به‌نظر می‌آید سلامت دستگاه گوارش ما به‌شدت با احساسات‌مان مرتبط است؛ برای مثال، ممکن است قبل از یک سخنرانی کاری دل‌آشوبه پیدا کنیم یا زمانی که شرایط سختی داریم و تحت فشار هستیم، دچار معده درد عصبی شویم. رفلاکس معده یا رفلاکس اسیدی هم از این قاعده مستثنا نیست و با توجه به شرایط بد روحی می‌تواند وخیم‌تر شود؛ علائم سوزش معده هم می‌تواند همراه با حجم کاری شما تشدید شوند. استرس ممکن است به دستگاه گوارش برخی افرادی که مشکل رفلاکس معده دارند آسیب بزند. در این مقاله به رابطه‌ی استرس و سوزش معده، بررسی صحت تأثیر استرس بر سورش معده و راهکارهای کاهش استرس خواهیم پرداخت.
آیا استرس باعث سوزش معده می‌شود؟
حتی اگر محرک‌های رفلاکس، مثل اضافه وزن، سیگار یا عوامل دیگر باعث ایجاد سوزش معده در شما شده‌اند، استرس باعث می‌شود، علائم رفلاکس اسیدی را بیشتر متوجه شوید. اما آیا رابطه‌ای میان استرس و سوزش معده وجود دارد؟
دکتر میشل کاپل (Mitchell Cappell) متخصص گوارش، می‌گوید: «استرس بر بسیاری از عملکردهای گوارشی تأثیر می‌گذارد و ما می‌دانیم بیمارانی که تحت فشارهای روانی زیاد هستند، علائم رفلاکس شدیدتری را حس می‌کنند، اما لزوما ناراحتی رفلاکس‌شان آن‌قدر شدید و وخیم نیست.» همچنین اضافه می‌کند: «ما امروزه در دنیای پراسترسی زندگی می‌کنیم و ناراحتی سوزش معده، به‌شدت رایج است.»
در بررسی‌های انجام‌شده، کسانی که از رفلاکس اسیدی رنج می‌برند، غالبا استرس را محرک این ناراحتی می‌دانستند. مشکل اینجاست که مطالعات و بررسی‌ها نتوانستند بین استرس و میزان اسید بازگشتی به مری که از علل اصلی ناراحتی سوزش معده است ارتباطی بیابند. احتمالا یکی از علت‌های این مغایرت شکاک شدن یا حساس شدن افراد باشد؛ به این معنی که افراد پراسترس بیشتر از زمانی که آرامش دارند، به علائم ناراحتی‌های بدن‌شان حساس می‌شوند و توجه می‌کنند.
سال 2005 در بررسی‌ای منتشرشده در مجله‌ی تحقیقات روان‌شناختی برای بررسی رابطه‌ی استرس و سوزش معده، محققان سطح اسید معده 40 بیمار را که سوزش معده و رفلاکس اسیدی شدید داشتند، اندازه‌گیری کردند. در طول این مدت، به نیمی از شرکت‌کنندگان گفتند تا سخنرانی‌ای 5 دقیقه‌ای آماده کنند و با این‌کار استرس آنها را زیاد کردند. سطح اسید معده در هر دو گروه تقریبا یکسان بود؛ با این حال، بیمارانی که این استرس به آنان داده شده بود، علائم رفلاکس اسیدی وخیم‌تری را گزارش دادند، که این نشان می‌داد حساسیت آنها نسبت به علائم بدن‌شان افزایش یافته است.
یافته‌هایی از این قبیل، لزوما به این معنی نیستند که رفلاکس اصلا به استرس مربوط نمی‌شود یا تلقین است. برخی از کارشناسان معتقدند استرس ممکن است بخش‌هایی از مغز را تحریک کند که گیرنده‌های درد در مری را فعال‌تر می‌کنند. بنابراین ممکن است سطح اسید معده‌ی افراد پراسترس، در مقایسه با افراد آرام بیشتر نباشد، اما هر قطره اسید ممکن است درد بیشتری برایشان ایجاد کند.
به‌علاوه، استرس می‌تواند بر سطح پروستاگلاندین‌ها تأثیر بگذارد و موجب کاهش آنها شود. پروستاگلاندین‌ها یکی از مهم‌ترین واسطه‌های شیمیاییِ بدن هستند که روی گیرنده‌های مختلف سلولی تأثیر می‌گذارند و می‌توانند جداره‌ی معده را پوشش دهند و دربرابر اسید از آن محافظت کنند.
