روستای پالنگان ؛ ماسوله ای بر قامت کوه های کردستان

کارناوال - بهاره فلاح : راهیه ی روستایی شگفت انگیزی هستیم در میان دو کوه&#۸۲۳۰;

راهیه ی روستایی شگفت انگیزی هستیم در میان دو کوه…

به جایی می رویم که تاریخ و طبیعت و فرهنگ رابطه ی تنگاتنگی با یکدیگر دارند و هر گوشه اش رازی را در سینه پنهان کرده است. خانه هایی را خواهیم دید که با تمام سادگیشان، صفا و صمیمیتی دلنشین را در خود دارند.

روستایی که با معماری پلکانی و در یک منطقه ی کوهستانی شکل گرفته و چشمان بسیاری را خیره ساخته است. با کوچه هایش که همقدم می شویم چهره ی سرشار از محبت با همان لبخند همیشگی مردمان روستایی به استقبالمان می آید. صدای آب در همه جای روستا به گوش می رسد و حال و هوایی عجیب را برایمان به ارمغان می آورد.

پیش از این به روستاهای پلکانی دیگری نیز در سایر نقاط کشورمان سر زدیم و امروز قصد سفر به استان کردستان و شهرستان کامیاران را داریم.

روستای پالنگان با همه ی دیدنی هایش انتظار ما را می کشد…

با کارناوال در سفر به این روستا همراه باشید…

photo by Mehdi Amirian

چرا روستای پالنگان؟

_معماری پلکانی روستا شما را به یاد ماسوله می اندازد اما این بار این ماسوله ی دیدنی در قلب کوه شکل گرفته است.

_عبور رودخانه با جوش و خروش روستا را به دو نیم تقسیم می کند و تصویری دیدنی را به شما هدیه می دهد.

photo by Mosleh Pirkhazraeian

روستای پالنگان ؛ تاریخ در قلب طبیعت

جاده که به پایان می رسد گویی سرزمینی دیگر در پیش چشممان ظاهر می شود. به هر گوشه ای که می نگریم جاذبه ای توجهمان را جلب می کند. گویی در میان دره ی تنگی ور زندگی به سبکی خاص در جریان است. خانه هایی که بر قامت کوه جای گرفته و با چیدن سنگ ها بر روی هم به صورت پلکانی ساخته شده اند. در این میان رودخانه ای با گذر از میان روستا آن را به دونیم تقسیم کرده است و صدای جوش و خروشش به گوش می رسد.

از کوه و رودخانه و دره که بگذریم بقایای بر جای مانده از خانه ها قدیمی تاریخ را فریاد می زنند و نشان از قدمت این روستا دارند. ردپای فرهنگ و تاریخ در روستای پالنگان باعث شده است تا مسئولین آن را با شماره 31221 در فهرست آثار ملی جای دهند.

دیدنی های روستای پالنگان

روستای پلکانی پالنگان دیدنی های زیادی دارد تا به مسافرانش عرضه کند مثل:

تماشای طبیعت

طبیعت منحصر به فرد استان کردستان، در این منطقه نیز خودش را در همه جا گسترانیده است.

باغ های زیبا در بخش غربی روستا که با تلاش نهادهای مربوطه ایجاد شده اند جلوه ی خاصی به روستا بخشیده اند و چشم اندازی سرسبز را به نمایش می گذارند.

20 چشمه ی جوشان در دره تنگی ور و در فاصله 700 تا 800 متری جنوب شرقی پالنگان وجود دارند که آب زلال خود را از قلب زمین در رودخانه ی تنگی ور جاری می سازند. در میانه ی راه آبشارهای دیدنی به چشم می خورند که بر زیبایی منطقه می افزایند. این رودخانه بعد از پشت سر گذاشتن روستا در حدود 300 متری غرب پالنگان به رودخانه پرآب سیروان می ریزد.

تماشای تاریخ

قلعه پالنگان که در بالای کوه و در کنار روستا قرار دارد تاریخ را برای بازدیدکنندگان به تصویر می کشد. درست است که پژوهش های زیادی در مورد این قلعه صورت نگرفته است اما آنچه صحیح به نظر می رسد حکایت از آبادانی قلعه تا قرن دهم هجری قمری دارد. همچنین اسناد تاریخی، تخریب قلعه به دستور شاه صفی در سال 1046 را تایید می کنند اما در مورد بنیانگذار و سازنده ی آن اتفاق نظری وجود ندارد. این قلعه در 800 متری جنوب شرقی پالنگان قرار دارد و آثار اتاق ها، آتشکده و پل های قدیمی هنوز هم در آن دیده می شوند.

