حقایقی اجمالی درباره‌ی سرطان دهانه رحم

در اینجا به تعدادی از حقایق موجود درباره‌ی سرطان دهانه رحم می‌پردازیم و شرح آنها را در متن خواهیم گفت:

• داشتن شرکای جنسی متعدد و شروع روابط جنسی از سنین پایین احتمال ابتلا به بیماری مذکور را افزایش می‌دهد.
• اگر سرطان دهانه‌ی رحم، زود تشخیص داده بشود، احتمال بقا و زنده ماندن زیاد خواهد بود.
• از نشانه‌های این سرطان می‌توان به خون‌ریزی در فاصله‌ی عادات ماهیانه و بعد از روابط جنسی اشاره کرد.

علائم و نشانه های سرطان دهانه رحم

در مراحل اولیه‌ی سرطان دهانه رحم، احتمالا فرد هیچ نشانه و علامتی را احساس نخواهد کرد. به‌همین‌خاطر است که بانوان باید به‌طور مرتب، آزمایش پاپ اسمیر انجام بدهند. پاپ اسمیر نوعی آزمایش برای تشخیص وضعیت بدن در ناحیه رحم است که می‌تواند نقش پیشگیرانه داشته باشد. آزمایش پاپ اسمیر، برای تشخیص سرطان دهانه رحم نیست، بلکه می‌تواند هر گونه تغییر در سلول‌ها را اطلاع بدهد . در این میان برخی از تغییرات سلولی عامل ایجاد سرطان خواهند بود. اگر این تغییرات به‌زودی و به‌موقع دیده بشوند، اقدامات به‌موقع و صحیح‌تری برای درمان صورت خواهد گرفت.

از علائم رایج سرطان دهانه رحم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خون‌ریزی در فواصل عادت ماهانه با عادت ماهانه بعدی؛
• خون‌ریزی بعد از برقراری رابطه جنسی؛
• خون‌ریزی بعد از یائسگی؛
• ناراحتی و اذیت شدن در حین برقراری رابطه جنسی؛
• ترشحات بدبوی واژن؛
• ترشحات توأم با خون واژن؛
• درد لگن.

به این علائم، موارد دیگری چون عفونت را هم می‌توان اضافه کرد. هر زنی که چنین مواردی را تجربه کرده، باید حتما به پزشک مراجعه کند.

مراحل بیماری سرطان دهانه رحم

تشخیص و شناسایی مراحل سرطان در به‌کار گرفتن درمان مناسب ضروری است. مراحل بیماری نشان می‌دهند که سرطان تا کجا پیشروی کرده است و مشخص می‌کنند که توده‌های سرطانی تا قسمت‌های حساس و مهم بدن پیش‌ رفته‌اند یا در قسمت‌های دیگر بدن هستند و هنوز خیلی خطرآفرین نشده‌اند.

• مرحله‌ی صفر: در این مرحله، سلول‌های پیش‌سرطانی وجود دارند.
• مرحله‌ی 1: سلول‌های سرطانی از سطح به بافت‌های عمیق‌تر رحم منتقل شده‌اند و ممکن است به رحم یا گره‌های لنفاوی نزدیک آن رسیده باشند.
• مرحله‌ی 2: حالا دیگر سرطان به رحم و دهانه آن راه پیدا کرده، اما هنوز به دیوار‌ه‌ی لگن یا قسمت تحتانی واژن نرسیده است. احتمال دارد که سرطان به گره‌های لنفاوی نزدیک این ناحیه سرایت کند، شاید هم سرایت اتفاق نیفتد. یعنی چیزی مشخص نیست.
• مرحله‌ی 3: سلول‌های سرطانی در قسمت تحتانی واژن یا دیواره‌های لگن وجود دارند و ممکن است رحم را مسدود کرده و مجاری انتقال ادرار از مثانه را ببندند. در این مرحله هم سرطانی‌شدن گره‌های لنفاوی اطراف محتمل است.
• مرحله‌ی 4: سرطان، رکتوم یا مثانه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و به بیرون از لگن سرایت می‌کند. در این مرحله نیز تحت تأثیر قرار گرفتن گره‌های لنفاوی اطراف محتمل است. پیشروی سرطان در این مرحله موجب سرایت بیماری به سایر اعضای بدن مانند کبد، استخوان‌ها، شُش‌ها و گره‌های لنفاوی می‌شود.

