بیماری بهجت یا سندرم بهجت، اختلال نادری است که موجب التهاب در رگ‌های خونی سراسر بدن می‌شود. این بیماری می‌تواند مشکلات متعددی در بدن ایجاد کند که در ابتدا مرتبط به هم به‌نظر نمی‌آیند. از این مشکلات می‌توان به زخم‌های دهانی، التهاب در چشم، جوش و ضایعات و مشکلات پوستی و زخم در ناحیه‌ی تناسلی اشاره کرد. در این مقاله شما را با علائم بیماری بهجت، علت سندروم بهجت، تشخیص و درمان بیماری بهجت و مراقبت‌های لازم هنگام ابتلا آشنا خواهیم کرد

حتما بخوانید:

• کورتون چیست؛ عوارض جانبی کورتون و موارد مصرف آن
• درمان آفت دهان با 20 روش آسان خانگی
• انواع بیماری های خودایمنی، نشانه‌‌ها، تشخیص و درمان آنها

علائم بیماری بهجت

علایم بیماری بهجت، از فردی به فرد دیگر متغیر است. ممکن است این بیماری به‌خودیِ خود برطرف شود یا بارها عود کند. گاهی از شدت این بیماری به‌تدریج کاسته می‌شود. در ضمن، شدت علائم این بیماری به آن قسمت از بدن که گرفتار شده است، بستگی دارد.

آن نواحی از بدن که بیشتر تحت‌تأثیر بیماری بهجت قرار می‌گیرند، موارد زیر را شامل می‌شوند:

• دهان: رایج‌ترین علامت بیماری بهجت، زخم‌های دهانی است که شبیه آفت دهان هستند. آنها به‌صورت ضایعات گرد و مدور در دهان شکل می‌گیرند و به‌سرعت تبدیل به زخم‌های دردناک می‌شوند. این زخم‌ها معمولا از 1 تا 3 هفته درمان می‌شوند، اما احتمال عود آنها وجود دارد.
• پوست: مشکلات پوستی در این بیماری متنوع است. برخی از افراد ممکن است به زخم‌های شبیه آکنه روی بدن‌شان مبتلا شوند و در برخی دیگر ممکن است به‌شکل دانه‌های ظریف و برجسته‌ی قرمز روی پوست، به‌ویژه در قسمت پایین ساق پا نمایان شود.
• اندام‌های تناسلی: ممکن است زخم‌هایی روی اندام‌های تناسلی‌ افراد مبتلا به بیماری بهجت ایجاد شود. زخم‌های قرمز و باز معمولا روی پوست بیضه‌ی مردها یا بخش خارجی آلت تناسلی زنانه شکل می‌گیرد. این زخم‌ها معمولا دردناک‌اند و ممکن است اثر آنها بعد از بهبودی هم باقی بماند.
• چشم‌ها: بیماری بهجت ممکن است موجب التهاب در چشم شود که به این مشکل، یوئیت یا التهاب بافت یوه چشم نیز می‌گویند. بافت یوه، لایه‌ی میانی چشم است و عنبیه، جسم مژگانی و مشیمیه را شامل می‌شود. یوئیت موجب سرخی و درد در چشم‌ها شده و دید یک یا هر دو چشم را تار می‌کند. ممکن است این مشکل در افراد مبتلا به بیماری بهجت بارها عود کند.
• مفاصل: تورم و درد مفاصل، ناشی از بیماری بهجت، معمولا زانوی مبتلایان به این بیماری را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. قوزک‌ها، آرنج‌ها یا مچ‌های فرد بیمار هم ممکن است دردناک شوند. این علائم یک تا سه هفته باقی می‌ماند و سپس خودبه‌خود برطرف ‌می‌شوند.
• سیستم عروقی: بیماری بهجت می‌تواند موجب التهاب در رگ‌های خونی (سیاهرگ و سرخرگ‌ها) شود و در نتیجه لخته‌ خون، بخش‌هایی از دست یا پا، قرمز، دردناک و متورم شود. التهاب در سرخرگ‌های بزرگ موجب مشکلاتی چون اتساع یا باریکی عروق و حتی انسداد رگ‌ها می‌شود.
• دستگاه گوارش: بیماری بهجت باعث انواع علائم و مشکلاتی می‌شود که می‌توانند روی دستگاه گوارش اثر منفی بگذارد و فرد را به دردهای شکمی، اسهال و خونریزی مبتلا کنند.
• مغز: بیماری بهجت می‌تواند مغز و سیستم عصبی را دچار التهاب کند و فرد به سردرد، تب، اختلال موقعیت‌یابی، عدم تعادل یا سکته مغزی گرفتار شود.

