نوار شمالی ایران را استان های هم مرز با دریای خزر در برگرفته اند. استان هایی که در سایه سار درختان سرسبر و کوهپایه های جنگلی به حیات خود ادامه می دهند. طبیعتی بی نظیر جای جایشان را پوشانده و ممکن است شما را از تماشای تاریخ بازدارند.
می خواهیم به سراغ یکی از این استان ها برویم که با شنیدن نامش فریاد آزادی خواهی میرزا کوچک خان جنگلی در گوشمان طنین انداز می شود. شاید هم لباس های محلی و رنگارنگ مردمانش دنیایی تماشایی را پیش چشممان به نمایش بگذارد و یا بوی ماهی کبابی به مشاممان برسد …
گیلان مقصد امروز ماست، استانی که تلفیق عجیبی از تاریخ و طبیعت و فرهنگ را در خود جای داده است. منطقه ای که همچون رنگین کمان، دیدنی های هفت رنگی را به نمایش می گذارد. دلت که بگیرد می توانی راهی جنگل هایش شوی و یا در ارتفاعاتش دست به آسمان برسانی. شاید هم هوس شنیدن موسیقی امواج دریا تو را به ساحل دریای خزر بکشاند.
اگر هوس قدم زدن در کوچه های روستا یا در قلب تاریخ را داری باز هم می توانی راهی گیلان شوی و از تکه تکه ی این سرزمین لذت ببری…
این بار به معرفی این استان می پردازیم و در آینده به گوشه گوشه آن سر می زنیم و همه ی دیدنی های گیلان را برایتان به تصویر می کشیم.
با کارناوال همراه باشید…
اطلاعاتی درباره گیلان
جمعیت: تعداد 1391، 2٬480٬874 نفر در گیلان زندگی می کنند.
زبان: در گیلان از نظر گویش و زبان سه گروه گیلکی، تالشی و تاتی و عده ی کمی ،کردی وجود دارند. ترکی آذربایجانی و برخی گویشوران کولی‌ها (با منشأ هندی) نیز در این استان مشاهده می شود.
دین و مذهب: اکثر ساکنان گیلان مانند دیگر ایرانیان شیعه هستند. در میان تالش ها تعدادی سنی شافعی به ویژه در مرکز و شمال تالش وجود دارد.
اقتصاد: کشاورزی، دامداری، صیدماهی و پرورش زنبور عسل و کرم ابریشم پایه های اقتصادی گیلان را تشکیل می دهند. کشت برنج و چای در لاهیجان و رودسر، کشت زیتون در رودبار، صید ماهی در بندر آستارا، بندر کیاشهر و بندرانزلی، پرورش زنبور عسل در اشکور بالا و پایین، عمارلو، دیلمان، آستارا و تالش و دامداری مناطق کوهپایه‌ای انجام می‌شود. گندم و جو، بادام زمینی، توتون و فندق نیز از دیگر محصولات کشاورزی در گیلان هستند.
در زمینه صنعت کارخانه‌های برنجکوبی در همه جای گیلان، کارخانه‌های چای در لاهیجان، لنگرود و فومنات، کارخانه‌های روغن پیرامون رودبار، کارخانه‌های فراوری ماهی و خاویار در انزلی، کارخانه‌های ابریشم، تنباکو و لبنیات در رشت فعال هستند. بهره برداری از چوب جنگلهای انبوه غرب گیلان و یک کارخانه کاغذسازی نیز در گیلان وجود دارد. در 12 کیلومتری جنوب رشت، شهرصنعتی رشت با 280 واحد صنعتی وجود دارد که یکی از پنج شهر صنعتی بزرگ ایران است.
وجود نیروگاه‌های بادی منطقه رودبار و منجیل که از بزرگترین مزارع بادی ایران و خاورمیانه هستند، تولید برق از منابع تجدیدپذیر را در این استان ممکن می کنند و حدود دو دهم درصد از کل تولید برق ایران را بر عهده دارد.
