دکتر جلال‌الدین میرزای رزاز در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر اهمیت تغذیه و صرف صبحانه در دانش‌آموزان، گفت: مطالعات دهه اخیر نشان داده که تغذیه صحیح، در قدرت یادگیری دانش آموزان موثر است و نخوردن صبحانه می‌تواند اثرات منفی بر یادگیری آنها داشته باشد. در شرایط ناشتایی در مدت زمان طبیعی و کوتاه، مکانیسم هموستاتیک، گلوکز خون را در سطحی نگه می‌دارد که به عملکرد طبیعی مغز لطمه وارد نشود و اگر مدت زمان ناشتایی طولانی‌تر باشد، نگهداری قندخون در سطحی که مغز قادر به فعالیت طبیعی خود باشد، دشوارتر شده و یادگیری و تمرکز حواس مختل می‌شود.
رزاز برای تشویق دانش‌آموزان به خوردن صبحانه راه‌کارهایی را توصیه کرد و گفت: برای اینکه دانش آموزان اشتهای کافی برای خوردن صبحانه داشته باشند، باید شام را در ساعات ابتدایی شب صرف کنند و تا حد امکان شب‌ها در ساعت معین بخوابند تا صبح‌ها بتوانند زودتر بیدار شوند و وقت کافی برای خوردن صبحانه داشته باشند. اگر والدین صبحانه را به عنوان یک وعده غذایی مهم تلقی کنند و هر روز دور سفره صبحانه بنشینند، خود مشوق دانش آموزان برای صرف صبحانه خواهند بود. والدین باید سحرخیزی، ورزش و نرمش صبحگاهی و خوردن صبحانه در محیط گرم خانواده را به کودکان خود بیاموزند.
وی ادامه داد: یکی از دلایل نخوردن صبحانه در دانش آموزان، تکراری و یکنواخت بودن آن است. تنوع در صبحانه، دانش آموزان را به خوردن صبحانه تشویق می‌کند. غذاهایی مثل فرنی، شیربرنج، حلیم و عدسی اغلب مورد علاقه دانش‌آموزان هستند و از ارزش غذایی بالایی برخوردارند. این غذاها را می‌توان در وعده صبحانه به دانش آموزان داد. غذاهایی از قبیل نان و پنیر و گردو، نان و تخم مرغ و گوجه فرنگی، نان و کره و مربا، نان و کره و عسل، نان و کره و خرما، همراه با یک لیوان شیر، یک صبحانه سالم و مغذی برای دانش‌آموزان به شمار می‌روند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: انرژی و مواد مغذی مورد نیاز دانش آموزان در این سنین بستگی به اندازه بدن، سرعت رشد و میزان فعالیت آنها دارد. بنابراین یک الگوی غذایی یکسان برای دانش آموزان نمی‌توان تعیین کرد. سوء تغذیه در این دوران موجب کاهش سرعت رشد جسمی، کوتاه قدی و کاهش قدرت یادگیری می‌شود.
وی توصیه کرد: تشویق دانش آموزان به ورزش موجب سوختن کالری دریافتی روزانه، شادابی و جلوگیری از اضافه وزن و چاقی می‌شود. در عین حال سرعت رشد دانش آموزان روز به روز در حال تغییر است. بنابراین دریافت روزانه آنها از نظر انرژی و موادمغذی و به طور کلی مقدار غذای مصرفی آنها، روز به روز تغییر می‌کند.
رزاز با بیان اینکه استرس ناشی از رفتار اولیاء و مربیان یا استرس‌های مربوط به امتحانات می‌تواند روی اشتهای دانش آموزان اثر بگذارد، گفت: اگر این تاثیر موقت باشد، مشکلی ایجاد نمی‌کند، ولی ادامه بی‌اشتهایی دانش‌آموزان می‌تواند مشکل آفرین باشد. در این صورت باید با شناسایی و رفع مشکل به دانش‌آموزان کمک شود.
وی افزود: گاهی اوقات استرس موجب زیادخواری دانش آموزان می‌شود. در مورد دانش آموزان چاق این مساله مهم و قابل توجه است. آموزش مناسب و مشاوره به دانش‌آموزان می‌تواند تا حدودی مشکل آنان را کم کند.
رییس انجمن تغذیه ایران به والدین متذکر شد: دانش آموزان رفتارهای غذایی والدین را الگوی خود قرار می‌دهند. بنابراین امتناع والدین از خوردن برخی از غذاها موجب می‌شود که دانش آموزان نیز آن غذاها را هر چند که دارای ارزش غذایی بالایی باشند، نخورند.
