خبرگزاری مهر-گروه هنر-زهرا منصوری: چندی است که تهیه کنندگان و کارگردانان سینما نسبت به ورود پول های کثیف به این عرصه معترض هستند و ریشه آن را بیشتر در شبکه نمایش خانگی می دانند که سرمنشا ورود سرمایه های نامشخص از سوی افرادی خارج از سینما شده است.
دست اندرکاران سینما عنوان می کنند که در پی ورود این پول ها، معادلات سینما به هم می ریزد چراکه اولین محل خرج این پول ها دستمزد بازیگرانی به اصطلاح سلبریتی است که رقم های نامتعارف طلب می کنند و پولی که می تواند هزینه ساخت یک اثر سینمایی به طور کامل باشد تنها به برخی از بازیگران پرداخت می شود. آنها همچنین می گویند یکی از آفت های ورود این پول ها از بین رفتن سینمای مستقل است زیرا هزینه تولید در سینما بالا می رود.
در ادامه سلسله گفتگوهایی با دست اندرکاران سینما و شبکه نمایش خانگی با هومن کبیری یکی از تهیه کنندگان سریال پرخرج «عاشقانه» به کارگردانی منوچهر هادی که در شبکه نمایش خانگی توزیع شد به گفتگو نشستیم.
شرح بیشتر این گفتگو را در زیر بخوانید:
*آقای کبیری این روزها ورود پول های کثیف به عرصه سینما و شبکه نمایش خانگی به یکی از موضوعات مهم این حرفه تبدیل شده است. به عنوان یکی از تهیه کنندگان اثری که پرخرج بوده است، توضیحی در این باره می دهید؟
-من پول کثیف را نمی شناسم. ما به عنوان تهیه کننده در این حرفه از مدیریت تولید شروع کردیم و پله به پله پیش رفتیم، بودجه ها را تقسیم و کار کردیم و حالا هم فعالیت های خودمان را ادامه می دهیم. درباره ورود پول کثیف یا تمیز به این عرصه نمی شود صحبت و اثری را قضاوت کرد و کسانی که درباره این موضوع صحبت می کنند باید خوب توضیح بدهند که منظورشان چیست، اما مشخصا اگر درباره سریال ما انتقادی وجود دارد می توانم درباره پروسه مالی خودمان توضیح بدم.
*این خیلی خوب است که به صراحت می گویید می توانید درباره پروسه مالی این سریال شفاف سازی کنید اما مساله این است که وقتی این پول ها به سینما و شبکه نمایش خانگی راه پیدا می کند در پی این موضوع دستمزد بازیگران هم بالا می رود و بازیگران این دستمزدها را معیار قرار می دهند و برای حضور در آثار دیگر همان مقدار پول را طلب می کنند. همین موضوع معادلات سینما را بر هم می زند.
- حرف تان کاملا درست است ولی شما باید میزان دستمزدی را که ما به بازیگرانمان داده ایم با بقیه آثار مقایسه کنید. اگر ما در «عاشقانه» هنجارشکنی کرده ایم و یا بالاتر از حد نرمال دستمزد داده ایم، می شود گفت که ما پول اضافه ای داشته ایم و خواسته ایم به خورد این طبقه بدهیم در صورتی که اینطور نیست. به طور کلی سیستم سینما و شبکه نمایش خانگی بازیگری را که نتواند پولی معادل دستمزدش را بازگرداند، پس می زند. اصلا مگر در سینما این اتفاق رخ نمی دهد؟ در حال حاضر هزینه یک فیلم سینمایی در سطح الف چقدر می شود؟ شما چرا فیلم های در حال اکران را معرفی نمی کنید؟ برای مثال مشخص کنید در حال حاضر صاحبان فیلم سینمایی «هزارپا» چقدر سرمایه گذاری کرده اند که تا این لحظه بالای سی و هفت میلیارد تومان فروش کرده است؟ چقدر به بازیگرانشان داده اند؟ چرا این موضوع را شفاف نمی کنید؟
*ما انگشت اشاره به سمت پروژه خاصی دراز نکرده ایم بلکه درباره یک موضوع کلی صحبت می کنیم؛ یعنی ورود پول های کثیف و آفت های آن.
