سرویس سیاست مشرق - روحانی-22 مهر 97- در دانشگاه تهران گفت:
«در سفر نیویورک یک نخست‌وزیر کشور مهم اروپایی به من گفت اگر 5 سال پیش به من می‌گفتند روزی پیش می‌آید که در دعوا بین ایران و آمریکا، اتحادیه اروپا به طرف ایران می‌آید، می‌گفتم از محالات تاریخ است چراکه ما متحد آمریکا هستیم و امنیت و اقتصاد ما با آمریکا گره خورده و امکان ندارد اگر روزی ایران و آمریکا رو در روی هم قرار بگیرند پشت سر ایران برویم. این مسئله‌ای که به ذهن غیرممکن می‌آمد، امروز ممکن شده، دولت‌ها همه پشت سر ایران هستند».
روحانی تاکید کرده است که «اروپا پشت ماست». برخلاف اظهارنظر رئیس جمهور، مستندات موجود حکایت از آن دارد که کشورهای انگلیس، فرانسه و آلمان در سال‌های اخیر به هیچ عنوان همراه ایران نبوده و دقیقا در راستای سیاست های ضد ایرانی آمریکا عمل کرده اند.
به این مستندات توجه کنید:
1- اردیبهشت 92، روحانی در جمع دانشجویان صنعتی شریف: اروپایی‌ها آقا اجازه هستند و آمریکا کدخداست؛ بستن با کدخدا راحت‌تر است.
2- مهر 92، وبسایت رادیو فرانسه: ارزیابی غرب از دولت روحانی، تعامل با فروشنده بدهکار و مشتاقی است که خود را ناگزیر از فروش حقوق ملی می‌بیند. بر پایه این جمع‌بندی اگر خریدار صبور باشد، شرایط فروشنده را دشوارتر می‌کند و در همان حال قیمت فروش را کمتر خواهد کرد.
3- آذر 92، هیئتی پارلمانی از اتحادیه اروپا عازم ایران شد. «تاریا کرونبرک» سرپرست هیئت اروپایی در اقدامی بی‌ادبانه و غیردیپلماتیک به‌هنگام ورود ظریف به سالن به‌احترام مقام ایرانی از جای خود بلند نشد.
4- فروردین 93، پیش‌نویس قطعنامه «راهبرد اتحادیه اروپا درباره ایران»: هیئت‌های پارلمانی اروپا باید در سفر به ایران با منتقدان حکومت، فعالان جامعه مدنی و زندانیان سیاسی ایران ملاقات داشته باشند.
5- مهر 93، «دیوید کامرون» نخست وزیر پیشین انگلیس در حرکتی توهین‌آمیز آداب نشستن در مقابل رئیس‌جمهور و مقامات کشورمان را رعایت نکرده و کف پای خود را به‌سوی نمایندگان دولت ایران نشانه گرفت.
6- تیرماه 95، «علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی: حداقل از نظر علمی 40 سال استاد دانشگاه هستم، لذا این را می‌توانم بگویم. هم‌اکنون و پس از پیش آمدن قضایای روادید تعداد زیادی از دانشمندان اروپایی که مقداری احتیاط می‌کنند از آمدن به ایران استنکاف دارند. به قول دانشگاهی‌ها این یعنی وضعیت آنها پیش از برجام بهتر از پس از برجام بوده است.
7- مرداد 95، «علی طیب نیا» وزیر اقتصاد دولت یازدهم: برای ارتباط با بانک‌های بزرگ جهانی دچار مشکل هستیم و آنها با ما کار جدی نمی‌کنند.انتظار ما این بود که بعد از برجام ما بتوانیم با بانک‌های بزرگ هم کار کنیم اما به دلایل مختلف ما هنوز نتوانسته‌ایم با این بانک‌ها کار کنیم.
8- مهر 95،نقشه راه عادی‌سازی روابط اتحادیه اروپا با ایران پس از برجام: میراث انقلابی ایران و قانون اساسی آن به عنوان یک دولت اسلامی نباید به عنوان مانعی بر سر راه یافتن زمینه‌های مشترک درخصوص دموکراسی و حقوق بشر قلمداد شود.
9- در مهرماه 95 علیرغم امضا و اجرای برجام،دادگاهی در اتحادیه اروپایی حکم تحریم سنگینی علیه شرکت ملی نفتکش کشورمان وضع کرد که تا 30 سال غیرقابل لغو است و حتی شامل سهامداران این شرکت از جمله شستا و صندوق بازنشستگی نفت نیز می‌شود.