بقایای مساجد، منازل قدیمی و گورستان تاریخی نیز حرف هایی برای گفتن دارند و علاقه مندان را به سوی خود جلب می کنند.

تماشای فرهنگ

به هنگام تابستان و بهار که هوا رو به اعتدال و گرمی می گذارد عشایر کُرد قدم به این منطقه می گذارند و با اجرای مراسم سنتی خود همچون موسیقی گریان، چپله و سیاچمانه حال و هوای خاصی را در پالنگان ایجاد می کنند.

روشن کردن و چرخاندن مشعل ها و همچنین روشن کردن آتش بر بلندی های روستا از مراسمی است که در اسفندماه و برای استقبال از نوروز برگزار می شود و با ساز و آواز، رقص و پایکوبی همراه است. همچنین مراسم های خاصی در طول سال همچون مراسم مذهبی، شب یلدا و … گردشگران را به سوی این روستا می کشاند.

پاییز و زمستان که ایام غیر کاری ساکنان روستا محسوب می شود سر و صدای بازی های محلی مانند اسب سواری، گرزبازی، غل غلان، بارباران، کوشه کوشه و چاک چاک در کوچه های روستا طنین انداز می شود و شادی و نشاط را به ارمغان می آورد.

یکی از دیدنی ترین رسومات روستا رقصی است که به آن هل پرکی می گویند که هر حرکت آن نمادی از رزم در گذشته را به نمایش می گذرد. حتما نباید بساط عروسی به پا باشد تا این رقص در روستا انجام شود. در هر زمانی که به روستا بروید ممکن است شاهد این رقص باشید.

کوچه های روستا

طبیعت چشم نواز پالنگان

photo by Tayeb XD

یکی از آبشار های نزدیک روستا

آداب نوروز در پالنگان

تفریحات

تماشای معماری روستا و چشم انداز آن و شنیدن صدای گذر آب از میان روستا آن قدر جذاب هست که شما را به سوی پالنگان بکشاند.

سوژه های زیادی در پالنگان انتظار لنز دوربین عکاسی شما را می کشند. تصاویر به یاد ماندنی زیادی را می توانید از این روستای منحصر به فرد و مناظر طبیعی اش ثبت کنید.

اگر خوش شانس باشید شاید بتوانید در بازی های سنتی مردمان روستا هم شرکت کنید و هم بازی آنها شوید.

گذراندن یک روز خاطره انگیز در کنار دوستان یا خانواده خاطرات خوشی را برای شما رقم می زند پس می توانید لوازم پیک نیک را بردارید و به سوی طبیعت این منطقه بروید.

آب بازی و شیطنت در نزدیکی آبشارها بسیار لذت بخش است و خاطرات خوشی را به شما هدیه می کند.

photo by Amos Chapple

معماری پلکانی

پالنگان در میان کوه و به صورت پلکانی شکل گرفته است. در معماری این روستا پشت بام منزل پایین به عنوان حیاط منزل بالایی مورد استفاده قرار می گیرد و همبستگی و وابستگی میان ساکنان در اوج خود به چشم می خورد. مصالح به کار رفته در ساخت خانه ها، بومی و اغلب سنگ ها هستند که به روش خشکه چینی بر روی هم قرار گرفته اند. روش خشکه چینی به روی هم یا کنار هم چیدن سنگ یا عناصر ساختمانی اطلاق می شود که به شکل منظم بدون استفاده از ملات صورت می گیرد.

این خانه های سنگ چین نشان از دانش کهن خانه سازی پیشینیان دارد که نوع معماری را با فرهنگ مردم و شرایط جغرافیایی ترکیب نموده و انسان را با طبیعت هماهنگ کرده است. برای ساخت خانه ها بدنه ی کوه را تراشیده اند تا فضایی را ایجاد کنند و بعد در آن فضاها خانه های سنگی را بنا نموده اند.

مردمان روستا

این روستا براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1385، 821 نفر (194خانوار) جمعیت دارد. لباس کردی محلی بر تن همه ی ساکنان جلوه می کند. مردمان روستا از پیروان دین اسلام و مذهب سنی می باشند و به لهجه اورامی تکلم می کنند. گندم، جو، میوه هایی از جمله انار، توت فرنگی، هلو، زردآلو و انجیر و محصولات لبنی از جمله تولیدت مردمان سخت کوش این روستا می باشد که به کشاورزی و دامپروری اشتغال دارند.

پرورش ماهی و زنبورداری نیز از دیگر مشاغل مردمان روستا است که روزیشان را تامین می کنند. زنان روستا به تولید صنایع دستی رنگارنگ مشغول هستند و به امرار معاش خانواده کمک می کنند.

