پاسخ دادن چگونه به سوالات جنسی کودکان پاسخ دهیم؟

 دکترپروانه صفایی مقدم روانشناس بالینی

پاسخ دادن به سوالات جنسی کودکان یکی از وظایف و مسئولیت‌‌های والدین است که متاسفانه اکثر آنها از صحبت در این رابطه با کودکان خود هراس دارند و یا شانه خاله می‌کنند. اغلب خانواده‌ها وقتی می‌خواهند به سوالات فرزند خود در رابطه با بلوغ و یا اینکه بچه چگونه به دنیا می‌‌آید پاسخ دهند احساس می‌کنند که زبانشان بند آمده است و یا ناشی و بی تجربه هستند. اما از موضوع نباید فرار کرد و سعی نکنید که موضوع را عوض کنید. والدین با جواب دادن به سوالات جنسی کودکان خود متناسب با سن او میتوانند به پرورش احساسات سالم جنسی کودک کمک کنند.

کودکان در چه سنی نسبت به اعضای بدن خود کنجکاو می‌شوند؟

  بچه‌‌ها از اوایل دوران کودکی علاقمندند تا درباره بدنشان یاد بگیرند و بدانند. آنها متوجه تفاوت بین دختران و پسران می‌شوند و به صورت طبیعی کنجکاو هستند. خردسالان اغلب وقتی که برهنه هستند آلت تناسلی خود را لمس و دستکاری می‌کنند مثلا وقتی که در حمام و وان هستند و یا کهنه آنها را عوض می‌کنید. در این مرحله از رشد آنها شرم و حیایی ندارند. چنین رفتارهایی مانند فعالیت‌های جنسی بزرگسالان نیستند و نشانه‌های طبیعی ای از کنجکاوی هستند.

طبق آکادمی اطفال آمریکا این نوع رفتار نباید تنبیه و سرزنش شود. پس وفتی که کودک خردسال شما خودش را لمس می‌کند شما باید چکار کنید؟ هر خانواده‌ای براساس ارزش‌ها و میزان راحتی از روش خودش استفاده می‌کند. اما این را به خاطر داشته باشید که واکنش شما به کنجکاوی فرزندتان این را به او خواهد فهماند که این کارها «قابل قبول» است و یا «شرم آور» است. خردسالانی که سررزنش می‌شوند و یا مجبور می‌شوند تا احساس بدی نسبت به این کنجکاوی خود داشته باشند ممکن است توجه خود بر بخش‌های خصوصی بدنشان را افزایش دهند و یا احساس شرم کنند. بعضی از والدین تصمیم می‌گیرند تا لمس کردن‌‌های معمولی را نادیده بگیرند و یا مسیر توجه کودک را به چیز دیگری تغییر دهند. بعضی‌‌ها نیز ممکن است بخواهند به آن اذعان کنند در حالی که میدانند کودک دوست دارد خودش رو کشف کند ولی معتقدند این یک موضوع خصوصی است و این خوب نیست که کودک این کار را در محیط‌‌های عمومی انجام دهد.

آیا می‌توان از آسم‌های مستعار برای بخش‌های خاص بدن استفاده کرد؟

 وقتی که کودک 3 سالش است والدین ممکن است تصمیم بگیرند تا از کلمات آناتومیک صحیح استفاده کنند. این کلمات ممکن است که اصطلاحات پزشکی به نظر برسند اما وقتی که کودک توانایی گفتن این اصطلاحات مناسب را دارد بنابراین دلیلی ندارد که از آنها استفاده نکنید. باید کلمات کتابی و علمی ای که به آلت جنسی زن و مرد اطلاق می‌شود را به کار برد و نباید از کلمات مضحک و عامیانه به جای آنها استفاده شود. به این ترتیب کودک شما یاد می‌گیرد تا از این اصطلاحات به شیوه‌ای مستقیم و بدون احساس خجالت و شرمساری استفاده کند. در واقع این کاری است که اکثر والدین انجام می‌دهند.

نظرسنجی مؤسسه گالوپ نشان می‌‌دهد که 67 درصد از والدین برای اشاره کردن به بخش‌های بدن زن و مرد از نام‌‌های واقعی استفاده می‌کنند.