با مشاهده هر گونه‌ی علامت سرطان دهانه رحم باید به پزشک مراجعه شود. چون هر چقدر که درمان زودتر صورت بگیرد، اثرگذاری آن و نجات بیمار هم ساده‌تر خواهد شد.

دلایل ابتلا به سرطان دهانه رحم

سرطان ناشی از توزیع و رشد کنترل‌نشده‌ی سلول‌های غیرعادی است. همه‌ی سلول‌های بدن ما دارای طول عمری هستند و بعد از مرگ‌شان، سلول‌های جدید جایگزین آنها می‌شوند. سلول‌های غیرعادی دو مشکل دارند:

• نمی‌میرند،
• به تقسیم سلولی ادامه می‌دهند.

به‌همین‌خاطر، نتیجه‌ی این مشکلات چیزی نیست جز تجمع بیش‌ازحد سلول‌ها که نهایتا منجر به شکل‌گیری توده‌هایی موسوم به تومور می‌شود. دانشمندان دقیقا علت سرطانی شدن سلول‌ها را نمی‌دانند. در هر حال، عواملی وجود دارند که می‌توانند علت سرطان دهانه رحم باشند و خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش دهند. مثل:

• HPV (پاپیلوم انسانی): پاپیلوم نوعی ویروس است که ازطریق روابط جنسی منتقل می‌شود. بیش از 100 نوع ویروس HPV وجود دارد که حداقل 13 مورد از آنها موجب سرطان دهانه رحم می‌شوند.
• داشتن شرکای جنسی متعدد یا برقراری روابط جنسی در سنین پایین: سرطان رحم ناشی از ویروس HPV به‌خاطر ارتباط جنسی با فردی آلوده به‌وقوع می‌پیوندد. زنانی که شرکای جنسی متعددی دارند، بیشتر در خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند.
• سیگار کشیدن: سیگار می‌تواند علت ابتلا به سرطان‌های مختلفی باشد.
• سیستم ایمنی تضعیف‌شده: خطر ابتلا به سرطان در افرادی که مبتلا به HIV یا ایدز هستند و تحت عمل جراحی برای پیوند عضو قرار گرفته‌اند هم زیاد است و در این موارد نیاز به مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی وجود دارد.
• استرس ذهنی طولانی‌مدت: استرس طولانی‌مدت، مبارزه با HPV را دشوار می‌کند. مطالعه‌ای در سال 2016 در این زمینه انجام شد و نشان داد، زنانی که برای کاهش استرس از روش‌های نامطلوبی مانند مصرف الکل یا سیگار و دارو استفاده می‌کنند، بیشتر در خطر ابتلا به عفونت HPV هستند.
• زایمان در سنین پایین: زنان زیر 17 سالی که زایمان می‌کنند، در مقایسه با زنانی که در سنین بالای 25 سال، اولین نوزاد خود را به‌دنیا می‌آورند، بیشتر در خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند.
• بارداری و زایمان متعدد: زنانی که بیش از 3 بار باردار و فارغ شده‌اند نیز در مقایسه با زنانی که تا‌به‌حال زایمان نداشته‌اند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان هستند.
• قرص‌های ضدبارداری: مصرف قرص های ضدبارداری در بازه‌ی زمانی طولانی هم می‌تواند موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان بشود.
• بیماری های مقاربتی: کلامیدیا، سوزاک، سفلیس و… نیز خطر ابتلا را افزایش می‌دهند.
• وضعیت طبقه‌ی اجتماعی: به‌نظر می‌رسد زنان در طبقات اجتماعی پایین‌تر بیشتر به این بیماری دچار می‌شوند.