-اتفاقا من هم نمی توانم درباره پروژه خاصی صحبت کنم و بگویم کدام پروژه از پول کثیف یا تمیز استفاده کرده است. این اصلا برای من حرفه ای نیست. من عضو جامعه صنفی تهیه کنندگان فیلم های سینمایی هستم. قطعا این نهاد بررسی ها و اظهارنظرهایی هم کرده است. من نمی دانم چه اتفاقی داخل یک فیلم افتاده یا صاحبان آن آثار پولشان را از کجا تامین می کنند ولی می دانم در پروژه خودم دستمزد بازیگران به صورت استاندارد پرداخت شده و پولی هم که پرداخت شده به پروژه بازگردانده شده است. بخش عظیمی از سرمایه پروژه یعنی 50 درصد از آن از محل پخش پروژه تامین شده است یعنی ابتدا تنها چهار قسمت از سریال آماده و وارد بازار شد به این صورت که از محل فروش همین چهار قسمت بخشی از هزینه ساخت باقی قسمت ها تامین شد و سریال به ورطه درآمدزایی افتاد. درواقع ما پروژه را به صورت کامل آماده نکردیم که روانه بازار کنیم و بعد منتظر باشیم و ببینیم که آیا پول برمی‌گردد یا نه اما من نمی توانم درباره آنهایی که این کار را کرده اند، بگویم پولشان کثیف است یا تمیز.
من نمی دانم چه اتفاقی داخل یک فیلم افتاده یا صاحبان آن آثار پولشان را از کجا تامین می کنند ولی می دانم در پروژه خودم دستمزد بازیگران به صورت استاندارد پرداخت شده است*پس می توانید به صورت شفاف بگویید که هر قسمت از «عاشقانه» برای شما چقدر هزینه داشت؟
-فصل اول «عاشقانه» زمین خورده بود. در حالی که بازیگران 2، 3 ماه بود که قرارداد داشتند ولی فیلمبرداری صورت نمی گرفت همین امر باعث شده بود ما پول بپردازیم در حالی که خروجی نداشتیم. «عاشقانه» در شرایط ایده آل باید هفت میلیارد تومان هزینه می داشت ولی بیش از 10 میلیارد تومان برای ما خرج داشت.
*یعنی قسمتی چند میلیون تومان؟
- یعنی قسمتی چیزی بین 600 تا 700 میلیون تومان.
*رقم قرارداد بازیگرانتان چقدر بود؟ این موضوع را برای این می پرسم که در حال حاضر پولی که می تواند هزینه ساخت یک فیلم سینمایی باشد تنها صرف دستمزد یک سری بازیگران خاص می شود.
-شما مثال بزنید. چه پولی به چه کسی؟
*برای مثال آقای گلزار در سریال شما.
-شما بگویید چند بازیگر مثل گلزار در سینما داریم و آیا او بازیگر پولسازی است یا نه؟
* ما درباره رقم قراردادها صحبت می کنیم. اگر قرارداد گلزار یک میلیارد تومان بشود بازیگر درجه دو و درجه سه که تنها 30 میلیون تومان دستمزدش است، صدمیلیون تومان دستمزد طلب می کند. این همان چیزی است که من می گویم معادلات سینما را به هم می زند.
-بله این درست است. سطح دستمزدها را تغییر می دهد و قاعده قراردادها را به هم می ریزد اما آیا فکر می کنید تهیه کننده ها این درک را ندارند که پول به کسی ندهند که نمی تواند برگرداند؟
*وقتی شرایط تغییر می کند آن تهیه کننده مجبور است این پول ها را بدهد چون دیگر سطح قراردادها توسط همین آثاری که پول های بزرگ به بازیگران می دهند، تغییر کرده است. این باعث می شود تولیدات هم کم شود و اتفاقا همین مساله بیشتر به ضرر تهیه کننده مستقل است و رفته رفته استقلال را در آثارمان از دست می دهیم.
- من یک سوال از شما می پرسم شما جواب من را بدهید. هزینه ساخت یک پروژه بزرگ مثل «رحمان 1400» (به تهیه کنندگی علی سرتیپی) که بزرگترین پخش کننده سینمای ایران، تهیه کنندگی آن را برعهده دارد، چقدر است؟ شما مشخصا می خواهید به دستمزد آقای گلزار اشاره کنید دیگر.
*آقای گلزار که کلا بازیگر گرانی هستند ولی اتفاقا من بر خلاف شما نه به افراد اشاره می کنم و نه به پروژه خاصی. حرف من این است که تکرار این موضوع یعنی دادن دستمزدهای بالا به بازیگران باعث به هم خوردن تعادل در سینما می شود. ما درباره همین پول های بی حساب و کتابی صحبت می کنیم که به یکباره به سینما و به ویژه شبکه نمایش خانگی تزریق می شود.
- این نکته یعنی افزایش دستمزد بازیگران درجه دو و سه به سبب افزایش دستمزد بازیگران درجه یک، کاملا درست است، ولی کاش شما پژوهشتان را زمانی انجام می دادید که شرایط اقتصادی نرمال بود.
*بله من این را قبول دارم که در حال حاضر شرایط اقتصادی دچار تغییر بزرگی در جهت منفی شده است ولی توجه داشته باشید که ورود این پول ها چندسالی است که رواج پیدا کرده است.