10- محمد جواد ظریف-مهر 95-: 8 ماه پس از اجرای برجام، به خاطر مجازات‌های آمریکا، هیچ یک از بانک‌های بزرگ اروپایی کار با ایران را شروع نکرده است.
11- آبان 95، ریچارد هاویت (تهیه‌کننده انگلیسی سند راهبردی اتحادیه اروپا درباره روابط با ایران): توافق هسته‌ای، یک نقطه عطف بود؛ هر چند که همه مشکلات ما با ایران درباره اسرائیل، دموکراسی و حقوق بشر حل نشده است... ما باید دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا را در تهران افتتاح کنیم و گفت‌وگو درباره حقوق بشر در ایران را از سر بگیریم. نیروهایی در داخل ایران، در حال اعمال فشار بر حاکمیت هستند و ما امیدواریم گزارش ما نیز باعث پیشرفت در این زمینه شود. اکنون اروپا در ایران نفوذ دارد ولی آمریکا از این نفوذ برخوردار نیست. ما می‌خواهیم از این اهرم استفاده کنیم و به جنگ در سوریه و یمن پایان دهیم و به سوی ساختار جدید امنیتی در خاورمیانه حرکت کنیم.
12- دی ماه 95، در سالگرد آغاز اجرای تعهدات 1+5، کمیسیون مشترک برجام به منظور بررسی نگرانی‌های مطروحه از سوی ایران درخصوص نقض برجام توسط آمریکا با تمدید قانون آیسا، تشکیل جلسه داد. پس از پایان نشست، در بیانیه‌ای که در سایت اتحادیه اروپا قرار گرفت، تصریح شد که نشست وین به مناسبت سالروز اجرایی شدن برجام است و بدین ترتیب، گویا اعتراض ایران به رسمیت شناخته نشد و حتی در متن بیانیه نیز به آن اشاره نشد. همچنین به این نکته نیز اشاره نشد که نقض برجام صورت گرفته است. در بیانیه مذکور تصریح شد که نظر آمریکا مبنی بر اینکه قانون آیسا مشکلی برای برجام به وجود نمی‌آورد پذیرفته شده و به آمریکایی‌ها برای تصویب این قانون اعتراض نکرده‌اند.
13- بهمن ماه 95 «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اظهارنظری با اشاره به برنامه موشکی ایران و نفوذ منطقه‌ای کشورمان تاکید کرد که «تحریم‌های اروپا در برخی موارد شدیدتر از تحریم‌های آمریکا است».
14- تیرماه 96 و در حالی که ظریف در اروپا و در دیدارهای خارجی با سران سه کشور آلمان، ایتالیا و فرانسه بود، اتحادیه اروپا لیست جدیدی از افراد و نهادهای تحریمی در ایران را که در فعالیت‌های هسته‌ای و موشکی نقش دارند، اعلام کرد.
15- در تیرماه 96 تنها 48 ساعت پس از بازگشت ظریف از فرانسه، پاریس رسما میزبان نشست گروهک تروریستی منافقین، آل‌سعود و آمریکا علیه ایران با هدف «براندازی جمهوری اسلامی» شد.
16- مهر 96، محمد جواد ظریف: هنوز نمی‌توانیم در انگلیس یک حساب بانکی باز کنیم.
17- اسفند 96 کشور آلمان در توهینی آشکار و اقدامی گستاخانه از تأمین سوخت هواپیمای حامل محمد جواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان امتناع کرد.
18- اردیبهشت 97 «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در پاسخ به سؤالی درخصوص ارائه تضمین از سوی اروپا به ایران برای اجرای تعهدات برجامی گفت: تضمین نمی‌دهیم!
19- اردیبهشت 97 «امانوئل ماکرون» رئیس‌جمهور فرانسه در حاشیه نشست غیررسمی سران اروپا در بلغارستان گفت: به خاطر مسئله ایران، علیه شرکت‌های آمریکایی جنگ تجاری یا راهبردی راه نخواهیم انداخت. این کار منطقی نیست. ثانیا، شرکت‌های فرانسوی را به ماندن در ایران مجبور نخواهیم کرد.
20- اردیبهشت 97، روزنامه «الجمهوریه» لبنان: آمریکا قبل از خروج از برجام، از سه کشور اروپایی برای مقابله با برنامه موشکی و منطقه‌ای ایران ضمانت گرفته است.
21- اردیبهشت 97: پایگاه تحلیلی «پولیتیکو» به نقل از «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نوشت: از «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران تضمین گرفته که این کشور علیرغم تصمیم «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا برای خروج از برجام و وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران، همچنان در توافق می‌ماند.