درمان سرطان دهانه رحم چگونه است؟

برای درمان سرطان دهانه رحم، روش‌های مختلفی چون جراحی، شیمی درمانی، پرتودرمانی یا ترکیبی از این روش‌ها استفاده می‌شود. انتخاب نوع درمان به عوامل متعددی بستگی دارد: مرحله‌ی سرطان، سن و وضعیت سلامت عمومی بدن فرد.

درمان در مراحل اولیه‌ی سرطان، یعنی زمانی که بیماری محدود به دهانه رحم است و پخش نشده، معمولا مؤثر واقع می‌شود و نرخ بهبودی خوبی دارد. اما با پخش شدن سرطان، امکان بهبودی کمتر می‌شود.

گزینه‌های درمانی برای مراحل ابتدایی سرطان

معمولا زمانی از جراحی استفاده می‌شود که سرطان محدود به دهانه رحم است. بعد از آن، از پرتودرمانی نیز استفاده می‌شود، زیرا ممکن است هنوز سلول‌های سرطانی درون بدن وجود داشته باشند. علاوه‌برآن، از پرتودرمانی برای عدم عود (بازگشت) بیماری نیز کمک گرفته می‌شود. اگر پزشک بخواهد برای راحت‌تر شدن جراحی، تومور را کوچک‌تر کند، ممکن است فرد تحت شیمی‌درمانی هم قرار بگیرد. البته این رویکردِ درمانی چندان رایج نیست.

درمان سرطان رحم در مراحل پیشرفته‌

وقتی سرطان به خارج از دهانه رحم هم سرایت می‌کند، جراحی معمولا گزینه‌ی خیلی خوبی نیست. سرطان پیشرفته به‌عنوان سرطان تهاجمی (invasive) نیز شناخته می‌شود، زیرا سایر بخش‌های بدن را هم مورد تهاجم و حمله سلول‌های سرطانی قرار می‌دهد. این نوع از سرطان به درمان گسترده‌تری نیاز دارد. برای درمان آن از پرتودرمانی، شیمی‌درمانی یا ترکیبی از آن دو استفاده می‌شود. در مراحل پیشرفته برای افزایش کیفیت زندگی بیمار و کاهش دردها از درمان‌های آرام‌بخش و مسکن هم کمک می‌گیرند.

1. پرتو درمانی

پرتودرمانی یا رادیوتراپی به نام‌های دیگری چون XRT و رادیوتراپی انکولوژی نیز معروف است. در این روش، از پرتوهای پرانرژی اشعه‌ی ایکس یا ذرات (تشعشع) پرانرژی برای تخریب سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. پرتودرمانی در ناحیه‌ی لگن می‌تواند باعث بروز برخی از عوارض جانبی هم بشود که بعضا تا بعد از درمان ظاهر نمی‌شوند:

• اسهال؛
• تهوع؛
• ناراحتی معده؛
• ناراحتی مثانه؛
• تنگ شدن واژن؛
• به‌هم‌خوردن چرخه‌ی قاعدگی؛
• یائسگی زودهنگام.

2. شیمی درمانی

شیمی‌درمانی روشی است که با استفاده از مواد شیمیایی (درمانی)، سلول‌های سرطانی تخریب می‌شوند. برای درمان سرطان دهانه‌ی رحم با استفاده از روش شیمی‌درمانی، مانند بسیاری دیگر از انواع سرطان، اقدام به تخریب و از بین بردن سلول‌های سرطانی می‌شود که با جراحی از بین نمی‌روند. از شیمی‌درمانی برای افرادی که دچار مراحل پیشرفته‌ی سرطان هستند، بهره می‌برند. عوارض جانبی سرطان متنوع است و به نوع دارویی که مصرف می‌شود هم بستگی دارد. درادامه، به تعدادی از عوارض جانبی شیمی‌درمانی اشاره شده است:

• اسهال؛
• تهوع؛
• ریزش مو؛
• خستگی؛
• ناباروری؛
• یائسگی زودهنگام.

