چغازنبیل ؛ نیایش گاهی باستانی در ایران

 همه ساکنان این کره خاکی، از گذشته های دور تا امروز برایشان چیزی یا کسی عبد و قابل ستایش بوده و هست و برای آن جایگاهی متمایز و ویژه در نظر گرفته می شده است .

هر چه به گذشته می رویم اعتقادات پیچیده تر و عبادتگاه ها عجیب تر و پر رمز و رازتر می شوند.

کارناوال تصمیم دارد امروز به خوزستان و به بازدید از نیایشگاه اینشوشیناک خدای ایلام برود.

بنایی شگفت انگیز با معماری منحصر به فرد که روزگاری ایلامیان، خدای محافظ شوش را در این مکان ستایش می کردند.

همراه کارناوال به گذشته های دور، به حدود 1250 پیش از میلاد سفر کنیم و زیگورات چغازنبیل، پرستشگاه ایلامی را ببینیم و بشناسیم.

در سال های دور مردمانی متمدن با سیستم های پیشرفته کشاورزی و آبیاری و معماری در این سرزمین زندگی می کردند که هنوز فرهنگ و هنر و صنعت آن ها تا به امروز جالب و قابل بررسی است و بزرگان و اندیشمندان بسیاری را در سراسر دنیا متحیر و مشغول به خود ساخته اند.

برای دیدن یکی از ساخته های ایلامی ها، باید به #خوزستان سفر کنیم، برایم سفری بسیار جالب و متفاوت است؛ می خواهیم پرستشگاهی عظیم در پنج طبقه با معماری خاص را ببینیم.  شنیده ام که بزرگانی چون گیریشمن از موزه لوور، دومکنن و باستان شناسان بزرگ کشورمان درباره اش بسیار نوشته اند، باید  سازه ای نادر و ارزشمند باشد. 

آن قدر شگفت زده ام که  دلم می خواهد با هر سرعتی مسافتی که تا خوزستان هست سریع طی شود و ما به مقصدمان برسیم. 

از شوش، نیم ساعتی راه داریم، اما دیگر نزدیک و نزدیکتر شده ایم. زمینی وسیع و تخت که در میان آن بنایی آجری بزرگ قرار دارد که طبقات فوقانی آن امروز وجود ندارد، اما با این حال شکوه و جلالش را حفظ کرده و بند بند آجرش از روزگار اقتدار و پادشاهان قدرتمند سخن می گوید و دلتنگ مردمان روزگازش است.

محوطه چغازنبیل یا شهر باستانی دوراونتاش

 دوراونتاش هرمی باستانی با سه حصار متحد المرکز در جنوب غربی ایران است که توسط ” اونتاش نپیریشا ” پادشاه ایلامی ساخته شده. در مرکز این شهر معبدی مطبق (زیگورات) واقع شده است. کاخ ها و خانه های شهر در بین حصارهای بیرونی و میانی قرار دارند، در این قسمت از شهر سه کاخ در گوشه شرقی و در مجاورت دروازه شاهی وجود داشته است. 

محله ای مقدس برای معابد خدایان نیز در بین حصارهای میانی و درونی بوده و در نهایت فضای محصور میانی متعلق به زیگورات بوده است.

#چغازنبیل نام باستانی این مکان است ، مرکب از دو واژه چُغا به زبان محلی یعنی تپه و زنبیل به معنی سبد . این مکان به «دور-اونتَش» نیز معروف است  که به معنای «دژِ اونتش» است .

 زیگورات چُغازَنبیل

چُغازَنبیل، زیگوراتی است که اونتاش ناپیریشا شاه ایلام در قرن سیزده پیش از میلاد برای اینشوشیناک خدای محافظ شوش بنا نهاد. ساختمانی آجری در پنج طبقه. این بنا در شهر باستانی دوراونتاش یا محوطه چغازنبیل قرار دارد.

چغازنبیل بنایی مربع شکل در ابعاد 105 در 105 متر مربع و در 5 طبقه به ارتفاع 52 متر بوده است که به شیوه ای بسیار جالب طبقات برروی هم قرار گرفته اند ؛ بدین صورت که هر طبقه بنایش از روی زمین نهاده شده نه طبقه زیرین خود . طبقه دوم بوسیله پلکانی در ضلع شمال شرقی و غربی بنا قابل دسترسی است.

پلکانی مرکزی در چهار سوی بنا قرار داشتند که به طبقه اول منتهی می‌شدند و برای صعود به طبقات بالاتر از پلکان ضلع جنوب غربی استفاده می‌شده است.

