دکتر محمد علی نیلفروش زاده؛ متخصص پوست و مو
بررسی‌های انجام شده نشان داده است بیش از 800 ماده شیمیایی در لوازم آرایش و عطرهای صنعتی وجود دارد و استفاده مدام از این مواد باعث می‌شود به مرور ترکیب‌های مضرشان جذب بدن شود و این امر می‌تواند در درازمدت عارضه‌های متعددی ایجاد کند.
مهم‌ترین عارضه استفاده طولانی مدت از این ترکیب‌های سمی ابتلا به برخی از انواع سرطان است.
علاوه بر سرطان، احتمال ابتلا به پیری زودرس پوست و آکنه و حتی برخی از بیماری‌های عفونتی مانند ایدز و هپاتیت وجود دارد.
از میان ترکیب‌های مضر موجود در لوازم آرایش، پارابن ها یکی از رایج‌ترین‌ها هستند که در 23 درصد محصولات استفاده می‌شوند.
بعد از این ترکیب‌ها، سیکلوپنتاسیلوکسان در 15 درصد و در نهایت تریکلوسان در 1.3 درصد محصولات موجود است.
گاهی این ترکیب‌ها همگی در یک محصول جمع هستند و این موضوع احتمال تأثیر منفی این مواد روی سلامت را بالا می‌برد.
غیر از این 4 مورد، ترکیب‌های دیگری هم وجود دارد که عوارض مربوط به خود را دارند.
مثلاً بنزوفنول‌ها که در لاک ناخن، دئودورانت‌ها، ژل‌های شستشو و صابون‌ها موجود است، بوتیل پارابن که در شامپوها، کرم ضدآفتاب، شامپو مخصوص شورهسر، رژ لب و در نهایت متیل پارابن و اتیل پارابن که در کرم‌های بدن و صورت به وفور یافت می‌شوند، سرطان‌زا هستند.
از آکنه و پیری پوست تا ایدز و جنون گاوی
غیر از ابتلا به برخی انواع سرطان‌ها، استفاده از برخی مواد آرایشی، به‌خصوص در کسانی که از سن پایین مصرف این مواد را شروع می‌کنند، می‌تواند باعث پیری زودرس پوست شود.
این مواد تغییراتی در پوست ایجاد می‌کنند که عامل چروکیدگی پوست (به‌خصوص در ناحیه پیشانی، خط خنده و اطراف چشم) است.
در ضمن این مواد، منافذ پوست را می‌پوشاند و مانع از اکسیژن‌رسانی کافی می‌شود.
حساسیت، تورم، تاول، سوزش، خارش، سوزن شدن، کهیر، لک و آکنه نیز از عوارض عمومی مواد آرایشی به‌خصوص مواد تقلبی و غیراستاندارد است.
برخی مواد آرایشی حاوی کلاژن یا ژلاتین هستند که برای قوام پوست و بهتر کردن ظاهر پوست مفید است.
این محصولات با این شعار گران‌تر فروخته می‌شوند اما مشکل اینجاست که کلاژن مصرفی در این محصولات دامی است و احتمال سرایت برخی بیماری‌های مرتبط مثل جنون گاوی به‌خصوص در انواع تقلبی وجود دارد.
برخی از مواد آرایشی تقلبی حاوی آفلاتوکسین هستند که سرطان‌زاست و صدمه‌های کبدی شدیدی وارد می‌کند و به‌راحتی از طریق سطح پوست جذب می‌شود.
برخی محصولات آرایشی نیز حاوی بقایای جفت هستند که باعث بروز نگرانی‌هایی در مورد انتقال بیماری‌هایی مثل ایدز یا هپاتیت می‌شود.
در خانم‌های بارداری که جنین پسردارند، مصرف برخی ترکیب‌های آرایشی می‌تواند باعث عقیمی فرزند در آینده شود.
زیان کدام مواد آرایشی بیشتر است؟
مصرف برخی لوازم‌آرایشی بسیار شایع است؛ مثلاً رژلب طرفداران زیادی دارد.
رژلب‌ها، حتی آن‌هایی که تولیدشده برندهای معتبر هستند، معمولاً سرب‌دارند و آلودگی به سرب در درازمدت باعث اختلال‌های رفتاری، افزایش پرخاشگری و کاهش بهره هوشی می‌شود.
خستگی زودرس و کم‌خونی‌های مزمن نیز با این موضوع در ارتباط است و در خانم‌های باردار بر سلامت جنین اثر می‌گذارد.