علت بیماری بهجت

هیچ‌کس دقیقا علت ایجاد بیماری بهجت را نمی‌داند. اما این بیماری می‌تواند نوعی اختلال و بیماری خودایمنی باشد. بدین معنا که سیستم ایمنی بدن، به اشتباه، برخی از سلول‌های سالم بدن را هدف قرار داده و به آنها حمله می‌کند. احتمالا عوامل ژنتیکی و زیست‌محیطی هم در ایجاد این بیماری نقش دارند. در بررسی‌ها، ارتباط چند ژن با این بیماری مشخص شده است. برخی از محققان بر این باورند که باکتری و ویروس‌ها می‌توانند افرادی را که دارای ژن‌های خاصی در بدن هستند، درمعرض خطر ابتلا به بیماری بهجت قرار دهد.

عوامل خطر سندرم بهجت

عواملی که خطر ابتلا به بیماری بهجت را افزایش می‌دهند، موارد زیر هستند:

• سن: مردان و زنانی که در دهه‌ی 20 یا 30 زندگی‌شان قرار دارند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند، اما کودکان و بزرگ‌سالان مسن‌تر هم ممکن است به آن مبتلا شوند.
• محل زندگی: مردمان کشورهای خاورمیانه و خاور دور، ازجمله ترکیه، ایران، ژاپن و چین ممکن است بیش از مناطق دیگر به این بیماری مبتلا شوند.
• جنسیت: اگرچه این بیماری هم در زنان و هم مردان رخ می‌دهد، شدت آن در مردها بیشتر است.
• ژن: وجود ژن‌هایی مخصوص، خطر ابتلا به بیماری بهجت را افزایش می‌دهد.

مشکلات ناشی از بیماری بهجت

مشکلات ناشی از بیماری بهجت، به شدت آن بستگی دارد. به‌طور مثال، چنانچه این بیماری درمان نشود، ممکن است فرد را دچار کم‌بینایی یا حتی نابینایی کند. افرادی که این بیماری، باعث آسیب به چشم‌های آنها شده است، باید به‌طور مرتب به چشم‌پزشک مراجعه کنند، زیرا مراقبت و درمان، از وخامت آن پیشگیری می‌کند.

روش تشخیص بیماری بهجت

در حال حاضر هیچ نوع تست و آزمایشی وجود ندارد که وجود بیماری بهجت در فرد را تشخیص دهد و این کار معمولا توسط پزشک و با بررسی علائم بیماری انجام می‌شود. البته پزشک می‌تواند با انجام آزمایش‌های خون، وجود مشکلات دیگر ناشی از این بیماری را شناسایی کند. برای تشخیص این بیماری، معیارهایی درنظر گرفته شده است، اما همیشه کارآمد نیستند. پزشک‌ برای تشخیص بیماری، علائم زیر را بررسی می‌کند:

• زخم‌های دهانی: بررسی زخم در دهان برای تشخیص بیماری بهجت، ضروری است. البته این زخم‌ها باید در مدت 12 ماه، بارها عود کنند.

علاوه‌برآن، فرد مبتلا باید حداقل دو علامت از علامت‌های زیر را داشته باشد:

• زخم در ناحیه‌ی تناسلی؛
• مشکلات چشمی؛
• زخم و ضایعات پوستی؛
• مثبت بودن نتیجه‌ی آزمایش پاترژی. در این آزمایش، پزشک، یک سوزن استریل‌شده را وارد پوست‌ بیمار می‌کند و یک یا دو روز بعد، آن ناحیه را معاینه می‌کند. اگر آزمایش مثبت باشد، زیر پوست جایی که سوزن قرار گرفته است، دانه‌های قرمز کوچک تشکیل می شود. این نشان می‌دهد که سیستم ایمنی بدن، به جراحتی جزئی و کم‌اهمیت، بیش‌ازحد واکنش نشان داده که علامت بیماری بهجت است.

