جاذبه های گردشگری شیراز ؛ اماکن تاریخی و مذهبی شهر

نام شیراز برای هر ایرانی و هر ایران دوستی در سراسر  دنیا آشناست. این شهر بلند آوازه انواع گردشگر، از طبیعی، تاریخی، مذهبی و… را مسرور و شادمان می کند.

هر نقطه ای از این شهر حرفی برای گفتن دارد کافیست گوش جان بسپاری به صداهایی که در گوشه گوشه اش طنین می افکند و سخن از تاریخ و فرهنگ به میان می آورد…

در سفر به شیراز در کنار تماشای گنجینه های تاریخ که در موزه های این دیار به نمایش درآمده اند می توان گشتی هم در میان باغ های دلربا زد و خستگی راه را از تن به در کرد. آرامگاه های مشاهیر نیز دوست داران عرفان و ادب را میزبانی می کنند و آرامشی وصف ناپذیر را برایشان رقم می زنند. 

در طول تاریخ در سراسر ایران، مذهب و اعتقادات مذهبی مردمان در شکل گیری بناهای تاریخی نقشی موثر را ایفا کرده است. مسلمانان با وسواس به ساختن مساجد و زیارتگاه ها و تزیین آنها به هنر فاخر معماری ایرانی مشغول بوده اند و پیروان اقلیت های مذهبی همچون مسیحیت نیز کلیساهای چشم نوازی را برای عبادت و راز و نیاز هایشان ایجاد کرده اند. این بناها به دلیل اهمیت مذهبی به زیبایی هر چه تمام تر در تمام نقاط شهر وجود دارند و شکوه خود را به رخ رهگذران می کشند.

امروز می خواهیم به سراغ بناهای مذهبی شیراز برویم و آنها را از نظر بگذرانیم…

با کارناوال همراه باشید…

بقاع متبرکه شیراز

در معرفی اماکن مذهبی شیراز ابتدا به بقاع امام زادگان این شهر می پردازیم :

1 ) شاهچراغ

شاهچراغ در شهر شیراز بارگاه ملکوتی برادر امام رضا (ع)، احمد بن موسی کاظم (ع)  است که برای پیوستن به برادر خود و مبارزه با شر و بدی به سمت خراسان حرکت کرد ولی در راه به دست افراد مامون، خلیفه ی عباسی از دنیا رفت. او را به شیراز آوردند و در نزدیکی آرامگاه برادرش سید میر محمد به خاک سپردند.

سال 745 هجری قمری ملکه تاشی خاتون مادر شاه شیخ ابواسحاق اینجو، پادشاه فارس دستور داد تا این بارگاه را بازسازی کنند و دوباره زیبایش سازند. این اقدام 5 سال به طول انجامید. تغییرات اعمال شده باعث شد تا این بارگاه وسیع تر شود و گنبدی بلند برایش ساخته شود. در کنار این مکان مدرسه ای ساخت و تعدادی مغازه را به وقف این بارگاه در آورد.

شاهچراغ هر روز میزبان زائرین و گردشگران مختلف از سراسر دنیاست که نظاره گر هنر و معماری ایران و اعتقادات مردم مسلمان ایرانند.

شاهچراغ شیراز ؛ معجون زیبایی و آرامش را در کارناوال بخوانید.

آدرس:  میدان احمدی

2 ) آرامگاه سید علاءالدین

سید علاءالدین برادر شاهچراغ (ع) است که به دنبال برادر خود امام رضا (ع ) در سال 202 قمری از شیراز به توس حرکت می کند اما جفای دشمنان او را از دیدار روی برادر محروم می کند و در شیراز شهید و در کنار شاهچراغ به خاک سپرده می شود. زیارتگاه سید علاء الدین ابتدا توسط قتلغ‌خان، والی فارس در اواخر قرن هشتم هجری در مجموعه باغ معروف به قتلغ ساخته و با گذشت زمان ویران شد. در زمان شاه اسماعیل صفوی، خلیل سلطان ذوالقدر، حاکم فارس (891 الی 926 هجری قمری) بنای آرامگاه را با تزیئناتش در سال 923 هجری به پایان رساند. 