به کودکی که از شما می‌‌پرسد بچه از کجا می‌‌آید چه باید گفت؟

 بستگی به سن کودک دارد. با این حال شما می‌توانید به او بگویید وقتی که یک زن و مرد یکدیگر را دوست دارند و عاشق یکدیگر هستند دوست دارند به هم نزدیک‌تر و صمیمی‌تر بشوند. به آنها بگویید که اسپرم مرد با تخمک زن به هم می‌‌پیوندند و بچه شروع به رشد کردن می‌کند. بیشتر بچه‌‌های زیر 6 سال این پاسخ را می‌‌پذیرند. کتاب‌های متناسب با سن کودک در مورد این موضوع نیز می‌‌تواند مفید باشد. به سوالات به شیوه سر راست و مستقیم جواب دهید و احتمالا بعد از آن خواهید دید که کودکتان از این اطلاعات اندک در آن زمان راضی خواهد شد.

اگر بچه‌‌ها را در حال دکتر بازی (نشان دادن بخش‌های خصوصی بدن به یکدیگر) دیدیم باید چه کار کنیم؟

 بچه‌‌های 3 تا 6 ساله اکثرا دوست دارند که "دکتر بازی" کنند. اغلب والدین وقتی که چنین رفتاری را مشاهده می‌کنند یا می‌شنوند واکنش شدیدی نشان می‌‌دهند. به یاد داشته باشید که سرزنش سرکوبگرانه راه مواجه شدن با این قضیه نیست. همچنین پدر و مادرها نباید احساس کنند که این منجر به رفتارهای بی‌قید و بند جنسی در آینده خواهد شد. ا

غلب حضور یک والد در محل برای قطع بازی کافی است. شما همچنین می‌توانید توجه کودک را بدون‌‌ هیاهو و سر و صدا کردن به چیز دیگری جلب کنید. بعد او را روی صندلی بنشانید و با او صحبت کنید. به او توضیح دهید که اگرچه علاقه او به بدن خود یا دیگران را درک می‌‌کنید اما معمولا از انسان‌‌ها انتظار می‌‌رود که بدن خودشان از دید عموم بپوشانند.

با این روش شما محدودیت‌هایی را برای ک به سوالات جنسی کودکان یکی از وظایف و مسئولیت‌‌های والدین است که متاسفانه اکثر آنها از صحبت در این رابطه با کودکان خود هراس دارند و یا شانه خاله می‌کنند. اغلب خانواده‌ها وقتی می‌خواهند به سوالات فرزند خود در رابطه با بلوغ و یا اینکه بچه چگونه به دنیا می‌‌آیند پاسخ دهند احساس می‌کنند که زبانشان بند آمده است و یا ناشی و بی‌تجربه هستند.

اما از موضوع نباید فرار کرد و سعی نکنید که موضوع را عوض کنید. والدین با جواب دادن به سوالات جنسی کودکان خود متناسب با سن او می‌توانند به پرورش احساسات سالم جنسی کودک کمک کنند.

والدین چه زمانی باید درباره اینکه بچه چگونه به دنیا می‌‌آید با کودک حرف بزنند؟

 آموزش مسائل جنسی نباید در یک جلسه همه یا هیچ اتفاق بیافتد. این باید چیزی فراتر از یک روند در حال ظهور باشد که در آن کودکان به مرور زمان آنچه که باید بدانند را یاد می‌گیرند. به سوالات کودک باید براساس سن او جواب داده شود و خواهید دید که این حس کنجکاوی طبیعی آنها ارضا خواهد شد.

اگر کودک شما در رابطه با مسائل جنسی سوال نمی پرسد این موضوع را نادیده نگیرید. وقتی کودک شما حدود 5 سال دارد شما میتوانید کودک را با کتاب‌‌هایی آشنا کنید که رویکرد جنسی را متناسب با سطح تکامل کودک توضیح می‌‌دهد. والدین اغلب در پیدا کردن کلمات مناسب مشکل دارند ولی کتاب‌‌های عالی برای کمک در این زمینه در دسترس هستند.