3. کارآزمایی بالینی سرطان رحم

شرکت در کارآزمایی بالینی بهترین گزینه‌ی درمانی برای برخی از افراد است. بسیاری از درمان‌هایی که اکنون برای درمان سرطان استفاده می‌شود، نتیجه کارآزمایی‌های بالینی است. کارآزمایی بالینی بخش کاملی از فرایند تحقیقات سرطانی است. این تحقیقات برای تشخیص این است که هر درمان چقدر تأثیر دارد و برتری هر روش نسبت به سایر روش‌ها چیست. افرادی که در این مطالعات شرکت می‌کنند، نقش مهمی در تحقیقات سرطانی و روش‌های نوین درمانی دارند.

چشم‌انداز درمان سرطان دهانه رحم

تعیین مرحله‌ی سرطان به تشخیص نوع درمان و پیش‌بینی تعداد سال‌های بقای بیمار (5 سال یا بیشتر) کمک می‌کند.

• مرحله‌ی 1: در این مرحله شانس زنده ماندن بیمار برای 5 سال و بیشتر حدود 93 درصد است و در اواخر مرحله‌ی اول، این رقم به 80 درصد می‌رسد.
• مرحله‌ی 2: در ابتدای مرحله دوم، شانس زنده ماندن بیمار 63 درصد و در اواخر این مرحله شانس او 58 درصد است.
• مرحله‌ی 3: در این مرحله هم شانس بقا از 35 درصد در مراحل اولیه تا 32 درصد در اواخر مرحله‌ی سوم دچار افت می‌شود.
• مرحله‌ی 4: در این مرحله هم شانس بقای بیمار برای دوره 5 ساله از 15 تا 16 درصد است.

البته این نرخ‌ها تنها آمارهایی پزشکی هستند و دلیل نمی‌شود که قطعا برای هر فرد اوضاع به این صورت پیش برود. بسته به شرایط هر کسی، درمان تا مرحله‌ی چهارم هم می‌تواند با موفقیت و سلامت پیش برود.

پیشگیری از سرطان دهانه رحم

اقداماتی برای جلوگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم وجود دارد:

1. واکسن HPV یا پاپیلوم انسانی

رابطه‌ی میان برخی از انواع ویروس HPV و ابتلا به سرطان دهانه رحم مشخص است. با تزریق واکسن HPV احتمال ابتلا به سرطان به‌طرز چشمگیری کاهش پیدا می‌کند.

2. رابطه جنسی محافظت‌شده

واکسن HPV فقط می‌تواند با دو نوع ویروس HPV مقابله کند. انواع دیگری از این ویروس هستند که می‌توانند موجب سرطان شوند و برای آنها واکسنی وجود ندارد. به‌همین‌خاطر استفاده از کاندوم در طول رابطه جنسی می‌تواند از عفونت جلوگیری کند.

3. آزمایش‌ها و معاینه‌ی دهانه رحم

با معاینه و آزمایش مداوم و مرتب دهانه رحم، بررسی وضعیت این ناحیه بهتر مشخص می‌شود، در صورت بروز موضوعی غیرعادی امکان پیگیری مشکل، بهتر خواهد بود و اقدامات لازم برای جلوگیری از پخش شدن سلول‌های سرطانی به‌موقع انجام خواهد گرفت. آزمایش‌های دهانه رحم قادر به تشخیص سرطان نیست، اما می‌توانند از تغییر غیرعادی سلول‌های این ناحیه باخبر شوند.

4. کاهش تعداد شرکای جنسی

زنانی که روابط جنسی خطرناک و پرتعداد دارند، بیش از سایرین در خطر ابتلا به سرطان هستند.

5. به تأخیر انداختن رابطه جنسی

زنانی که در سنین پایین‌تر اولین روابط جنسی خود را تجربه می‌کنند، بیشتر در خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند. هر چقدر این موضوع دیرتر اتفاق بیفتد، احتمال دچار شدن به سرطان هم کاهش می‌یابد.