 آدرس: محله آستانه – میدان احمدی

3 ) آرامگاه علی بن حمزه

یکی از بناهای تاریخی و مذهبی شیراز آرامگاه شاه میرعلی بن حمزه بن موسی کاظم است. این شخص برای رهایی از فشار خلفای عباسی در اوایل سده سوم هجری به شیراز فرار کرده و در غاری پنهان می شود و بعضی مواقع به صورت ناشناس برای تهیه امورات خود به دروازه استخر می رفت. روزی مامورین خلیفه او را شناسی و دستگیر کردند و سرش را بریدند.

وی را در نزدیکی دروزاه اصفهان به خاک سپردند و در دوره دیلمیان آرامگاهی برایش ساختند. این بنای تاریخی-مذهبی در سال 1347 به ثبت ملی رسید.

 آدرس: جنوب دروازه قرآن – نزدیک به دروازه اصفهان – جنب پل علی بن حمزه – خیابان حافظ. 

4 ) آرامگاه بی‌ بی دختران

در شیراز بقعه ای متبرکه به نام ام عبدالله یا بی بی دختران وجود دارد که محل دفن بی‌بی خدیجه ام عبدالله از فرزندان حضرت زین‌العابدین(ع) می باشد. بنای اصلی  آن در زمان زندیه ساخته شد ولی زلزله آن را ویران کرد. محمدقلی خان ایلخانی آن را بازسازی نمود.

در گذشته دختران شیرازی برای برآورده شدن حاجتشان پارچه ای را به ضریح می بستند.

آدرس: بلوار شهید دستغیب – پشت مسجد حضرت ابوالفضل(ع)

5 ) سیدتاج الدین غریب

نزدیک دروازه کازرون شیراز آرامگاه سید تاج الدین قرار دارد. نام اصلی این امام زاده جعفر بن فضل بن علی بن ابی طالب (ع) می باشد که به تاج الدین و غریب ملقب شده است.

سیدتاج الدین همراه کاروان احمدبن موسی به این شهر وارد شده و به شهادت می رسد. این بنای متبرکه در دوره قاجاریه ساخته شد. 

آدرس: دروازه کازرون – بلوار سیبویه – ابتدای گذر تنگ سیاه.

6 ) آرامگاه شاه داعی الی الله شیراز

این عارف نامی قرن نهم هجری، مولف 35 جلد کتاب مختلف و سراینده اشعاری نیکو بوده است. محمود ملقب به نظام الدین و مشهور به شاه داعی الی الله عارف و حکیم معروف شیرازی در آرامگاهی واقع در ضلع غربی گورستان دارالاسلام به خاک سپرده شده. این آرامگاه دارای دوسنگ قبر بزرگ سماقی مجلل سرخ رنگ است که متعلق به شاه داعی و پسرش  می باشد. 

آدرس: ضلع جنوب شرقی گورستان معروف دارالسلام 

*مساجد تاریخی  شیراز

در شیراز مساجد تاریخی هم وجود دارند که بازدید از آن ها خالی از لطف نیست؛ بازدیدی که می تواند هم زیارت باشد و هم سیاحت.

مساجد تاریخی این شهر عبارت اند از:

1 ) مسجد نصیرالملک شیراز

یکی از زیباترین مساجد ایران از لحاظ کاشیکاری و مقرنس، مسجد نصیرالملک است که باید از طاق نمای بزرگ و زیبای ورودی گذر کرد و قدم به داخل آن نهاد.
یکی از بزرگان سلسله قاجار به نام میرزا حسین علی معروف به نصیرالملک دستور ساخت مسجدی را داد که 12 سال ( 1255-1267 خورشیدی ) ساختش به طول انجامید.
ساخت آن را به یکی از معماران چیره دست این عصر ، محمد حسن معمار ، سپردند و وی در زمینی به مساحت 2890 متر بنای 2216 مترمربعی مسجد را بنا نهاد. شیشه های رنگی، طاق های بلند و کاشیکاری های فوق العاده آن را باید دید تا زیبایی بی مثال این مسجد را درک کرد.