محصولات سفیدکننده پوست، مخصوصاً در انواع تقلبی، حاوی کولوبتازون هستند که یک کورتون قوی است و غیر از عوارض موضعی مثل برجسته شدن عروق و تورم پوست، عامل کم‌کاری غده فوق کلیه، چاقی و پوکی استخوان هم هست.
ریمل‌ها از دیگر لوازم‌آرایشی پرمصرف‌اند که عارضه اصلی آن‌ها ریزش مژه است.
پایه ریمل آب و روغن است و محیط مناسبی برای رشد میکروب‌ها، انگل و آمیب‌هاست ومی تواند باعث عفونت‌های چشمی، التهاب، قرمزی و آسیب به پلک شود.
خمیردندان‌ها، شامپوها و ژل‌ها نیز حاوی اترسولفات هستند که ترکیبی حساسیت‌زاست و بهبود زخم را به تأخیر می‌اندازد و باعث بروز آب‌مروارید می‌شود.
لاک ناخن نیزفتالات داردکه سمی است و روی کبد، کلیه وریه اثر منفی می گذاردو استفاده از آن برای کودکان اصلاً توصیه نمی‌شود.
تأثیر منفی آرایش بر غدد بدن
40 درصد محصولات آرایشی موجود در بازار حاوی ترکیب‌هایی هستند که در کارکرد غدد درون‌ریز اختلال ایجاد می‌کنند.
این ترکیب‌ها نظم تولید و ترشح هورمون‌ها را در بدن به هم می‌ریزند و میزان کمی از آن‌ها تأثیرات قابل‌توجهی در رشد موجودات زنده، به‌خصوص در دوران جنینی دارند.
این ترکیب‌ها همچنین روی قدرت باروری اثر می‌گذارند و عامل ابتلا به سرطان‌هایی است که اصطلاحاً به آن‌ها وابسته به هورمون می‌گویند؛ مثل سرطان پستان و پروستات.
بر اساس آزمایش‌های انجام‌شده روی بیش از 1500 محصول آرایشی بهداشتی، لاک ناخن با داشتن بیش از 74 درصد ترکیب مختل‌کننده کارکرد غدد درون‌ریز در صدر جدول قرار دارد.
بعدازآن کرم پودر با 71 درصد و محصولات آرایشی چشم با 51 درصد، پاک‌کننده‌های آرایشی با 43 درصد، رژ لب با 40 درصد، کرم‌های صورت با 38 درصد، دئودورانت‌ها با 36 درصد، خمیردندان با 30 درصد و شامپوها با 24 درصد هستند.
توصیه‌های هفتگانه
1- بهترین توصیه این است که از محصولات آرایشی در حد بسیار کم استفاده کنید. شاید در طول روز مصرف ضد آفتاب کفایت کند. بهتر است روزانه آرایش نکنید و فقط در مهمانی‌ها آرایش کنید.
2- هنگام خرید به تبلیغات توجه نکنید. محصولات استاندارد بخرید و تا جای ممکن از محصولات آرایشی معطر و رنگی استفاده نکنید.
3- به تاریخ انقضا و کشور سازنده محصول توجه کنید. قبل از استفاده، ظاهر کرم یا محصول آرایشی را بررسی کنید.
نباید آب و روغن از هم جداشده باشد یا بوی نامطبوعی بدهد. لوازم آرایشی را تمیز نگهدارید و در محصولات آرایشی را محکم ببندند تا از آلودگی باکتریایی پیشگیری شود.
4- در اسرع وقت صورت‌تان را به‌طور کامل بشویید تا مواد آرایشی روی صورت باقی نماند.
به‌جای عادت دادن پوست به مواد آرایشی پوست‌تان را با تغذیه سالم، خواب کافی، مدیریت استرس و دوری از آلودگی سالم نگهدارید.
5- گرچه محصولات آرایشی گیاهی بهترند اما نگهدارندِ دارند و نباید خیلی به آن‌ها تکیه کرد.
6- در دوران بارداری از مواد آرایشی استفاده نکنید. برای کودکان تنها از مواد بهداشتی مخصوص آن‌ها استفاده کنید.
7- هرگز از چند محصول آرایشی هم‌زمان استفاده نکنید. مثلاً کرم بدن و صورت را یک روز نزنید.
افزایش ناگهانی میزان ترکیب‌های سمی واقعاً خطرناک است.