سوغات و صنایع دستی

کشک محلی، گیوه، روغن و عسل طبیعی از جمله سوغاتی های پالنگان هستند که در منطقه شهرت خاصی دارند. تهیه ی ماهی از واحد شیلات در کنار روستا نیز توسط مسافران صورت می گیرد.

گیوه بافی، جاجیم بافی و موج بافی از جمله صنایع دستی روستا هستند که زنان با عشق به آن مشغول هستند و محصولاتشان را به گردشگران عرضه می کنند.

بوی خوش ماهی کبابی

اگر ماندنتان در روستا به درازا کشید و نتوانستید چشم از زیبایی هایش بردارید، نگران احساس گرسنگی که به سراغتان آمده است نباشید. شاید غذاهای رنگارنگ یک رستوران لوکس در انتظارتان نباشد اما ماهی کبابی پلنگان به حدی معروف است که بسیاری را به سوی خود می کشاند.

برای سفارش ماهی کباب عجله کنید چرا که آماده سازی و طبخ آن یک ساعتی طول می کشد. برای طبخ این غذای خوشمزه پس از تمیز کردن ماهی آن را در توری و در میان آتش قرار می دهند. همه چیز به همین جا ختم نمی شود در طول کباب شدن ماهی چندین بار به آن آبلیمو می زنند و در آخر آن را برای شما سرو می کنند.

پالنگان در فراز و نشیب تاریخ

پالنگان از آن روستاهایی است که از پیش از اسلام تا کنون تاریخ پرفراز و نشیبی را طی کرده و به اینجا رسیده است. بر اساس مطالعات تاریخی این ناحیه به عنوان یکی از مراکز مهم منطقه ی کردستان در دوره ی سلجوقی و بعد از آن به شمار می رود. با توجه به وجود قلعه و سایر بقایای تاریخی از جمله مساجد، منازل قدیمی و باغ‌های زیبا، می توان بنیان این روستا را متعلق به دوره سامانی دانست.

از نشانه های دیگر تاریخی، گورستان قدیمی با چند سنگ قبر با خط کوفی مربوط به سده ی ششم و هفتم می باشد که در خور توجه است. دیواره ای که در کنار رودخانه دیده می شود قدمتی 1000 ساله را نشان می دهد و حتی وجود حجاری و سنگ نوشته‌ای مبهم که تا به حال موفق به ترجمه ی آن نشده اند ما را به سال های دورتری در تاریخ هدایت می کند.

علائم و نشانه ها حکایت از ویرانی روستا در طول تاریخ و احیای مجدد آن دارند. می گویند پالنگان تا قبل از زمان هلوخان اردلان یعنی در فاصله ی سال های 969 تا 995 هجری شمسی مرکز حکومت اردلان بوده است. بسیاری از کارشناسان معتقدند که پالنگان به عنوان محل تولد و شکل گیری حکومت اردلان محسوب می شود. این روستا از زمان پیدایش این حکومت در سال 547 شمسی تا زمان انتقال مرکز حکومت به قلعه حسن آباد سنندج در سال980 شمسی بالغ بر 400 سال مقر حکومت اردلان بوده که حالتی کدخدامنشی داشته است.

در کنار حدس و گمان های کارشناسان کهن ترین و معتبرترین نشانه های تاریخی را می توان در شرف نامه، اثر امیر شرف خان بدلیسی متعلق به سال 1005 جستجو کرد. در این سند تاریخی، پلنگان، جزء حکومت حکام کلهر ( متعلق به ایل کردی کلهر ) محسوب می شده است.

نام یکی از این حکام غیب ا.. بیگ می باشد که در زمان شاه اسماعیل بر نواحی دیودز، نودز، دزمان، کواه کور، سور، کلانه، منشور، مراورید یمین حکومت می کرد. بعد از وی، پسرش محمد بن غیب اله بیگ مقام پدر را بر عهده می گیرد. در این شرف نامه از او به عنوان یک مرد فاضل و عادل یاده شده است که در پلنگان مدرسه و مسجد جامع ساخته است. مسجد قدیمی را به عبدا.. بن عمر منتسب می کنند و به نام مسجد عبدالهی آن را می شناسند اما این انتساب صحیح به نظر نمی رسد چرا که آن زمان اسلام به کردستان راه نیافته بود و احتمالا تنها نام سازنده با نام مذکور شباهت دارد.

آوازه ی این حاکم عادل به حدی بود که شاه طهماسب دختر او را به عنوان عروس خود بر می گزیند.