توصیه‌هایی برای داشتن یک پایگاه تغذیه سالم در مدرسه
رزاز با بیان اینکه دانش آموزان در سنین مدرسه علاوه بر سه وعده غذایی اصلی، به میان وعده نیز نیاز دارند و در بیشتر مواقع این نیاز را از طریق موادغذایی موجود در تعاونی یا بوفه مدرسه تامین می‌کنند، از این رو ضرورت دارد علاوه بر ارائه آموزش‌های بهداشتی و تغذیه‌ای، توجه ویژه‌ای به مواد غذایی عرضه شده، نحوه تهیه وتوزیع، مکان عرضه و فروشنده معطوف شود. این امر زمانی امکان پذیر می‌شود که والدین، کارکنان مدرسه و دانش‌آموزان، فعالانه مشارکت داشته باشند و مسئولیت نظارت بر روند کمی و کیفی تغذیه در مدارس را بپذیرند. چنانچه این امر صورت پذیرد قطعا در حفظ سلامت دانش آموزان موثر خواهد بود.
ویژگی‌های یک بوفه بهداشتی در مدرسه
رزاز درباره اینکه یک بوفه بهداشتی در مدرسه باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟ گفت: بوفه مدارس باید در مکانی واقع شده باشند که دانش آموزان به راحتی به آن دسترسی داشته باشند. در معرض دید و کنترل مسئولان واحد آموزشی باشد. از محل جمع آوری زباله و سرویس‌های بهداشتی فاصله داشته باشد. در و پنجره سالم داشته باشد. کف و دیوارهای آن قابل شستشو و بدون درز و شکاف باشد. در و پنجره آن به توری مجهز باشد. سطل زباله قابل شستشو و مجهز به کیسه زباله داشته باشد.
وی ادامه داد: بوفه باید به پیشخوان و میزکار سالم با روکش قابل شستشو مجهز باشد. قفسه بندی جهت چیدن مواد غذایی و کمد برای قرار دادن سایر وسایل داشته باشد. درحد امکان یخچال داشته باشد. آب سالم و بهداشتی داشته باشد. کارکنان بوفه باید کارت بهداشتی داشته باشند و گواهینامه بهداشت عمومی را از آموزشگاه‌های بهداشت اصناف دریافت کنند و نکات بهداشت فردی رارعایت کنند.
اقلام غذایی قابل عرضه در بوفه مدارس
رزاز با بیان اینکه انواع مواد غذایی که در بوفه عرضه می‌شود، نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت دانش آموزان دارد، گفت: مسئولان مدارس و اولیای دانش‌آموزان در زمینه عرضه موادغذایی در بوفه مدرسه باید مشارکت فعال داشته باشند و از عرضه اقلامی که ارزش غذایی کم دارند مانند انواع پفک‌ها، چیپس، یخمک، نوشابه، آدامس، شکلات و... همچنین محصولات غذایی بدون بسته بندی و یا محصولاتی که فاقد پروانه ساخت و کد بهداشتی و تاریخ مصرف هستند، جلوگیری کنند.
وی در ادامه گفت: ضمن آموزش به مسئولان بوفه، آنان را به عرضه موادی مانند ساندویچ نان و پنیر، شیر پاستوریزه و یا استریلیزه وفرآورده‌های آن مانند (دوغ و پنیر ) و بیسکویت، کلوچه و کیکهایی که کد بهداشتی و پروانه ساخت دارند و به طریقه بهداشتی تهیه و بسته بندی شده‌اند، انواع تنقلات سنتی مثل نخودچی وکشمش، خرما، انواع خشکبار، انواع میوه‌ها (سیب، گلابی، نارنگی، پرتقال و...) و سبزیجاتی مانند هویج که کاملا شسته و بسته بندی شده است، تشویق کنند.
رییس انجمن تغذیه ایران گفت: این تجربه در برخی از مدارس اجرا شده و با استقبال دانش آموزان و والدین آنها همراه بوده است. در این زمینه رعایت کامل اصول بهداشتی در تهیه و عرضه غذا ضروری است. برای عرضه غذا باید از ظروف یک بار مصرف استاندارد ویژه غذای گرم و یا غذای سرد استفاده شود.
وی در پایان گفت: برای پیشگیری از اضافه وزن و چاقی و بیماری‌های غیرواگیر مرتبط با تغذیه از جمله دیابت، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی _ عروقی، غذاهایی که به صورت گرم در مدرسه عرضه می‌شود باید کم چرب و کم نمک باشند.