صنایع دستی گیلان امروزه بخش خوبی از بازار را به خود اختصاص داده است . از جمله این صنایع دستی می توان به ابریشم، یا چادرشب قاسم‌آباد، قلابدوزی رشت، حصیربافی شامل سفره، سبد و کلاه، مصنوعات چوبی خم شده مثل پایه میز و جاسیگاری و… و سفالگری گمج (نوعی ظرف لعابی از جنس خاک رس) اشاره کرد.
به دلیل وجود آثار طبیعی و تاریخی غنی و تلفیق این دو در کنار یکدیگر صنعت گردشگری نیز نقش مهمی را در اقتصاد این استان ایفا می کند. اسن استان موفق به جذب سالیانه 5 میلیون گردشگر به سوی خود شده است.
تقسیمات کشوری:بر اساس آخرین تقسیمات کشوری در سال 1389، استان گیلان، 16 شهرستان، 43 بخش، 51 شهر و 109 دهستان را در بر می گیرد.
اطلاعات گردشگری گیلان
عادات غذایی:مصرف برنج و سبزی به وفور در آشپزی دیده می شود و اردک وحشی، ماهی و زیتون از نشانه های یک سفره ی محلی گیلانی هستند. چربی و روغن در غذاها و طعم ترش ناشی سرکه و آب میوه جات نارس (نظیر غوره) و یا آلوچه در اکثر غذاها احساس می شود.
آداب و رسوم: آداب و رسوم گیلان نمونه ی جالبی از پیوند پیچیده ی رسوم قبل از اسلام و رسوم اسلامی را به تصویر می کشد. تلفیق درخت، گاو نر و تخم مرغ در اماکن مقدس نظیر امامزاده و بقعه برای شیعیان و تربت برای اقلیت سنی تالش، و اهمیت عناصر طبیعی در اجرای مراسم مذهبی تجه بسیاری را به خود جلب کرده است. اهمیت درختان در میان گیلانی ها کاملا قابل لمس است.گاهی همین درختان به عنوان بازماندگان ائمه در نظر گرفته می شوند و آنها را با نام های بزرگوار، پیر یا آقادار می خوانند. شیره ی این دختان عظیم به دلیل رنگ سرخ به عنوان نشانی از خون امامان محسوب می شوند. زائران در پای این درختان حاجت می طلبند، نذر می کنند و درخواست شفای بیماران را از خدای خویش دارند.
چوب های شمشاد در عاشورا زینت بخش علم ها می شوند. در بخشی از فرهنگ جنگل پدیده ای مهمان نواز و محلی برای پناه بردن و هم منشأ خطر و جایگاه جن و پری پدیدار می‌شود. جنگل حافظ خرس است که نقش برجسته ای در فرهنگ مردم گیلان دارد.
با درآمدن اولین دندان‌های کودک مراسم سنتی دندان فشون برگزار می‌شود. برای او با آینه، قیچی، قرآن، سکه طلا، کتاب، قلم، سوزن و…سفره‌ای پهن می کنند و اولین چیزی که ای بردارد نشان دهنده ی سرنوشت اوست. اگر قرآن را بردارد روحانی می‌شود، اگر قیچی را بردارد آرایشگر می‌شود.
جشن‌های نوروز و چهارشنبه سوری و یلدا در گیلان مانند سایر نقاط ایران با شکوه برگزار می‌شوند. مراسم عروسی نیز سلسله مراتب خاصی دارد. حتی کاشت و برداشت برنج نیز آنچنان اهمیت دارد که هنوز هم در طول مراسم خاصی انجام می شود.
سوغات: برنج، چای، زیتون، کلوچه و آلوچه و صنایع دستی همچون ابریشم، یا چادرشب قاسم‌آباد، قلابدوزی و حصیربافی
اقامت: در استان گیلان می توانید در هتل ها، مسافرخانه ها، خانه های محلی، مجتمع های ویلایی اقامت کنید و یا حتی در مکان های تعبیه شده در شهر یا طبیعت چادر برپا کنید.
دانستنی هایی درباره گیلان
* مرکز این استان شهرستان رشت می باشد.
* گیلان دهمین استان پرجمعیت ایران است.