 برروی پلکان ، طاق هایی بزرگ و هلالی دیده می شود. طبقه اول و دوم و بخش کمی  از طبقه سوم سالم باقی مانده و از  طبقات چهارم و پنجم آن اثری نیست.

فضاها و اطاق هایی برای برگزاری مراسم مذهبی دور تا دور چغازنبیل ساخته شده و پله های چغازنبیل مردم را به خدای نشسته بر اوج می رساند. ایلامیان معتقد بودند که خدایشان برفراز شهر از مردمان محافظت می کند و به همین دلیل آخرین طبقه محل قرارگیری سمبل خدای اینشوشیناک بوده است .

چُغازَنبیل اولین اثر تاریخی ایران است که در سال  1979میلادی به همت آقایان شهریار عدل، باقر آیت‌الله زاده شیرازی و فیروز باقرزاد در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.

ویدیویی از شبیه سازی زیگورات چغازنبیل

آجر نوشته ها چغازنبیل را معرفی می کنند

آجرنوشته هایی دورتادور بنا وجود دارد که با کشف آن ها رازهایی از دل چغازنبیل فاش شد .

زیگورات چغازنبیل را در ابتدا برای یافتن دفینه یکی از شاهزادگان قاجاری ، کاوش کردند . اما آجر نوشته ای توسط  یک مهندس نفت در سال 1930 در این منطقه پیدا شد که دومنکن با خواندن آن، سه فصل کاوش در این مکان انجام داد .

بعد از جنگ جهانی گریشمن از طرف موزه لوور مامور به کاوش در این منطقه شد که بعد از یازده فصل کاوش ، زیگورات عظیم چغازنبیل از زیر خاک بیرون آمد و در سال 1378 پایگاه باستان شناسی چغازنبیل با سرپرستی دکـتر بهـزاد مفیـدی مطالعات و بررسی خود را آغار کرد.

جای پای کودکان در چغازنبیل

محوطه چغازنبیل سنگفرش شده که در بعضی از آنها آثار جای پای بچه دیده می شود. 

نکته جالب توجه دیگر دراین بنا وجود آبراه هایی در تمام طول بنا است. ممکن است آن ها برای حفاظت از بنا در برابر باران های سیل آسا باشد.

از دیگر آثار کشف شده در چغازنبیل می توان به اشیاء فلزی، اشیاء لعابدار،اشیاء تزیینی، مصالح کاربردی، اشیائ سفالین، رد پا و مهر اشاره کرد.

سکوهای  قربانی

در ضلع غربی و شرقی زیگورات سکوهایی به ارتفاع حدود یک متر و قطر 120 سانتی متر وجود دارد که به اعتقاد کارشناسان سازمان میراث فرهنگی ، کاربری این ستون ها قربانگاه است ؛ آن طرف تر ستونی آجری به قطر حدود 3 متر و ارتفاع یک متر است که شکاف هایی در سطح و دیواره آن دیده می شود .

ساعت آفتابی

این بنا اولین ساعت آفتابی است که ایلامی ها برای طلوع و غروب ستارگان و رصد حرکت خورشید از آن استفاده می کردند . در دو سوی دیگر زیگورات دو بنای آجری شبیه ستون ساعت آفتابی دیده می شود که به نظر می رسد مجموعه این سه ستون یک رصد خانه یا تقویم آفتابی برای سنجش گردش خورشید بوده و محاسبه  روزهای سال و سالشماری ، استخراج تقویم و تشخیص روزهای اول و میانی هر فصل سال را تشکیل می داده است .

دسترسی به چغازنبیل

آدرس: ایران. خوزستان. شوش

چغازنبیل بین شوش و شوشتر قرار دارد. می توان با خودروی شخصی و یا تاکسی دربست از سمت یکی از این دو شهر به بازدید این بنا رفت. 30 دقیقه از شوش یا شوشتر تا زیگورات فاصله است. فاصله اهواز تا زیگورات حدود دو ساعت است.

زمان بازدید

برای بازدید باید اول صبح بروید و قبل از غروب آفتاب برگردید. زمستان بهترین فصل سفر به این منطقه می باشد چراکه  هوا در این منطقه معتدل و تقریبا بهاری است .

سخن کارناوال

آیا تا به حال به این مکان سفر کر ه اید ؟ دیدگاه خود را با ما به اشتراک بگذارید .