-بله، ولی الان شرایط اقتصادی به اندازه ای بد شده است که اگر هزینه ساخت یک اثر 15 قسمتی در شبکه نمایش خانگی بیش از 12 میلیارد تومان شود، تماما ضرر است. هزینه ساخت یک پروژه سینمایی الف چقدر است؟ آیا فکر می کنید ساخت یک پروژه سینمایی با این ستاره ها کمتر از 5 میلیارد تومان آب می خورد؟
*نه قطعا.
-پس مگر بد شد که یک فیلم سینمایی مثل «هزارپا» که با همین هزینه 5، 6 میلیارد تومانی ساخته شد و چیزی نزدیک به 30 میلیارد تومان فروش کرد؟
*این اتفاق تنها گاهی اوقات رخ می دهد. من می توانم پروژه های زیادی در شبکه نمایش خانگی و سینما برای شما مثال بزنم که همین ستاره ها را داشتند ولی اتفاقا شکست خوردند.
-شاید آن پروژه ها چیدمان حرفه ای نداشتند یا اکثر ستاره ها در آنها حضور نداشتند برای مثال در یکی از سریال های شکست خورده شبکه نمایش خانگی تنها مهناز افشار و هومن سیدی به عنوان چهره حضور داشتند که اگر شما بخواهید من رقم قرارداد هومن سیدی در «عاشقانه» را به شما می گویم که بسیار معقول است.
*چقدر گرفتند؟
-به دلیل برخی مسایل چندان نمی توانم این موضوع را بگویم.
*اگر به طور تقریبی هم بگویید ما راضی می شویم.
- ما به هیچ بازیگری چهره ای به جز یکی، دو مورد برای هر ماه حضور، بالای صد میلیون تومان ندادیم.
*پروژه شما چند ماه طول کشید؟
-فیلمبرداری ما زیاد طول کشید و توقف سریال در زمان تولید باعث افزایش برآورد شد ولی مجموع قرارداد همه بازیگران ما بیش از 5 میلیارد تومان نشد.
*یعنی هزینه ساخت یک فیلم سینمایی به طور کامل!
- برآورد تولید یک سریال پرستاره مثل «عاشقانه» باید برای هزار دقیقه تولید ١٢ تا ١٣ میلیارد تومان باشد که تولید با ٧ میلیارد نقدینگی باید به درآمدزایی همزمان و پخش همزمان برسد در صورتی که یک فیلم سینمایی پرستاره با ٩٠ دقیقه یا ١٠٠ دقیقه تایم مفید هزینه تولیدش تا 5 میلیارد هم می رسد از همین رو باید عنوان کنم هزینه های ما بسیار معقول بود و بخش اعظمی از هزینه های تولید از محل پخش تامین شد. به نظرم این پروژه در قد و قواره خود، جواب داد و پول خود را هم بازگرداند. اگر جواب نمی داد من اصلا به این سمت نمی رفتم. اتفاقا من پروانه ساخت «عاشقانه 2» را هم گرفتم و در نظر دارم با همان عوامل فصل اول «عاشقانه» بسازم.
*پس «عاشقانه» یک سریال بسیار پرخرج بوده در حالی که شما می گویید هزینه ها ایده آل بوده است. گویا ایده آل از نظر من و شما متفاوت است به اضافه اینکه «عاشقانه» در زمانی تولید شد که قیمت ها مقداری ثبات داشت.
-شما طوری صحبت می کنید که گویا ساخت این سریال مربوط به قبل از میلاد مسیح بوده است.
*خودتان گفتید کاش چند ماه پیش که قیمت ها تا این حد نوسان نداشت، این پژوهش را انجام می دادید ولی حالا به گونه ای صحبت پیشین خود را نقض می کنید.
-نه اینطور نیست ولی شما فکر می کنید مگر بازیگران چقدر هزینه داشتند؟
*به هر حال سریال شما جزو پایه‌گذاران پرداخت دستمزدهای نجومی به بازیگران بود.
-می شود به من بگویید دستمزد نجومی از نظر شما چقدر است؟
-هرچند شما به طور دایم سوال های من را با سوال جواب می دهید و کلا از بحث اصلی دور شده ایم ولی از نظر من دستمزد نجومی همین 5 میلیارد تومانی است که می شود برای ساخت یک فیلم سینمایی هزینه کرد ولی در سریال شما تنها به عنوان دستمزد به بازیگران پرداخت شده است.