درمان بیماری بهجت

درمان خاص و مطمئنی برای این بیماری وجود ندارد. پزشک مواقعی که بیماری خفیف است، با تجویز دارو برای بیمار، درد و التهاب را کنترل می‌کند. اما اگر علائم بیماری شدیدتر باشند، او مجبور می‌شود که برای تمام مشکلاتی به‌وجودآمده در اثر این بیماری، دارو تجویز کند.

درمان هر کدام از مشکلات ناشی از بیماری بهجت در بدن

پزشک ممکن است برای درمان مشکلات ناشی از این بیماری، داروهای زیر را تجویز کند:

• کرم، ژل و پماد برای پوست: برای کاهش درد و التهاب، داروهای موضعی کورتیکواستروئید به‌طور مستقیم روی پوست و زخم‌های ناحیه‌ی تناسلی استفاده می‌شود.
• شست‌وشوی دهان: دهان‌شویه‌های خاص حاوی کورتیکواستروئید و دیگر مواد درمان‌کننده می‌توانند درد زخم‌های دهانی را کاهش دهند.
• قطره‌های چشمی: قطره‌های چشمی حاوی کورتیکواستروئید یا دیگر داروهای درمان التهاب و ضدالتهاب می‌توانند از درد و قرمزی چشم‌ها، در صورت وجود التهاب خفیف، بکاهند.

درمان سیستماتیک بیماری بهجت

اگر درمان‌های موضعی مؤثر واقع نشد، پزشک ممکن است دارویی به نام کلشی‌سین (Colchicine) تجویز کند. ورم مفاصل با استفاده از این دارو برطرف خواهند شد. در موارد شدید این بیماری، باید از درمان‌های خاصی که در ادامه توضیح داده شده‌اند، استفاده کرد:

• استفاده از کورتیکواستروئید برای کنترل التهاب: کورتیکواستروئیدها، مانند پردنیزون (prednisone) می‌توانند از التهاب ناشی از بیماری بهجت، بکاهند. اما اگر فقط از این دارو استفاده شود، ممکن است علائم بارها عود کنند. بنابراین پزشکان در کنار این دارو، داروهای سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی بدن هم تجویز می‌کنند تا از فعالیت بیش‌ازحد سیستم ایمنی پیشگیری کنند.
• استفاده از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی بدن: با استفاده از این داروها، جلوی حمله‌ی سیستم ایمنی بدن به سلول‌های سالم گرفته شده و از التهاب کاسته می‌شود. داروهای سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی بدن، مانند آزاتیوپرین (azathioprine)، سیکلوسپورین (‌cyclosporine)، سیکلوفسفامید (cyclophosphamide)، نقش مهمی در درمان بیماری بهجت دارند. البته به‌دلیل اینکه این داروها، از فعالیت سیستم ایمنی بدن می‌کاهند، فرد ممکن است در معرض بیماری های عفونی قرار گیرد. از عوارض جانبی این داروها می‌توان به اثرات منفی آنها در کبد و کلیه، کم شدن گلبول‌های خون و فشار خون بالا اشاره کرد.
• استفاده از داروهای تغییردهنده واکنش ایمنی بدن: داروی اینترفرون آلفا-2ب (Interferon alfa-2b) می‌تواند فعالیت سیستم ایمنی بدن را تنظیم کرده و التهاب بدن را مهار کند. از این دارو، به‌تنهایی و یا در کنار داروهای دیگر استفاده می‌شود تا در درمان زخم‌های پوستی، درد مفاصل و التهاب چشم افراد مبتلا مؤثر عمل کنند. عوارض جانبی این داروها مانند بروز دردهای ناشی از آنفولانزا همچون درد ماهیچه و خستگی است.
• داروهایی که تولید ماده‌ای به‌نام فاکتور نکروز توموری آلفا (TNF) را مسدود می‌کند، در درمان برخی از علائم بیماری بهجت، به‌ویژه در افرادی که دچار علائم شدیدتر یا پایدارتری‌اند، مؤثر هستند. از این داروها می‌توان به اینفیلیکسیماب و اتانرسپ اشاره کرد. از عوارض جانبی این داروها هم می‌توان به سردرد، جوش‌های پوستی و افزایش خطر ابتلا به عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی اشاره کرد.