* مساحت گیلان 14٬044 کیلومترمربع ایت و به عنوان بیست و هشتمین استان وسیع ایران شناخته می شود.
* این استان با تراکم جمعیت 177 نفر در هر کیلومتر، مربع جایگاه سوم را در ایران به خود اختصاص داده است.
* شهر رشت به عنوان مرکز این استان، با داشتن 46 درصد جمعیت کل گیلان، به عنوان دوازدهمین شهر پرجمعیت ایران و پرجمعیت‌ترین شهر سه استان ایران در ساحل دریای خزر محسوب می شود.
* بندر انزلی، مهمترین بندر ایرانی در حاشیه دریای خزر در این استان قرار دارد.
* لاهیجان، تالش، لنگرود، رودسر، بندر آستارا، فومن از جمله شهرهای مهم استان گیلان هستند.
آب و هوا
آب و هوای هیرکانی در مناطق کم‌ارتفاع ساحل دریای خزر وجود دارد و کل استان گیلان نیز در این منطقه مرطوب و سبز قرار گرفته است. جریانات باد بر فراز دریا مرطوب شده و به دلیل برخورد با البرز مجبور به بالا رفتن می شوند و بر جلگه و کوهپایه شمال غربی رشته کوه می‌بارند. بارندگی متوسط سالانه بین 1200 تا 1800 میلیمتر در طول خط ساحلی متغیر است و در گوشه جنوب غربی جلگه کاهش می یابد و در بخش پست‌تر کوه‌ها مقادیر خیلی زیاد تا 1500–1800 میلیمتر افزایش پیدا می کند. در طول دره سفیدرود،با وزش باد شدید شمالی منجیل، منطقه ای شبه‌خشک مدیترانه‌ای مانند رودبار و منجیل را شاهد هستیم.
بهار: در اوایل بهار هوا هنوز نشانه هایی از سرمای زمستان دارد و آسمان می بارد. از اواخر اردیبهشت از میزان بارندگی کاسته می شود و رطوبت هوا افزایش می یابد.
تابستان: رطوبت هوا در میزان حداکثری خود قرار می گیرد و آب و هوای شرجی بر منطقه غالب می شود.
پاییز: بارش در پاییز حداکثر شدیدی نشان می‌دهد و میزان بارندگی به اوج خود می رسد.
زمستان: میزان بارش ها در زمستان به صورت برف ادامه می یابد و کاهش شدید دما رخ می دهد.
حمل و نقل
فرودگاه : بین‌المللی سردار جنگل با مساحت 220 هکتار فرودگاه اصلی گیلان و بزرگترین فرودگاه شمال ایران به شمار می رود و در رتبه سیزدهم فرودگاه‌های ایران جای گرفته است. در هفته 66 پرواز به 13 مسیر پروازی از جمله تهران، شیراز، عسلویه، اصفهان، کیش، مشهد، اهواز، بندرعباس، بغداد، نجف، مدینه، جده و استانبول از این فرودگاه صورت می گیرد.
آدرس: رشت – بلوار ولیعصر
حمل و نقل جاده‌ای: 7 پایانه مسافربری، 119 شرکت حمل و نقل مسافر، 160 شرکت حمل و نقل کالا، 2 شرکت و 103 نماینده ی حمل و نقل بین المللی، در شهرهای رشت، انزلی، لاهیجان، صومعه سرا، آستارا، تالش و رودسر فعال هستند و در بخش های حمل و نقل کالا، مسافر و بین‌المللی فعالیت می کنند. حمل و نقل مسافر عمومی جاده‌ای بین شهری با استفاده از اتوبوس، مینی بوس و سواری کرایه صورت می گیرد و حمل و نقل بین‌المللی گیلان شهرستانهای انزلی و آستارا از فعال ترین مراکز حمل و نقل بین المللی می باشند.
از طریق آستارا با جمهوری آذربایجان راه زمینی دارد و دارای پایانه مرزی می باشد. این پایانه مرزی تنها راه مواصلاتی این استان با کشورهای شوروی سابق و دروازه ورود به اروپا و مرز امین در ایران و داررای مقام نخست کشوری در زمینه تجارت چمدانی است.