22- اردیبهشت 97 «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان در حاشیه نشست غیررسمی سران اروپا در بلغارستان گفت: اروپا می‌تواند از شرکت‌های کوچک و متوسط همکار با ایران حمایت کند، اما نباید این توهم را ایجاد کرد که می‌تواند تمام خسارات ناشی از تحریم‌ها را جبران کند.
23- خرداد 97، دولت هلند با فرار به جلو، با اخراج دو دیپلمات ایرانی و برچسب اتهام قتل به جمهوری اسلامی، از مسئولیت اعطای پناهندگی به عامل حادثه تروریستی 7 تیر، شانه خالی کرد.
24- خرداد 97، «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا: عزم ما برای حفظ توافق هسته‌ای، در راستای منافع آمریکاست.
25- خرداد 97، «فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا: درباره برنامه موشکی ایران اختلافی با آمریکا نداریم.
26- تیر 97، روحانی در تماس تلفنی با «آنگلا مرکل» صدر اعظم آلمان: بسته پیشنهادی اروپا مأیوس کننده است.متاسفانه در بسته پیشنهادی ارائه شده راهکار عملیاتی و شیوه مشخصی برای ادامه همکاری‌ها وجود نداشت و یک سری تعهدات کلی در حد بیانیه‌های سابق اتحادیه اروپا عنوان شده بود.
27- تیر 97، «عباس عراقچی» معاون وزیر خارجه: اگر بنا باشد کشورهای اروپایی بخواهند بازی قبلی خود را ادامه دهند و این بار بگویند که به بهانه تحریم‌های آمریکا، شرکت‌ها و بانک‌هایمان با ایران تعامل نخواهد کرد، و می‌ترسند تعامل کنند این عملاً از سوی ایرانی‌ها به‌عنوان یک بازی تلقی می‌شود. یعنی اروپایی‌ها می‌گویند که ما در برجام باقی خواهیم ماند، اما شرکت‌ها و بانک‌های ما نمی‌توانند با ایران تعامل کنند. این در واقع نشانه این است که اروپایی‌ها با آمریکایی‌ها دست‌شان در یک کاسه است و بدین‌ترتیب آمریکا نقش «پلیس‌بد» و اروپا نقش «پلیس خوب» را ایفا می‌کنند.
28-تیر 97، بیانیه 10 بندی اتحادیه اروپا در برجام بدون آمریکا: این بیانیه از فقدان تضمین برای حفظ برجام در مقابل عهد شکنی و کارشکنی آمریکا رنج می‌برد. تکرار ادبیات کلی و مبهم و شعار زده بدون ارائه تضمین‌های مشخص درباره مواخذه آمریکا در شورای امنیت و نحوه مقابله با تحریم‌هایی که عملا برجام را از بین می‌برد، همچنان مشکل اروپایی‌ها در ادعای پایبندی به برجام است.
29- تیر 97، آلمان در اقدامی غیرقانونی و با دلایل واهی، دیپلمات ایرانی را که از مصونیت دیپلماتیک برخوردار بود، بازداشت کرد.
30- تابستان 97، فرانسه یک دیپلمات ایرانی را اخراج کرد.
31- تابستان 97، بعد از خروج آمریکا از برجام، شرکت‌های اروپایی بدون توجه به تعهدات خود برای خروج از ایران صف کشیدند. در همین راستا شرکت‌های بدعهدی همچون پژو و توتال اعلام کردند که فعالیت‌های خود در ایران را تعلیق خواهند کرد. شرکت‌های ایرباس، زیمنس، اینژی، مرسک، دی زی بانک آلمان و چند شرکت دیگر نیز بیانیه‌های مشابهی صادر کردند.
32- مهر 97، رسانه‌های غربی از استرداد دیپلمات ایرانی بازداشت شده در آلمان به بلژیک خبر دادند.
33- مهر 97، «هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان: با آمریکا اهداف مشترکی را درقبال ایران دنبال می‌کنیم. ما فقط از نظر مسیرهایی که دنبال می‌کنیم با یکدیگر اختلاف داریم.
34- مهر 97، امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه در مصاحبه با فرانس 24: احاطه کردن ایران با یک سیاست الزام‌آور، همان چیزی است که من همواره بر آن تاکید دارم. برای من راهبرد با ایران بر چهار مبنا است؛ حفظ توافق هسته‌ای، توان مدیریت فعالیت هسته‌ای ایران پس از سال 2025 (پایان برجام)، کنترل فعالیت موشک‌های بالستیکی ایران و توان مقابله با نفوذ ایران در منطقه. من هیچ‌گاه دربرابر ایران ساده‌لوح و زودباور نبودم اختلاف نظر ما با آمریکا بر سر شیوه رفتاری ماست.