کارناوال قبلا سفری به شیراز داشته و از این مسجد زیبا دیدن کرده است که  می توانید مطلب آن از لینک زیر بخوانید و  با مسجئ نصیرالملک بیشتر آشنا شوید:

مسجد نصیرالملک شیراز ؛ میعادگاه نور و رنگ

آدرس: محله گود عربان – خیابان کریم خان زند – کوچه نصیرالملک.

تلفن :  2241661

2 ) مسجد وکیل شیراز

مسجد وکیل یکی از بناهای متعلق به دوره زندیه شیراز است که به صورت دو ایوانی و با دو شبستان در جنوب و شمال، در زمینی به مساحت یازده هزار مترمربع ساخته شده است. 

در شبستان جنوبی مسجد 48 ستون از سنگ مرمر یکپارچه و به شکل مارپیچی قرار دارد که یکی از زیباترین بخش های این بناست. سنگ های این ستون ها به دستور کریم خان از مراغه آورده اند.

 این مسجد در سال 1187 هجری ساخته شده؛ اما برخی از تزیینات آن در دوره قاجاریه صورت گرفته است.

آدرس: خیابان لطفعلی خان زند – خیابان طالقانی – رو به روی کتابخانه شهید دستغیب

3 ) مسجد نو ( شهدا )

بعد از مسجد عتیق، مسجد جامع جدید یا مسجد اتابک مشهور به مسجد نو کهن ترین مسجد شیراز است که در قرن ششم هجری روبه روی بارگاه شاهچراغ توسط اتابک سعد بن زنگی ساخته شد.  اتابک سعد بن زنگی در هنگام بیماری فرزندش نذر می کند که خانه ی خود را به مسجد تبدیل کند، اتابک وقتی به آرزویش می رسد خانه خود را به مسجدی بزرگ با چهار بازا بزرگ و حمامی برای استفاده مردم شهرش ساخت. اما این بناها بر اثر زلزله ویران شد و مسجد را دوباره بنا کردند به همین خاطر نام های مختلفی را برای آن به کار می برند.

مسجد نو با حدود 20000 مترمربع مساحت، بزرگترین مسجد ایران است که از صحن بزرگ مرکزی، شبستان های ستوندار جنوبی، ایوان ها و رواق های جانبی  تشکیل شده است.

 چهار درب ورودی در چهار طرف مسجد وجود دارد که مزین تزیینات کاشیکاری در دوره ی معاصر است.

در سال های اخیر این مسجد محل برگزاری “نمازجمعه” شهر شیراز است و برخی آن را “مسجد شهدا” می شناسند.

آدرس: غرب میدان احمدی – روبروی آرامگاه شاهچراغ(ع) 

3 ) مسجد عتیق شیراز

این مسجد قدیمی ترین مسجد شهر شیراز است که بنای آن را در قرن سوم هجری و در زمان یعقوب لیث صفاری نهادند. خدایخانه یا دارالمصحفی در میان ان مسجد توسط شاه اسحق اینجو بنا شد. خدایخانه به محل نگهداری و تلاوت قرآن می گویند که سطح آن کمی بالاتر از زمین ساخته می شود و در گذشته قاریان در آن به تلاوت قرآن می پرداختند. خدایخانه ی مسجد عتیق کتیبه ای سنگی به خط یحیی الجمالی الصوفی، خطاط نامدار قرن هشتم هجری دارد که یکی از آثار ارزشمند هنر خطاطی می باشد.