پایانه مسافربری مرکز استان گیلان:
پایانه مسافربری میدان گیل رشت : این پایانه با 72630 مترمربع وسعت در سال 1372 احداث گردیده است و به کلیه ی شهرستان های کشور سرویس دهی می کند. پارکینگ، سرویسهای بهداشتی، کارواش و غرفه های تجاری از امکانات این پایانه می باشند.
آدرس : خیابان امام، جنب میدان گیل، پایانه مسافربری میدان گیل رشت
حمل و نقل دریایی: بندر انزلی به عنوان بزرگترین بندر شمال ایران و از فعالترین بندرهای حاشیه دریای خزر و پنجمین مرز فعال ایران در گیلان قرار دارد.
ره آهن: راه آهن در گیلان در سال 1914 توسط خوشتاریای روس، از پیر بازار به رشت به طول 9 کیلومتر ساخته شد. عملیات اجرایی پروژه راه آهن گیلان که قزوین و رشت و انزلی را به یکدیگر مرتبط می کند ، به طول 205 کیلومتر در سال 1381 آغاز شد . گیلان به جز از راه دره منجیل که از طریق آزادراه 1 به قزوین متصل می‌شود، راه ریلی دیگری به فلات ایران ندارد. هنوز استفاده از این خط ارتباطی ممکن نمی باشد.
حمل و نقل درون شهری: حمل و نقل درون شهری استان گیلان به تاکسی ها و اتوبوس ها محدود می شود. خط مترو یا بی آر تی در این استان وجود ندارد.
شماره تلفن های ضروری
پیش شماره استان گیلان 031 می باشد.
| آتش نشانی |
33461612 |
| نیروی انتظامی |
23091 |
| ایرانگردی وجهان گردی |
36684747 |
| تصادفات |
2222221 |
| پایانه گیل رشت |
33618124 |
| فرودگاه |
33727001 |
تاریخچه گیلان
پیش از میلاد اقوامی به نام های کاسپی ها و کادوسی‌ها و آماردها در کنار دریای خزر سکونت داشتند. احتمال می رود که گیلها یا همان گیله مردان جنگجو در قرن اول یا دوم قبل از میلاد، وارد ایران شدند و در کنار دیلمیان در ساحل جنوبی دریای خزر و غرب سفید رود امروزی سکنی گزیدند. در میان آنها گویشی رایج بود که دیگر فارسی زبانان متوجه صحبت های آنان نمی شدند.
تا قرن هفتم میلادی، گیلان امروزی مانند سایر مناطق ایران در منطقه نفوذ هخامنشیان، سلوکیان، اشکانیان و ساسانیان قرار داشت اما با فرمانروایان محلی اداره می شد. با فتح ایران به دست اعراب سلسله های محلی زیادی در گیلان پدید آمد.
گیلان از گذشته دور تا چند قرن پیش شامل دو بخش بود:
بیه پس: بخش غربى گیلان و سمت راست سفید رود
بیه پیش: بخش شرقى گیلان و سمت راست سفید رود
بیه به معناى رود یا ساحل به کار می رود بنابراین بیه پس به سرزمینى گفته می شد که عقب سفید رود قرار داشت و بیه پیش به سرزمینى که جلو سفید رود قرار داشت اطلاق می شد.
در جریان هجوم اعراب دیلمیان ساکن منطقه مقاومت شدیدی به خرج دادند و تسلیم نشدند. اولین مسلمانانی که توانستند به این منطقه وارد شوند، علویان بودند که در قرن دوم هجری و در جریان مخالفت با خلفای عباسی قدم به منطقه گذاشتند. دیلمیان با ورود علویان شروع به پذیرش اسلام کردند اما همچنان از نظر سیاسی شبه مستقل و جدا ماندند.
سلسله های مختلف از جمله زیاریان، بوئیان و بعدها سلجوقیان تلاش بسیاری برای سلطه بر گیلان کردند اما هرگز نتوانستند. گیلان تنها منطقه ای بود که توانست در برابر مغول تاب بیاورد و هرگز به اشغال آنها درنیامد.