منافع مشترک
با یک مرور کوتاه به راحتی پی می‌بریم که دولت‌های اروپایی دقیقا مشابه رفتار خود در پسابرجام، ظرف 5 ماه اخیر نیز سر سوزنی در مقابل کارشکنی‌های آمریکا و محروم شدن ایران از حقوق برجامی خود واکنشی از خود نشان ندادند. از لحن طلبکارانه و دستوری اروپا به ایران برای اجرای یکطرفه تعهدات برجامی علیرغم خروج آمریکا از توافق تا اعلام صریح منافع مشترک با آمریکا و هم نظر بودن در مسائل موشکی و منطقه‌ای با آمریکا از سوی مقامات اروپایی.
متاسفانه مقامات ارشد دولت آقای روحانی نه تنها به تجربه برجام توجه نمی‌کنند، بلکه گویا تجربه توافق سعدآباد را نیز به فراموشی سپرده‌اند.
تجربه توافق سعدآباد
در مهرماه سال 1382 توافق سعدآباد بین ایران- به ریاست روحانی در کسوت دبیر شورای عالی امنیت ملی و همچنین ظریف به عنوان عضو تیم مذاکره‌کننده - و تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) منعقد شد. در آن مقطع در حالی که دولت اصلاحات «واو به واو» تعهداتش را در این توافق اجرا کرد و بسیاری از تأسیسات هسته‌ای خود را به حالت تعطیلی و تعلیق درآورد، سه کشور اروپایی حتی یکی از تعهداتشان را نیز اجرایی نکردند.
در آن مقطع «آدام ارلی»معاون وقت سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با اشاره به توافق سعدآباد گفته بود:«وادار کردن ایران به انجام چنین کاری نتیجه یک تلاش چندجانبه بود که ما خواهان آن بودیم و به‌طور کامل در آن شرکت داشتیم». ارلی همچنین با خوشحالی اعلام کرد: «وزیران امور خارجه سه کشور اروپایی در مذاکرات خود در تهران هیچ امتیازی به ایران نداده‌اند».
روحانی در مذاکرات ایران با تروئیکای اروپایی در دولت اصلاحات تاکید داشت که اروپایی‌ها قدرت دست دوم جهان هستند و توافق با آمریکایی‌ها راحت‌تر است. وی در ابتدای مذاکرات منتهی به برجام نیز تاکید داشت که اروپایی‌ها آقا اجازه هستند و آمریکا کدخداست و بستن با کدخدا راحت‌تر است.
در صنعت هسته‌ای بتن ریخته شد و بیش از 5 سال زمان و سرمایه‌های عظیم کشور هزینه شد تا از «اروپا آقا اجازه است و بستن با کدخدا راحت‌تر است» برسیم به «آمریکا موجود مزاحم است و با اروپا ادامه می‌دهیم»! و این یعنی می‌خواهیم، بدون توجه به عبرت‌های برجام، دوباره به سراغ تکرار تجربه شکست خورده توافق سعدآباد برویم!
دیپلماسی متزلزل
کارشناسان در واکنش به این اقدام آقای روحانی تاکید کردند که سیاستی که یک روز با اروپا مذاکره شود برای مقابله با آمریکا و روز دیگر آمریکا را بزک کنند برای اینکه مذاکره با وی را شروع و برجام راه بیندازند و روز دیگر کدخدا را مزاحم تلقی کرده و مجدداً مذاکره با اروپا را در دستور قرار دهند، ناشی از یک دیپلماسی متزلزل و ضعیف است و راه به جائی نمی‌برد و تضمین کننده منافع ملی نیست.
در حال حاضر هیچ شکافی میان اروپا و آمریکا در موضوع ایران وجود ندارد و اتفاقاً صدای واحدی از همه آنها به گوش می‌رسد.
آمریکا و کشورهای اروپایی در مقابل ایران با اجرای ترفند نخ‌نما اما پرکاربرد «پلیس خوب-پلیس بد» در حقیقت تقسیم کار انجام داده‌اند. آمریکا فشارهای خود را نسبت به ایران افزایش داده و در مقابل کشورهای اروپایی تلاش می‌کنند در شرایطی که ایران تحت فشار است با ایران وارد مذاکره شوند تا نتیجه دلخواه هر دو گروه حاصل شود. هدف اصلی هدایت ایران به تونلی است که آن سرش برجامی دیگر است. برجامی که مشتی امتیاز دیگر از ما می‌گیرند و مشتی وعده در جیبمان می‌ریزند.