6. نکشیدن سیگار

زنانی که دچار عفونت HPV هستند و سیگار هم می‌کشند، بیشتر از سایرین در خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارند.

تشخیص سرطان دهانه رحم

هر چقدر سرطان زودتر تشخیص داده بشود، درمان بهتر پیگیری خواهد شد. به زنان بالای 30 سال توصیه می‌شود، به‌طور مرتب تحت معاینه قرار بگیرند و آزمایش‌هایی مانند پاپ اسمیر انجام بدهند. آزمایش HPV نیز می‌تواند به‌طور هم‌زمان انجام بشود.

آزمایش پاپ اسمیر

با انجام آزمایش‌ پاپ اسمیر از ابتلا به سرطان و تلفات آن می‌توان جلوگیری کرد. همان‌طور که پیش‌تر هم عنوان شد، پاپ اسمیر برای تشخیص سرطان نیست، اما می‌تواند از تغییرات غیرعادی سلول‌های دهانه رحم اطلاعاتی بدهد که برای پیشگیری و درمان مؤثر هستند.

آزمایش HPV-DNA

این آزمایش هم نشان می‌دهد که بیمار دچار عفونت نوعی از ویروس سرطان‌زای HPV شده است یا خیر. در این آزمایش، سلول‌هایی از دهانه رحم برای آزمایش جمع‌آوری می‌شوند. با این آزمایش، نوع HPV در DNA سلول قبل از ظهور تغییرات سلولی در دهانه رحم شناسایی می‌شود. اگر علائم و نشانه‌هایی برای ابتلا به سرطان وجود داشته باشد، یا آزمایش پاپ اسمیر وضعیتی غیرعادی در سلول‌ها را به‌نمایش بگذارد، احتمالا نیاز به آزمایش‌های دیگری هم وجود خواهد داشت. آزمایش‌هایی نظیر:

• کولپوسکوپی: بررسی تصویری واژن با کمک ذره‌بین و میکروسکوپ پزشکی با ویژگی بزرگ‌نمایی موسوم به کولپوسکوپ؛
• EUA (معاینه تحت بیهوشی): معاینه واژن و رحم به طور دقیق توسط پزشک؛
• نمونه‌برداری (بیوپسی): بخش کوچکی از بافت دهانه رحم برای بررسی بیشتر در حالت بیهوشی عمومی برداشته می‌شود؛
• نمونه‌برداری مخروطی: بخش کوچک و مخروطی‌شکلی از بافت غیرعادی دهانه رحم برای معاینه بیشتر برداشته می‌شود؛
• آزمایش خون: شمارش سلول‌های خونی می‌تواند به شناسایی مشکلات کبد و کلیه کمک کند؛
• سی‌تی‌اسکن (CT scan): از مایع باریوم یا ماده‌ی حاجب پرتونگاری برای تشخیص موارد غیرعادی استفاده می‌شود؛
• LLETZ(جراحی الکتریکی یا لیزری): دیاترمی یا معالجه به‌وسیله‌ی حرارت، نوعی از معالجه است که در آن از یک ذره‌بین سیمیِ مجهز به جریان الکتریکی برای برداشتن بافت‌های غیرعادی استفاده می‌شود. این بافت‌ها به آزمایشگاه برده می‌شود تا دقیق‌تر بررسی شود؛
• MRI (تصویرسازی مغناطیسی): برخی از انواع MRI قادر به تشخیص سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه هستند؛
• سونوگرافی از لگن: امواج صوتی با بسامد بالا می‌توانند تصویری از ناحیه‌ی لگن و رحم و… را روی نمایشگر نشان بدهند.

مقالات صوتی

مجموعه صوتی علائم، پیشگیری و درمان بیماری‌ها

سلامتی ارزشمندترین دارایی انسان است

15000تومان 8000تومان

مشاهده محصول