دکتر جاناتان شریبر (Jonathan Schreiber)، متخصص بیماری‌های گوارشی نیز می‌گوید: «زمانی که استرس دارید، سطح پروستاگلاندین پایین می‌آید.» برخی داروها مثل داروهای ضدالتهابی ایبوبروفن و ناپروکسن، تولید این واسط‌های شیمیایی را متوقف می‌کنند؛ به‌همین‌دلیل است که این دسته از داروها باعث ایجاد ناراحتی‌های معده مثل تهوع و زخم معده می‌شوند.
نتیجه: دکتر شریبر می‌گوید: «رابطه‌ای قوی بین استرس و رفلاکس اسیدی وجود دارد. مهم نیست که بدن و ذهن چگونه علائم رفلاکس را حس می‌کنند، این علائم به‌اندازه‌ی خود ناراحتی واقعی هستند.»
کاهش استرس و راهکارهای آن
کاهش استرس می‌تواند سوزش معده و دیگر بیماری های گوارشی را بهبود بخشد، اما گفتن این مطلب راحت‌تر از عمل‌کردن به آن است. دکتر شریبر می‌گوید: «من همیشه به بیمارانم می‌گویم اگر می‌توانستم نسخه‌ای برای کاهش استرس بنویسم، اول برای خودم می‌نوشتم.»
هرچند، راهکارهایی برای تسکین استرس وجود دارد که ممکن است به کاهش سوزش معده کمک کند. برای مثال، ورزش برای کاهش استرس بسیار عالی است. دکتر شریبر می‌گوید: «منظور از ورزش این نیست که باید دو ماراتن انجام دهیم! نیم ساعت پیاده‌روی روزانه هم کفایت می‌کند. شما باید روزانه زمانی کافی به توجه و مراقبت از خود اختصاص بدهید. این زمان می‌تواند صرف کتاب خواندن، پیاده‌روی یا انجام حرکت یوگا شود. کارهای خلاقانه‌ای نظیر نوشتن، کار هنری یا موسیقی هم می‌توانند نقش بسزایی در کاهش استرس داشته باشند.»
دکتر کاپل می‌گوید: «راهکارها برای افراد مختلف، متفاوت‌اند. هر کاری که برای شما آرامش‌بخش است انجام دهید؛ گاهی حتی کار ساده‌ای مثل گوش دادن به یک موسیقی هم کارگشاست.»
او اضافه می‌کند: «صحبت کردن درباره‌ی مشکلات‌تان با یک مشاور یا روان‌پزشک یا حتی دوستی خوب هم می‌تواند استرس را کاهش بدهد.»
تفریحات سالم برای کاهش استرس بسیار مؤثرند. اینکه در مواقع سختی و فشار به چیزهای ناسالم مثل سیگار یا مصرف بیش‌ازحد کافئین روی بیاوریم، کار آسانی است. مضاف‌بر اینکه سیگار و کافئین جزو موادی هستند که پزشکان آنها را عامل افزایش سوزش معده می‌دانند. سیگار کشیدن و مصرف کافئین ممکن است عضله تنگ‌کننده پایین مری را ریلکس کنند. این عضله، مری را به معده متصل می‌کند و موجب تسهیل رسیدن اسید به لوله‌های غذایی می‌شود.
اگر استرس دارید، خیلی مراقب باشید تا از مصرف محرک‌های شناخته‌شده‌ای مثل شکلات، مرکبات و آب‌میوه‌هایشان، گوجه فرنگی و سس گوجه فرنگی، غذاهای چرب و تند، فراورده‌های لبنی پرچرب و نعناع فلفلی پرهیز کنید. از کارهای دیگری که می‌توان انجام داد این است که تا جای ممکن هنگام صرف غذا آرامش داشته باشید. کم کردن حجم وعده‌های غذایی نیز به بهبود این ناراحتی کمک می‌کند. بلافاصله بعد از صرف غذا ننشینید و هنگام خواب بالش‌تان را جوری تنظیم کنید که سرتان بالا باشد. اگر این راهکارها مفید نبودند نگران نباشید، زیرا درمان‌های دارویی زیادی نیز برای بهبود سوزش معده وجود دارند.
