بیمارستان‌ها از مهم‌ترین نهادهای ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی و درمانی هستند که بایستی فضایی ایمن را برای بیماران خود فراهم آورده، از به وجود آمدن حوادث برای آن‌ها جلوگیری کنند. پژوهشگران برای بررسی این فضا، وضعیت فرهنگ ایمنی بیماران روان‌پزشکی را از دیدگاه پرسنل درمانی بررسی کرده‌اند.
به گزارش به نقل از ایسنا، بررسی‌ها حاکی از آن است که یک‌پنجم مردم جامعه، در معرض اشتباهات و خطاهای درمانی قرار دارند و درنتیجه میلیون‌ها نفر ممکن است در اثر این خطاها دچار مرگ و یا صدمات درمانی قابل‌اجتنابی شوند. در حقیقت این مفهوم به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اصلی کیفیت خدمات سلامت، به معنای پرهیز از وارد شدن هرگونه صدمه و آسیب به بیمار در حین ارائه مراقبت‌های بهداشتی است.
دراین‌بین، طبق نظر متخصصین امر، مراکز ارائه‌کننده خدمات به بیماران اعصاب و روان از محیط‌های حساس به شمار می‌روند که در سرتاسر دنیا تعداد زیادی از بیماران را پذیرا هستند. بیماران اعصاب و روان بستری، افرادی هستند که بیشتر با تشخیص سایکوز، مانیا و افسردگی بستری می‌شوند. تعدادی از آن‌ها از بیماری خود آگاه نبوده و می‌توانند برای خود و دیگران مخاطراتی ایجاد کنند یا اینکه به علت ابتلا به بیماری مزمن، قادر به حفظ عملکرد خود در خارج از بیمارستان نیستند. اما با وجود اقداماتی که با استفاده از دانش موجود درزمینه تأمین ایمنی در بخش‌های بستری بیماران اعصاب و روان انجام می‌شود، تعداد حوادث در رابطه با ایمنی در بخش‌های اعصاب و روان بیشتر از حد قابل قبول است.
با توجه به اهمیت این مسئله، محققینی از دانشگاه علوم پزشکی شیراز و دانشکده علوم پزشکی اسفراین، پژوهشی را انجام داده‌اند که هدف از آن، تعیین وضعیت فرهنگ ایمنی بیماران روان‌پزشکی از دیدگاه پرسنل درمانی بیمارستان‌های آموزشی بوده است.
این مطالعه توصیفی-تحلیلی، در سال 1396 و با مشارکت 165 نفر از پرسنل درمانی بیمارستان‌های ابن‌سینا و حافظ شهر شیراز انجام شده است.
این افراد، به کمک پرسشنامه‌های استاندارد مربوط به سنجش فرهنگ ایمنی بیمار، در پژوهش مشارکت کرده و داده‌های ارائه‌شده توسط آن‌ها، درنهایت توسط محققان، با استفاده از روش‌ها و نرم‌افزارهای آماری، تجزیه‌وتحلیل شده است.
بر اساس نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش، به نظر می‌رسد که ابعاد مختلف مربوط به درک کلی پرسنل نسبت به ایمنی بیمار، ارتباطات باز و شفاف، حمایت مدیر بیمارستان از ایمنی بیمار، کار تیمی در بین واحدهای بیمارستانی و نحوه انتقال بیمار بین بخش‌ها، نیازمند ارتقا و بهبودی هستند و با وجود وضعیت قابل‌قبول، هنوز هم از شرایط ایده‌آل فاصله دارند.
علی‌رضا یوسفی، محقق مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی شیراز و همکارانش که این پروژه پژوهشی را به انجام رسانده‌اند، می‌گویند: «از عوامل مهم دخیل در بروز رویدادهای نامطلوب، عدم وجود ارتباط مؤثر و کافی ما بین اعضای تیم و حمایت‌های لازم در این خصوص است. درصورتی‌که کارکنان با یکدیگر در مورد خطاهایی که در بخش رخ می‌دهد تبادل‌نظر نداشته باشند و خطاها را پنهان کنند، افراد نسبت به خطاهای رخ‌داده آگاه نشده و راهکاری جهت ممانعت از بروز مجدد آن ارائه نخواهند داد و متعاقب آن برنامه‌های عملیاتی کارکنان نیز تغییر خواهد کرد».
محققان فوق می‌افزایند: «همچنین بر اساس پیشنهادهای انجمن پزشکی آمریکا و در راستای تأمین ایمنی بیماران، سازمان‌های ارائه‌کننده خدمات سلامت باید تکنیک‌های مراقبت شامل عوامل سازمانی نظیر اصول اخلاقی و احساس امنیت در محل کار، عوامل محیطی مثل سطوح کارکنان و حمایت‌های مدیریت، عوامل کارگروهی مانند کار تیمی و رهبری آن و عوامل شخصی مثل اعتمادبه‌نفس حین انجام کار را اتخاذ کنند».
یوسفی و همکارانش بر اساس یافته‌های خود، اعتقاد دارند: «به‌طورکلی در این پژوهش علی‌رغم اینکه وضعیت فرهنگی ایمنی بیمار در بیمارستان‌های موردمطالعه در حد مطلوبی ارزیابی شد ولی مؤلفه‌هایی از قبیل امور مربوط به پرسنل و پاسخ‌های غیرتنبیهی به خطاها دارای وضعیت مناسبی نبودند. بر همین اساس پیشنهاد می‌شود مدیران بیمارستان با استفاده از تکنیک‌های به‌روز، فضایی را برای کارکنان فراهم آورند که اولاً دیدگاه ایمنی بیمار در بیمارستان به‌عنوان اولویتی مهم و انکارناپذیر در کارکنان ایجاد و تقویت گردد و ثانیاً کارکنان بتوانند در چنین فضایی بدون ترس از تنبیه در رابطه با خطاها و اشتباهات خود و درمجموع مسائل ایمنی بیمار به بحث و تبادل‌نظر پرداخته تا از این طریق دلایل این خطاها ریشه‌یابی و از بروز مجدد آن پیشگیری شود».
این یافته‌ها که می‌توانند در برنامه‌ریزی بیمارستان‌ها برای فرهنگ‌سازی گزارش‌دهی خطاها، برگزاری برنامه‌های آموزشی جامع و بهبود مستمر نظام حاکمیت بالینی کمک کنند، در قالب مقاله‌ای علمی پژوهشی در فصل‌نامه «بیمارستان» منتشر شده است.
این فصل‌نامه، وابسته به انجمن علمی اداره امور بیمارستان‌ها است و با همکاری دانشگاه علوم پزشکی تهران منتشر می‌شود.
