نگاهی به نمایشگاه‌های مد و لباس اسلامی؛ از مد سیاه تا حجاب سیاه

گزارش پیش رو تنها گوشه‌ای از سیر مد آفرینی اسلامی در جمهوری اسلامی ایران است که امید است که پرچم وجود هم‌وطنان با استفاده از بهتر و بیشتر برگزار شدن این‌گونه نمایشگاه‌ها رشدی کیفی و مطلب پیدا کند و ما در جهان نه‌تنها به جهت قدمت تمدن، بلکه به جهت عفاف در حجاب بار دیگر شهره شویم. در ادامه این گزارش را به نقل از مجله دخت ایران بخوانید.

 

 
لباس انسان پرچم کشور وجود اوست، پرچمی که او بر سر در خانه وجود خود نصب‌کرده و اعلام می‌کند که از کدام فرهنگ تبعیت می‌کند. جامعه غربی بالباسی که به تن دارد با ما سخن می‌گوید؛ اگر به این سخن گوش دهیم، فلسفه و فرهنگ غرب را خواهیم شنید.
 
و این صدایی است که سال‌های قبل شهید مطهری در کتاب فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی آن را برای شنیدن هرچه بیشتر گوشزد کرد و مردم کشور ما پس از انقلاب اسلامی آهنگ مد را با ویژگی ساده‌زیستی درآمیختند و سادگی و پوشش اسلامی در دهه شصت به اوج خود رسید، اما کم‌کم با رسیدن به دهه هفتاد این روند با واژه‌هایی مثل دِمُده شده، لباس‌هایی که نه‌چندان کهنه و فرسوده بود، آغاز شد و کم‌کم سروکله شوهای خانگی خیلی کم‌رنگ، اما تأثیرگذار پیدا شد.
 
این روند ادامه داشت تا سال 85 که به دنبال فرمایش رهبر معظم انقلاب در سفر به همدان،‌ قانون ساماندهی مد و لباس در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید، و این‌گونه شده که ما اکنون فارغ‌التحصیلانی درزمینهٔ مد و لباس‌داریم که اغلب دغدغه اشتغال و طراحی و دوخت لباس ایرانی دارند، اما متأسفانه مانند حلقه‌های جدا از هم هستند. برای اینکه همه این افراد بتوانند فعالیت مورد انتظار خود را داشته باشند نیاز به حمایت دارند، چراکه لباس و مد ایرانی و اسلامی می‌تواند گویای هویت ما در دنیا باشد.

در همین راستا چند سالی است که نمایشگاه‌های لباس اسلامی تحت عناوینی مثل نمایشگاه مد و لباس اسلامی و نمایشگاه عفاف و حجاب برگزار می‌شود که البته در کنار ایده‌های خوب و جذابی که گاهی می‌توان در این نمایشگاه‌ها پیدا کرد هنوز بعد از گذشت تقریباً 6 سال از اولین آغاز، در آزمون‌ و خطا تجربه‌آموزی می‌کند و در زیر به بخش‌هایی از نکات قابل‌تأمل برپایی این نمایشگاه‌ها اشاره می‌شود:

 

 
نمایشگاه مد و لباس ایرانی اسلامی که سال 89 در فرهنگسرای نیاوران برپا شد، چیدمانی داشت که شاید مخاطب را دچار اشتباه می‌کرد. بخش اول نمایشگاه لباس‌های سنتی بود که به‌ عنوان یک موزه در ابتدای نمایشگاه قرار گرفته بود. در بخش دیگری از این نمایشگاه لباس‌هایی که برای مهمانی، محل کار و ... طراحی‌شده بودند. شاید بازدیدکننده به‌اشتباه بیافتد که می‌تواند با بعضی لباس‌ها که برای مهمانی‌ها طراحی‌شده‌اند؟! بیرون بیاید. اما خوشبختانه با اقداماتی، از قبیل رونمایی نقشه کارگروه مد و لباس و تأسیس پارک فرهنگی فناوری در این کارگروه، پیشرفت‌هایی حاصل شد.
 
