ایسنا نوشت: مزیت و کارایی مهم و بزرگ این بادگیرها این بود که می توانستند گرمای سوزان یزد را به هوای خنک و مطبوعی تبدیل کنند و در واقع از این بادگیرها به مانند تهویههای قوی برای بناها استفاده می‌شده است. فلسفه ایجاد بادگیرها که نماد معماری و خلاقیت ایرانی هستند، قابل تحمل کردن هوای گرم و سوزان تابستان مناطق کویری مانند یزد بوده است.
البته بیشترین استفاده از بادگیرها در شهرهایی مثل یزد و کرمان بوده ولی بعد از دیدن کارایی آن، شهرهای دیگر ایران هم که آب و هوای شبیه این شهرها داشتند مانند سیرجان، بندر عباس، قشم و چابهار نیز از این سازه برای خنک کردن ساختمان های خود استفاده کردند.
نکته جالبی که در مورد بادگیرهای یزد وجود دارد این است که این بادگیرها در زمانهای گذشته بدون هیچ ابزار خاص و پیشرفته‌ای و کاملا با دست ساخته میشدند، با این وجود بعد از تحقیقاتی که روی این شگفتی های معماری ایرانی شد مشخص شد که این بادگیرها کاملاً مهندسی ساز هستند و حتی در ساخت همه آنها به عواملی مثل مساحت حیاط، عمق قنات، ارتفاع بادگیر، پشتیا رو به آفتاب بودن و موقعیت جغرافیایی بادگیرها هم دقت می‌شده است.
متاسفانه با پیشرفته شدن زندگی شهری و ورود تکنولوژی و انواع کولرها، کارایی این سازه کمتر مورد توجه قرار گرفته و این روزها تنها در برخی ساختمان ها برای زیبایی بنا از آنها استفاده می‌شود ولی با این حال در بافت تاریخی یزد هنوز هم تعداد زیادی از آنها به چشم می‌خورد که با کمک میراث فرهنگی سعی در حفظ این میراث ارزشمند می‌شود.
یکی از معروفترین این بادگیرها، «بادگیر باغ جهانی دولت آباد» نام دارد که بلندترین بادگیر خشتی جهان است. این بادگیر در دوران زندیه و قاجار یعنی حدود 270 سال پیش ساخته شده و معماری زیبای آن نیز به سبک همان دوران است. بادگیر باغ دولت آباد در سال 1160 هجری قمری توسط فردی به نام «محمد تقی خان بافقی» از خوانین یزد بوده، ساخته شده است.
از ویژگی‌های اصلی این بادگیر می‌توان به ارتفاع 33 متر و 80 سانتیمتر آن اشاره کرد که آن را در صدر بلندترین بادگیرهای دنیا قرار داده است. فرم این بادگیر، هشت ضلعی کامل است که باعث می شود تا باد بتواند به بخش‌های پایینی آن خیلی راحت و به سرعت منتقل شود و در نتیجه برخورد باد به سطح آب حوض کوچکی که زیر آن قرار دارد، هوای خنکی داخل ایجاد کند.
به گزارش ایسنا، یزد شهری تاریخی و قدیمی است که بعضی ها قدمت آن را به زمان پادشاهی یزدگرد اول پادشاه ساسانی ربط می دهند. این شهر کویری در قست مرکزی ایران قرار گرفته و اولین شهر خشتی دنیا و دومین شهر تاریخی جهان بعد از شهر ونیز در ایتالیا است که سال گذشته به ثبت جهانی از سوی یونسکو نیز رسیده است.