-ببینید ما در این سریال 10 بازیگر چهره داشتیم و 6 ماه کار تولید طول کشید یعنی چیزی نزدیک به ماهی هشتصد میلیون تومان. وقتی ماهی هشتصد میلیون تومان را بین 10 بازیگر تقسیم کنید می شود چیزی نزدیک به ماهی 80 میلیون تومان برای هر نفر. اگر شما فکر می کنید نجومی است که من حرفی ندارم.
*پس قبول ندارید که همین رقم هم در آن زمان نجومی بوده است؟
- نه، دستمزدهای ما نجومی نبود. پرداخت های ما نرمال بود. ببینید وقتی این بحث ها پیش می آید معلوم می شود که مشخصا منظور پروژه «شهرزاد» است. من معتقدم سریال سازی آقای فتحی و میرباقری در ایران نمونه ندارد. حسن فتحی سریال «شهرزاد» را ساخته ولی اینکه تهیه کننده چه عددی به بازیگران داده است من خبر ندارم. اگر شما دارید بگویید که من نظر کارشناسی بدهم.
*آقای کبیری اتفاقا من نامی نمی برم بلکه درباره این موضوعی که این روزها به برخی پروژه ها تسری پیدا کرده است و درباره آفت هایی که این مساله دارد، صحبت می کنم چراکه این موضوع در بلندمدت به سینما آسیب می زند.
-بله درست است اما من تنها می توانم بگویم در سریال «عاشقانه» عدد و رقم هایی که خرج کردیم عادی بود حتی باز هم در رایزنی های جدید که برای «عاشقانه2» کرده ایم دیدیم که درخواست بازیگران نرمال است.
*نرمال از نظر شما چقدر است؟
-برای مثال گلزار با ما رفاقتی دارد و قطعا دریافتی او از پروژه ما با پروژه های دیگر تفاوت هایی دارد. او هیچوقت از ما عدد زیادی نخواسته و توقع زیادی از ما نداشته است. من معتقدم او ارزشش را دارد.
*با این تفاسیر برآورد هزینه شما برای «عاشقانه 2» چقدر است؟
سرمایه گذاران صنعتی ما افرادی بودند که دوست داشتند کالایشان را معرفی کنند و به ما گفتند هم کالای ما را معرفی کنید و هم پول ما را برگردانید که این اتفاق در «عاشقانه» رخ داد-بیست درصد بیشتر از فصل اول «عاشقانه» چراکه با توجه به تورم، دستمزدها تغییر می کند ولی گروه ما گروهی نیست که اعضای آن به ما عددهای پرت پیشنهاد بدهند زیرا روابط ما دوستانه است. بر همین اساس همان عواملی که در فصل اول بودند در فصل دوم هم حضور دارند البته ممکن است یکی، دو نفر نباشند که این شامل افراد اصلی نمی شود.
*صحبت درباره اثر شما کمی ما را از مساله اصلی این گفتگو که همان ورود پول های مشکوک است دور کرد اما با توضیحاتی که شما دادید به نظر می رسد اساسا وجود این پول ها را قبول ندارید.
- نه اینطور نیست. اتفاقا من این موضوع را نه تایید و نه نفی می کنم. درباره کار خودم هم می توانم بگویم پول ما کثیف نبوده است هرکسی هم بخواهد در هر مرجعی می توانم بیایم و توضیح بدهم. در واقع ما بیزینس و پولی را وارد سیستم ضعیف فرهنگی کردیم. فرهنگ و هنر به لحاظ اقتصادی مثل صنعت قوی نیستند اما ما آمدیم از بخش صنعتی یک وام هایی گرفتیم، سرمایه گذارانی جذب و آن را در هنر مصرف کردیم و سرمایه این افراد را به آنها بازگرداندیم.
*شما چقدر راحت وام گرفتید در حالی که دیگران برای گرفتن وام 50 میلیون تومانی از همین بنیاد سینمایی فارابی باید کفش آهنی پاره کنند.
-نه ما نه وامی از بانکی گرفتیم و نه کسی چیز اضافه ای به ما داد. سرمایه گذاران صنعتی ما افرادی بودند که دوست داشتند کالایشان را معرفی کنند و به ما گفتند هم کالای ما را معرفی کنید و هم پول ما را برگردانید که این اتفاق در «عاشقانه» رخ داد.
*بسیار خوب. به هر حال ما امیدواریم آنچه در حوزه سرمایه گذاری آثار شبکه نمایش خانگی و سینما رخ می دهد کاملا قانونی و پاک باشد.
-اما سخن آخر اینکه شاید یکی از راه های مقابله با پول هایی که از منابع مشکوک یا افرادی که با پرداخت های نامعقول موجب هنجارشکنی می شوند و اختلال در سیستم تولید تهیه کنندگان شریف و مستقل ایجاد می کنند نظارت اصناف و اختیاراتی باشد که از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد به این اتحادیه ها در این باره داده می شود.