پس از مرگ محمد بن غیب اله بیگ، فرزندش امیر اسکندر عهده دار وظایف پدر شد و پس از 10 سا حکومت از دنیا رفت. سولار حسین تکلو پلنگان را تسخیر می کند اما در زمان فوت شاه اسماعیل دوم پلنگان به دست تیمور خان اردلان فرزند سلطان علی سرخاب می افتد و حکومت از حکام کلهر به طایفه اردلان منتقل می گردد. پس از مرگ تیمور خان برادرش هلو خان اداره پلنگان را بر عهده می گیرد و بر اساس شرف نامه از 977 هجری قمری تا 1005 حکومتش ادامه می یابد.

هلو خان در زمان شاه عباس پلنگان را به حکومت مرکزی تسلیم می کند و در سال 1046 هجری قمری قلعه پلنگان به دلیل صعب العبور بودن به دستور شاه صفی تخریب می شود.
پلنگانی که امروزه پا برجاست در یک تا دو کیلومتری پلنگان قدیم قرار گرفته است و حدودا 500 سال قدمت دارد و در سال 1046 حدود 100 سال پس از ویرانی توسط مردمی غیر پلنگانی ساخته شده است. سازندگان پلنگانِ جدید مردمانی مذهبی و روحانی بوده اند که اهالی هنوز هم چشمه ها و محله هایی را به نامشان همچون باغ شیخ عمر، بیلو شیخ علائه دین می شناسند. در ساخت مسجد، آجرهای پلنگان قدیم و آثار هلوخان از جمله پایه های بنای قلعه را به کار گرفته اند.

قبرستان تاریخی روستا

نام گذاری روستا

در مورد دلیل نام گذاری روستا چندین روایت وجود دارد. عده ای از مردم می گویند به دلیل وجود پلنگ در پالنگان و کوه های اطراف آن این نام را بر آن نهاده اند. برخی دیگر وجود مرکز حکومت قدرتمند در این روستا را دلیل نام گذاری آن به این صورت می دانند. برخی دیگر هم می گویند پال در زبان کردی و محلی به معنی تکیه دادن بوده است و این روستا به دلیل شیب زیادی که دارد به نام پالنگان شناخته می شود.

اقامت

مسافرخانه ها و هتل ها به پالنگان راه پیدا نکرده اند اما نگران اقامت نباشید. می توانید در شهر های نزدیک روستا اقامت کنید اما توجه داشته باشید که اولین مهمانسرا 110 کیلومتر با پالنگان فاصله دارد. همچنین می توانید در طبیعت کمپی برپا کنید و از ماندن در آن لذت ببرید.

برای آنکه اقامت خوبی در طبیعت داشته باشید از مطالب زیر استفاده کنید:

راهکارهای کمپینگ و اقامتی خوب در چادرهای مسافرتی

انواع کمپینگ در طبیعت

کمپینگ ؛ وحشت یا تفریح ؟

راهکارهایی برای خواب بهتر در طبیعت

آب و هوا

آب هوای منطقه تحت تاثیر کل استان قرار دارد و از الگوی کوهستانی پیروی می کند. بهار و تابستان معتدل و زمستان های سخت و برف گیر از ویژگی هایی است که پالنگان به سبب قرارگیری در کوهستان آنها را تجربه می کند.

photo by Mosleh Pirkhazraeian

بهترین فصل سفر

شاید بتوان گفت که بهار و تابستان بهترین زمان سفر به پالنگان است اما هر چهار فصل طبیعت زیبایی های خاص خودش را دارد.

بهار : بهار که از راه می رسد به دلیل وجود باغات میوه تن پوشی از شکوفه ها بر قامت روستا خودنمایی می کند.

تابستان: ثمره ی باغات بر روی درختان خودنمایی می کنند و سرسبزی از همیشه بیشتر ه چشم می خورد.

پاییز : لباس هفت رنگ پاییزی جلوه ی دیگری به روستا و باغات آن می دهد.

زمستان : زمستان سرد هم با سفید پوش کردن روستا آن را دیدنی می کند و علاقه مندان را به سوی روستا می کشاند.

در حال بارگذاری ویدئو ...

راه دسترسی

پالنگان از توابع بخش مرکزی شهرستان کامیاران در استان کردستان می باشد که در دهستان ژاورود و ابتدای منطقه اورامانات قرار دارد. فاصله ی آن از شهر کامیاران چیزی حدود 57 کیلومتر است.

برای رسیدن به این روستا به سوی شهر کامیاران استان کردستان بروید. جاده ی آسفالته ای شما را از این شهر به روستای پالنگان می رساند.