در چه سنی باید با دختران در رابطه با عادت ماهانه صحبت کرد؟

 دختران در حدود 8 سالگی باید اطلاعاتی در رابطه با عادات ماهانه و قاعدگی داشته باشند. تحولی که برای دختران بسیار پر منفعت است. اطلاعات در رابطه با عادات ماهانه ممکن است در مدرسه ارائه شود و کتاب‌‌های آموزشی در این زمینه نیز می‌تواند بسیار مفید باشد.

بسیاری از مامان‌‌ها تجربیات شخصی خودشان را با دخترانشان به اشتراک می‌‌گذارند مثلا اینکه عادت ماهانه‌شان اولین بار کی شروع شد و اینکه آن زمان چه احساسی داشتند و خیلی جیزهای دیگری که می‌تواند به فرزندشان بفهماند که خیلی مسئله خاصی نیست که بخواهند نگران آن باشند و بعد از مدتی برایشان عادی خواهد شد.

میزان پوشش بدن در چه سنی باید محدود شود؟

 خانواده‌ها استاندارهای مخصوص به خود را در رابطه با عفت و پوشش و برهنگی دارند و این استاندارها و معیارها تا حد زیادی از خانواده‌ای به خانواده دیگر متفاوت است هرچند ارزش‌های هر خانواده‌ای متفاوت است، حریم خصوصی و پوشیدگی مفهوم مهمی است که همه بچه‌‌ها باید آن را یاد بگیرند. والدین باید همانطور که سایر قوانین منزل را توضیح می‌‌دهند محدودیت‌های مربوط به پوشیدگی و حریم خصوصی را نیز توضیح دهند. به طور کلی آنها از رفتار شما و محدودیت‌هایی که برای آنها در رابطه با پوشیدگی و حریم خصوصی ایجاد کرده اید این موضوع را یاد خواهند گرفت.

والدین تا چه حد می‌‌توانند به آموزش مدارس در رابطه با مسائل جنسی تکیه کنند؟

والدین آموزش مسائل جنسی را باید مدت‌‌ها قبل از آموزش‌‌های مدرسه شروع کنند. معرفی رسمی آموزش جنسی در کلاس درس متفاوت است. بسیاری از مدرسه‌‌ها آن را در کلاس پنجم و ششم شروع می‌کنند و برخی هم اصلا آن را عرضه نمی‌کنند. مباحثی که در کلاس‌‌های آموزش جنسی مطرح می‌شود می‌تواند شامل آناتومی بدن، بیماری‌‌هایی که از راه جنسی منتقل می‌شوند و حاملگی باشد. اینکه معلمان چه موضوعاتی را تحت پوشش قرار میدهد و زمان آن از مدرسه ای به مدرسه دیگر تا حد زیادی متفاوت است. 

جمع بندی کلی

 کودکان وقتی که در مدرسه و یا خارج از مدرسه در رابطه با مسائل جنسی چیزهایی را یاد می‌گیرند به احتمال زیاد سوالات زیادی در ذهنشان خواهند داشت. این موضوع قطعا می‌تواند گیج کننده باشد. والدین باید گشاده رو باشند تا بتوانند به گفتگو ادامه دهند و جواب سوالات کودک در خانه را بدهند.

این امر خیلی مهم است به ویژه اگر بخواهید تا کودکتان مسائل جنسی را در چارچوب ارزش‌های خانواده بفهمد. تغییرات بدنی و مسائل جنسی بخش مهمی از رشد انسان هستند. همیشه یادتان باشد در صورتی که شما اطلاعات مربوط به مسائل جنسی را به کودک خود یاد ندهید او این اطلاعات را از گروه دوستانش خواهد گرفت که در اکثر موارد نیز اطلاعات ناقصی است و در آن اغراق یا کوتاهی شده است.

 در صورتی که با خواندن این مقاله باز هم نمی‌دانید چگونه به سوالات جنسی کودکان پاسخ دهید و یا سوالاتی در این زمینه دارید می‌توانید به روان شناس مراجعه کنید و از او راهنمایی بخواهید.