حیات برگردد. این مواد مضر باید در مکان‌هایی که کمترین میزان آسیب را داشته باشد دفن شوند. مساله ورود آب فاضلاب شهری به رودخانه‌ها نه‌تنها در کشور بلکه در دنیا نیز می‌تواند برای ما دردسر ساز باشد.
در هر صورت باید مراقبت‌های لازم را انجام دهیم که برای نسل آینده و جامعه بین الملل نیز پاسخ قانع‌کننده داشته باشیم. در واقع ورود فاضلاب‌های شهری به رودخانه‌ها در نهایت به ورود این آب‌ها به دریا و دریاچه‌ها می‌انجامد و به‌دلیل آنکه برای کشورهای گوناگون مشترک است در نهایت ما را در قبال جوامع بین‌الملل نیز پاسخگو می‌کند. در آخرین اظهارات 80 درصد از فاضلاب‌های شهری به آب‌های زیرزمینی می‌ریزند البته این آمار را به شخصه قبول ندارم. عمده فاضلاب از طریق حفر چاه خارج می‌شود و بخش عمده‌ای از کشور به روش حفر چاه فاضلاب را دفع می‌کنند.
بنابراین نشتی این چاه‌ها ناخودآگاه به آب‌های زیرزمینی ورود پیدا می‌کند. ورود فاضلاب به آب‌های زیرزمینی و سطحی فرایندی مشکل دار است. آب‌های زیرزمینی آب‌های تجدیدناپذیر هستند. بنابراین در صورت آلودگی آنها در واقع برخی سرمایه‌های حیات را از دست داده‌ایم. این در حالی است که در سال‌های بعد و در شرایط خاص می‌توان از این آب‌ها استفاده مفید کرد.
رودخانه‌ها اهمیت ندارند
اهمیت زیادی به رودخانه‌هایی که در نهایت به دریا می‌ریزند، نمی‌دهیم. به عنوان مثال بسیاری از معاش افراد از طریق آب زاینده رود تامین می‌شوند اما در نهایت برای نگهداری آن اقدام زیادی انجام نمی‌شود. بنابراین محیط زیست و مردم باید در زمینه حفظ رودخانه‌ها نهایت تلاش خود را کنند. اگر مساله فاضلاب را کنار گذاریم در زمینه مدیریت پسماند نیز درگیر مساله شیرابه‌های زباله هستیم.
شیرابه‌های زباله از محل دفن زباله‌ها نیز به نوعی فاضلاب محسوب شده و خطرناک‌ترین نوع زباله هستند. این آب‌ها عمدتا محل رشد میکروب‌ها، ویروس‌‌ها و قارچ‌ها هستند و اگر به این مجموعه فاضلاب بیمارستانی نیز افزوده شود مساله‌ای خطرناک بوده که عامل بیماری را برای سال‌ها در محیط حفظ می‌کند.