در سال‌های بعد، اما اتفاقات جالب و نادری در نمایشگاه‌های مد و لباس اسلامی افتاد، این بود که مانتوها که مهم‌ترین رکن نمایشگاه را بعد از چادر به عهده داشتند به‌یک‌باره که نه، بلکه به‌تدریج از مانتوهای خفاشی و بلند تبدیل به تُنک‌هایی تنگ و کوتاه شدند که در ورژن جدیدتری برای خلاقیت یا شاید صرفه‌جویی هر چه بیشتر دکمه نیز کم‌کم از پروسه دوخت لباس‌ها حذف شد و به‌ تدریج این صرفه‌جویی به پارچه نیز سرایت کرد و آن‌ها نیز کوتاه‌تر شدند و بدون اغراق به مچ رسیدند که بعدها به شوخی بین مخاطبان خاص و عام نمایشگاه‌ها تبدیل‌شده بود و می‌گفتند که باید آستین را جدا برای مانتو بخریم و به این واقعیت تلخ می‌خندیدند.

این روند در سال‌های بعد و با وجود برخی فشارها مانتوهای نمایشگاه به پانچ‌های باز و بدون دکمه که بیشتر مناسب ساپورت پوشان بود تبدیل شد و حقیقتاً که این کار به قول اهالی مد، دست‌مریزادی بود که پروژه‌هایی مثل مد شهره در جهان.

 

 
اما قبادی، دبیر کارگروه ساماندهی مد و لباس، چندی پیش درباره نمایشگاه عفاف و حجاب، که چند سالی است در ایام ماه مبارک رمضان در کنار نمایشگاه قرآن برگزار می‌‌شود، و یک سالی به‌صورت جداگانه در باغ‌موزه دفاع مقدس برگزار شد، گفته بود:  «در ماه مبارک رمضان، 250 هزار نفر بازدیدکننده داشتیم؛ این عدد بسیار قابل‌توجه است و در چهار جشنواره گذشته بالغ‌بر یک‌میلیون و صد هزار نفر بازدیدکننده داشتیم که نشان‌دهنده جایگاه قابل‌توجه این بخش است.»
 
البته آخرین تجربه نمایشگاه مد و لباس اسلامی در نوع خود کم‌نظیر است؛ 
مستندساز آمریکایی گروه وایس کسی که مستند حجاب سیاه را ساخت تا با این مستند دنیا را در استنباط از حجابی که عفاف می‌آورد دچار ابهام و چندگانگی کند، درباره آخرین مد و لباس فجر این‌گونه می‌گوید:
 
«سومین «جشنواره سالانه مد و لباس فجر» جایی است که مردان وزنان ایرانی درصحنه ظاهر می‌شوند. مسئولان عالی‌رتبه‌ای که اجازه برگزاری این فستیوال را داده بودند، در ردیف جلو حضور داشتند. حضور این مسئولین، نشانی از تأیید این مراسم بود. در ضمن آمده بودند تا مطمئن شوند همه‌چیز طبق موازین اسلامی پیش می‌رود. مد در ایران پیش از انقلاب اسلامی که حجاب اسلامی الزامی نبود، تابع مدل‌های غربی و اروپایی بود، بعد از انقلاب، «قانون شریعت» اجرایی شد و حجاب را اجباری کرد. بااین‌حال، در جشنواره مد و لباس فجر، شاهد حضور انواع و اقسام لباس‌هایی بودیم که لزوماً جنبه اسلامی نداشتند: از دوره قاجار و لباس‌های سنتی گرفته تا چادر سیاه و مانتوهای رنگارنگ».
 
با این اوصاف، متأسفانه مانکن‌های زنده‌ای که تلاش شده بود ویژگی‌های مدلینگ اسلامی، سزاوار آنها باشد و از حجاب کامل اسلامی و لباس‌های غیر جذب استفاده کرده باشند، تنها توصیف منصفانه‌ای است که می‌توان آن را درباره نمایشگاه سال گذشته مد و لباس اسلامی بیان کرد.
 
این مطالب تنها گوشه‌ای از سیر مد آفرینی اسلامی در جمهوری اسلامی ایران است که امید است که پرچم وجود هم‌وطنان با استفاده از بهتر و بیشتر برگزار شدن این‌گونه نمایشگاه‌ها رشدی کیفی و مطلب پیدا کند و ما در جهان نه‌تنها به جهت قدمت تمدن بلکه به جهت عفاف در حجاب بار دیگر شهره شویم.