صفویه
در اواخر سده 15 و اوایل سده 16 میلادی، اداره ی گیلان را اعضای دو خاندان محلی بر عهده داشتند تا اینکه در حدود سال 1367 میلادی یک رهبر علوی به نام علی کیا بن امیرکیای ملطی، کنترل منطقه ی بیه پیش به مرکزیت لاهیجان را به دست گرفت. وی و همراهانش تا اوایل صفوی در لاهیجان ساکن شدند و بر آن سلطه داشتند.
خاندان سنی شفیعی اسحاقوندی از نیمه دوم قرن سیزدهم در منطقه ی بیه پس به مرکزیت فومن در آن زمان، به قدرت رسید. این قدرت ابتدا از فومن آغاز شد اما به تدریج غرب گیلان را به تصرف خویش در آورد.
هر دو خاندان سنی و شیعه توسط شاه عباس صفوی از بین رفتند و گیلان به مانند ملک شخصی شاه در نظر گرفته شد. همچنین حاکم منصوب از سوی دولت مرکزی اداره ی امور را به دست گرفت.
قرن هیجدهم
با انقراض صفویان در سال 1722 میلادی مرزهای شمالی ایران نسبت به هجوم بیگانگان آسیب پذیر گشت. نادر شاه افشار، کریم خان زند و آغا محمد خان قاجار سه رهبر قدرتمند ایلی بودند که در این آشوب ها ظهور پیدا کردند. در این دوره تعدادی فرماندار کل هم توسط نادرشاه، کریم خان و آغا محمد خان برای گیلان درنظر گرفته می شدند اما زیاد دوام نمی آوردند.
پس از قتل نادرشاه، آقا جمال فومنی همراه با آقا صافی، حکومت مرکزی را در گیلان شکست دادند و از طریق رشت بر کل گیلان تسلط یافتند. با کشته شدن آقا جمال در 1753 آقا هادی با کمک میرزا ذکی حاکم گسکر برای 4 ماه بر گیلان فرمانروایی کرد و درنهایت توسط سران قاجار اعدام گردید.
هدایت الله، فرزند جوان آقا جمال فرمانروای رشت گردید اما پس از به قدرت رسیدن کرم خان به تهران فرستاده شد و فرد دیگری را جایگزین وی نمودند. هدایت الله در فرصتی مناسب از نزد کریم خان گریخت و دوباره گیلان را به دست گرفت و در 1767 رسما به فرانروایی گیلان منصوب شد. گیلان در زمان فرمانروایی هدایت الله با استفاده از تجارت خارجی شمار زیادی از ارامنه، روسها، یهودیان و هندیان را به خود دید و به یکی از بارونق‌ترین ایالات ایران با یک درآمد سالانه حدود 200 هزار پاوند تبدیل شد.
هدایت الله خان تا رسیدن آغا محمد خان به قدرت در دهه 1770 وضعیت شبه استقلال گیلان را حفظ نمود. علاقه هدایت الله خان به حفظ این استقلال به حدی بود که برای مقاومت علیه حاکمیتِ در حال ظهور قاجار چندین بار از روسها تقاضای حمایت کرد اما با نپذیرفتن آنها مواجه شد.
مصطفی خان دولو با 6000 سرباز هدایت الله خان را در رشت شکست داد. آقا علی تنها بازمانده خاندان آقا رفیع شفتی که همگی توسط هدایت الله کشته شده بودندبه کمک روسها وی را به قتل رسانید.
قرن نوزدهم
منافع استعماری روسیه و بریتانیا و تغییرات عمده سیاسی اقتصادی و اجتماعی ناشی از آن در ایران باعث شد که گیلان در اثر ارتباط با روسیه تحولات زیادی را تجربه کند. افزایش تجارت خارجی و حمل و نقل دریایی و اثر آن بر واردات و صادرات رفاه را در این منطقه گسترش داد. همچنین افزایش عبور مسافرین به اروپا از خط انزلی–باکو در نتیجه ی راه ارتباطی بین تهران به انزلی از طریق قزوین و رشت صورت گرفت.