مسجد عتیق که به آدینه یا جمعه نیز معروف است، شش در ورودی دارد و در گذشته علاوه بر نقش مذهبی، نقش سیاسی_اجتماعی داشته است.

مردم شیراز باورهای جالبی در مورد این مسجد دارند مثلا اینکه، این مسجد را مسجد القصی می نامند و می گویند قبله قبل از تغییر به این سمت بوده و یا اینکه عصای موسی (اژدهای خفته ) در زیر دارلمصحف یا خدایخانه بوده است.

آدرس: شرق حرم مطهر شاهچراغ (ع)

تلفن: 2243388

4 ) مسجد مشیرالملک

“میرزا ابوالحسن خان مشیر الملک” وزیر فارس در دوره قاجار مسجدی زیبا و مستحکم را بنا نهاد. ساخت این مسجد ده سال به طول انجامید. مسجدی با سه شبستان و چند حجره دوطبقه.

کاشیکاری های محراب مسجد مشیر و کتیبه ی سنگ مرمر مزین به سوره توحید داخل محراب بسیار زیبا و دیدنی است. سر در مسجد مشیر در ضلع شرقی آن قرار دارد و به یک هشتی خاص متصل می شود. این هشتی به حیاط مسجد دید دارد و به دو راه تقسیم می شود. راه سمت راست به حیاط سرویس بهداشتی و چایخانه و راه پله شاه نشین مردانه و سمت چپ به سرویس بهداشتی و چایخانه و راه پله شاه نشین زنانه منتهی می شود.

آدرس: خیابان قاآنی کهنه – دربند مشیر

* کلیساهای شیراز

در کنار بناهای مذهبی مسلمانان، بناهای دیگر اقلیت های دینی نیز شکل گرفته اند که از میان آنها می توان به کلیساهای زیر اشاره کرد:

1 ) کلیسای شمعون غیور

شمعون حواری، دهم حضرت عیسی (ع) بوده که روایتی قدیمی به کشته شدن او در ایران اشاره دارد. کلیسایی به نام شمعون غیور در دوره پهلوی اول در شیراز ساخته شد که با رعایت اصول معماری ایرانی ساخته شده؛ به عنوان مثال سقف ضربی آجری نمازگاه کلیسا برگرفته از معماری ایرانی است.

داخل کلیسا به خاطر کاربرد پنجره های رنگارنگ، یادآور خانه های قدیمی شیراز است. رالف نارمن شارپ دانشمند انگلیسی اولین کشیش و همچنین بانی ساخت این کلیساست.

کلیسای شمعون یکی از زیباترین کلیساهای ایران است و در سال 1386 به ثبت ملی رسید.

در حال حاضر مسیحیان ارمنی و انگلیسی زبان ها در این محل به عبادت می پردازند و فارسی زبان ها اجازه ورود به آن را ندارند.

 آدرس: خیابان زند – کوچه نوبهار

2 ) کلیسای مریم مقدس

در نزدیکی مسجد مشیر، کلیسای مرم مقدس مربوط به دوره صفویه قرار دارد. هنرمندان ارمنی و مسلمان  تالار نمازخانه ی آن را به شیوه ای ظریف و زیبا ساخته اند. ارمنی های شیراز بر این باورند که نقاشی های سقف این نمازخانه شبیه پنج تخته فرش گرانبهای کف سالن بوده است. البته این فرش در حال حاضر وجود ندارد و می گویند که احتمالا در گذشته به انگلیسی ها فروخته شده است. سقف نقاشی و گچبری شده ی کلیسا از داخل گنبدی شکل می باشد اما از بیرون گنبدی دیده نمی شود. 

آدرس: محله سنگ سیاه – انتهای بازارچه ارامنه. 

سخن آخر

آیا تا به حال به شیراز سفر کرده اید؟

از جاذبه های گردشگری و دیدنی این شهر بازدید داشته اید؟

نظرات و تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.