مراقبت هنگام ابتلا

متأسفانه این بیماری پیش‌بینی نمی‌شود، اما مراقبت از خود می‌تواند در مهار و کنترل علائم این بیماری مؤثر باشد. البته روش مراقبت از خود نسبت به نوع مشکلاتی که در بدن به‌وجود می‌آید، تعیین می‌شود. اما به‌طور کلی هنگام ابتلا به این بیماری موارد زیر را رعایت کنید:

• استراحت هنگام اوج بیماری: زمانی اوج بیماری، به‌اندازه‌ی کافی استراحت کنید. برنامه‌ی کاری روزانه‌تان را منعطف کنید تا بتوانید هر زمان که لازم بود، به استراحت بپردازید. ازآنجایی‌که اضطراب، وضعیت بیماری را بدتر می‌کند، بهترین کار دور کردن و غلبه بر اضطراب است.
• فعالیت و تحرک مناسب: وقتی احساس می‌کنید انرژی دارید، انجام حرکات ورزشی ملایم، مانند پیاده روی و شنا، از علائم بیماری بهجت می‌کاهد. ورزش، موجب تقویت بدن، انعطاف مفاصل و بهبود حال روحی‌تان می‌شود.
• ارتباط با دیگران: ازآنجایی‌که این بیماری، نادر است، پیدا کردن فردی در نزدیکی‌تان که احتمالا به این بیماری مبتلا شده باشد، سخت است. از پزشک بخواهید که شما را با افرادی که به بیماری بهجت مبتلا شده‌اند، معرفی کند. ارتباط با این افراد به شما کمک می‌کند تا برای مهار بیماری خود از تجربیات آنها نیز استفاده کنید.

زمان مراجعه به پزشک

به‌محض مشاهده‌ی هر نوع علائم که بیانگر بیماری بهجت است، باید به پزشک مراجعه کنید.

آمادگی برای مراجعه به پزشک

ابتدا به یک پزشک عمومی مراجعه کنید تا در صورت لزوم، او شما را به متخصص تشخیص بیماری بهجت، مانند روماتولوژیست ارجاع دهد. البته ممکن است پزشک عمومی هم بتواند این بیماری را تشخیص دهد. بااین‌حال روماتولوژیست که در زمینه‌ی بیماری های مفصلی و انواع روماتیسم مفصلی تخصص دارد، می‌تواند در درمان بیماری شما مؤثرتر عمل کند. ازآنجایی‌که بیماری بهجت، قسمت‌های دیگر بدن را هم تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، ممکن است بسته به نوع صدمه، به چشم‌پزشک، متخصص زنان یا مجاری ادراری، متخصص پوست، متخصص گوارش یا مغز و اعصاب هم نیاز پیدا کنید.

هنگام مراجعه به این متخصصان بهتر است از قبل آمادگی لازم را داشته باشید تا بیماری‌تان بهتر درمان شوند. برای این کار بهتر است، فهرست تمام مشکلات‌تان را یادداشت و به پزشک اعلام کنید. در ضمن تمام اطلاعات شخصی ازجمله، اضطراب و تغییرات اخیر در زندگی‌تان را نیز حتما به پزشک بگویید. داروهایی که مصرف می‌کنید را هم با او درمیان بگذارید. همچنین می‌توانید از پزشک خود تمام سوال‌های مورد نیاز در مورد بیماری‌تان بپرسید تا در روند درمان مؤثرتر عمل کنید. از سؤال‌هایی که می‌توانید از پزشک‌تان بپرسید باید به موارد زیر اشاره کرد:

• دلیل ابتلا به این بیماری چه می‌تواند باشد؟
• چه آزمایش‌هایی لازم دارید؟
• بیماری‌تان موقتی است یا طولانی خواهد بود؟
• چه درمانی مناسب‌تان است؟
• آیا به بیماری دیگری به‌دلیل بیماری بهجت مبتلا شده‌اید؟
• از چه منابع اطلاعاتی می‌توانید برای آگاهی بیشتر استفاده کنید؟

چه انتظاری می‌توان از پزشک داشت؟

پزشک‌تان هنگام معاینه‌ی شما باید سؤال‌هایی از این قبیل بپرسد:

• علائمی که تجربه کردید، چه هستند و از چه زمان شروع شدند؟
• آیا این علائم دائمی‌اند یا محو شده و دوباره برمی‌گردند؟
• شدت علائم چقدر است؟
• کدام علائم بهتر و کدام یک بدتر شدند؟
• آیا از اعضای خانواده‌تان هم کسی به این بیماری مبتلا شده است؟