مجددا دو ایالت بیه پیش و بیه پس به وجود آمد اما در نیمه دوم قرن با افزایش تجارت خارجی و توسعه سریع حمل و نقل دریایی و افزایش مسافر و بار در راه تهران-انزلی جدایی بین دو ایالت را از بین برد و آن را به مدار اقتصاد نوظهور جهانی و قدرت مرکزی تبدیل نمود. گیلان در آن زمان یکی از چهار ایالت ثروتمند ایران بود و درآمد متغیر اما قابل توجهی را کسب می کرد.
قرن بیستم
در 1909 پس از توپ بسته شدن مجلس شورای ملی، مجاهدان مشروطه خواه گیلانی به سوی تهران آمدند و پس از فتح آن همراه عشایر بختیاری، نظام مشروطه را مستقر کردند.
با آغاز جنگ جهانی اول و آشفتگی اوضاع کشور، زمین داران گیلان به غارت اموال مردم پرداختند. میرزا کوچک خان قیام هایی را در منطقه برپا کرد و قوای دولتی مورد حمایت روسیه و بریتانیا، به جنگ با آنها برخاستند.
پس از شکل گیری انقلاب اکتبر در روسیه، روسها در نتیجه ضعف ناشی از انقلاب با جنگلیها روابط دوستانه برقرار کردند و از جنگ با آنها دست کشیدند. جنگلیها در چشم بر هم زدنی خود را در گیلان تثبیت کردند و تا پایان همان سال همه ی مسئولین منصوب حکومت را از گیلان به تهران راندند.
معاف نمودن دهقانان از پرداخت مالیات، آبرسانی و بهبود کشاورزی تحولات زیادی را در گیلان به وجود آورد. مردمان گیلان در دوره ی قحطی نیز بیشترین تولیدات را داشتند و به باکو و تهران برنج می فرستادند.
در سال 1920، اولین و تنها جمهوری سوسیالیستی در ایران با عنوان جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران، تاسیس گردید و در اوایل تیر 1299 اولین کنگره ی حزب کمونیست ایران در انزلی برگزار شد. در نهایت این حکومت نیز با حمله قوای حکومت مرکزی سقوط کرد.
در نتیجه ی قانون تشکیل ولایات در سال 1316 هجری شمسی و تقسیم ایران به استان های شش گانه، گیلان جزء توابع استان شمال شامل گیلان، تنکابن، مازندران، گرگان، تهران، قزوین، قم، ساوه، اراک، کاشان در نظر گرفته شد و خود گیلان به مناطق شش گانه زیر تقسیم گردید:
1ـ فومنات، صومعه سرا، لشت نشا، کوچصفهان
2ـ پهلوى، چهار فریضه، خمام، گسگر
3ـ رحمت آباد، رودبار، سیاهکل، دیلمان، چهارلو
4ـ لاهیجان، رانکو، دهشال
5ـ گرکانرود، اسالم و توالش
در دی ماه همان سال 10 استان برای کشور در نظر گرفته شد و گیلان، زنجان، قزوین، ساوه، شهسوار و سلطان آباد (اراک) جزء استان یکم قرار گرفتند.
در 19 بهمن 1349، گروه‌های از فدائیان خلق در کوه‌های گیلان مستقر شدند و در همان سال اولین عملیات چریکی تاریخ ایران را با حمله به یک پاسگاه ژاندارمری در سیاهکل، و کشتن سه مأمور انجام دادند. شاه پهلوی در آن زمان به هیچ یک از آنها امان نداد و آنها را سرکوب نمود.
پیشینه نام گیلان
برخی محققان معتقدند که قومی به نام گلای در این سرزمین سکونت داشتند سپس به صورت گیل در آمده و با اضافه شدن ان نام گیلان را به خود گرفته است. ان در اینجا پسوند مکان است و معنای گیلان مکان گیل ها می شود.
عده ای دیگر نام گیلان را از ریشه ی گِل و به معنای سرزمین باتلاقی و گل آلود می دانند. در نوشته های الکساندر خودزکو چنین آمده است:
نام این ایالت که ساکنانش گاهى آن را گیل و زمانى گیلان و گاهى گیلانات مى نامند در واقع معرف سرزمینى باتلاقى است. در واقع این بخش از کرانه هاى دریاى خزر، زمین از سایر نواحى پست تر است. تعداد بى شمارى رودهاى سیلابى که از شکاف کوههاى خزر سرچشمه مى گیرند، این سرزمین را که شیب ناچیز آن مانع از تخلیه سریع آب است، مشروب ساخته و فضاى آن را مدام از رطوبت آکنده می دارند.
تاریخ نگاران پیشین مانند مولف کتاب بستان السیاحه معتقدند نام گیلان از جیلان آمده است و می گویند که بنای این سرزمین توسط جیل بن ماسل از فرزندان حضرت نوح انجام شده است.
لسترنج در کتاب سرزمین هاى خلافت شرقى در باره جیلان چنین می گوید
زمینهاى رسوبى دلتا را جغرافى نویسان عرب بطور خاص جیل یا جیلان مىگفتند و وقتى مىخواستند تمام ایالت گیلان را اراده کنند آنرا به صورت جمع یعنى جیلانات «گیلانات» می نامیدند.
منطقه گیلان تا قبل از اسلام به نام دیلم و دیلمان شهرت داشت و همزمان با قدرت آل بویه در قرن چهارم تمام منطقه گیلان جزء ایالت دیلم به حساب می آمد و نام دیلمان را بر آن گذاشته بودند اما با تفکیک شدن نواحی این نام به فراموشی سپرده شد. امروزه از دیلم بزرگ تنها مرکز دهستان دیلم، بخش سیاهکل شهرستان لاهیجان و دهى دیگر از همان بخش به نام دیلمان به چشم می خورد. برای آشنایی بیشتر با دیلمان، مطلب دیلمان ؛ ییلاقی در ارتفاعات گیلان را بخوانید.
در دوران هجوم اعراب، به خاطر این که حدود متصرفات مسلمین در این نقطه به پایان می رسید نام دارالمرز را بر آن گذاشتند.
لغت‌نامه دهخدا، علاوه بر اینکه واژه ی گیلان را برگرفته از «گیل»، به‌اضافهٔ پسوند مکان «ان»، به معنای محل سکونت گیلها دانسته به این مسئله نیز اشاره دارد که صورت این واژه در زبان پهلوی، گِلان (Gelan) و نزد یونانی‌ها گِلای (Gelae) بوده‌است.
موقعیت جغرافیایی
استان گیلان مناطق سرسبز شمال غربی رشته‌کوه البرز و بخش غربی کرانه‌های جنوبی دریای خزر را در بر می گیرد. انتهای غربی رشته کوه البرز و بخش غربی جلگه‌های حاشیه دریای خزر در گیلان قرار دارند. در شمال غرب، ارتفاعات تالش باعث جدایی گیلان از آذربایجان می شود.
به جز در انتهای شمالی در حیران واقع در انتهای دره آستاراچای که حداکثر ارتفاع، 1600 متر است، ارتفاع همه آن مناطق بالای 2000 متر را نشان می دهد و کوه سمام یا سماموس با ارتفاع 3689 متر، بلندترین نقطه گیلان است. لرزه‌خیزی بالا گواه فعال بودن فرایند کوه‌سازی ست و موجب بروز زلزله هایی در منطقه می شود.
استان گیلان از شمال به دریای خزر و کشور آذربایجان، از غرب به استان اردبیل، از جنوب به استان زنجان و قزوین و از شرق به استان مازندران منتهی می شود.
موقعیت استان گیلان بر روی نقشه
سخن آخر
در این مطلب تنها بخش کوچکی از اطلاعات استان گیلان را در اختیار شما قرار دادیم. در مطالب بعدی به طور مفصل به هر یک از بخش های آن خواهیم پرداخت.
منتظر نظرات و پیشنهادات شما خوبان هستیم.
