روزنامه خراسان: نشست معرفی و بررسی کتاب «قرآن کریم با چهار ترجمه کهن»، به تازگی، با حضور بهاءالدین خرمشاهی، حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد، محمد شریفی و محمدرضا جعفری، در سرای اهل قلم، برگزار شد.
بهاءالدین خرمشاهی در این نشست با اشاره به اینکه ترجمه، تفسیری فشرده و تفسیر، ترجمه‌ای گسترده است، گفت: این کتاب که توانسته است ترجمه‌ها را، منفک از تفاسیر، در یک قاب ارائه دهد، می‌تواند در این حوزه تحولی ایجاد کند. وی افزود: این چهار ترجمه که از دل تفاسیر استخراج شده‌است، جزو استوانه‌های اصلی در این فن، به شمار می‌آید.
تدوین‌کنندگان این کتاب، بسیار درست و قاعده‌مند به سراغ این ترجمه‌ها رفته‌اند. همچنین، کتاب «قرآن کریم با چهار ترجمه کهن»، از نظر صفحه‌آرایی نیز، شایان توجه و تقدیر است.مولف «فرهنگ موضوعی قرآن کریم» در ادامه، با اشاره به تاریخ تدوین هر یک از چهار ترجمه به‌کار رفته در این اثر، اظهار کرد: تفسیر طبری، در قرن چهارم هجری، تفسیر سورآبادی، معروف به «تفسیر التفاسیر»، متعلق به نیمه قرن پنجم هجری، تفسیر «کشف‌الاسرار» میبدی، مربوط به قرن پنجم و تفسیر ابوالفتوح، متعلق به قرن ششم هجری است.
تأثیر پایگاههای اعتقادی در ترجمه‌های قرآنی
سردبیر فصلنامه «علوم قرآن و حدیث» افزود: اثرگذاری پایه‌های ایدئولوژیک در کار ترجمه، بسیار مهم است؛ مثلا پایگاههای اهل‌الحدیثی میبدی، در مقایسه با دیگران، کاملا به چشم می آید. مترجمان، گاه تحت تاثیر تفسیرهای مختلف هستند و پایگاههای اعتقادی و فرهنگی، در ترجمه‌ها تاثیر گذاشته است. ترجمه‌ها در دل تفاسیر انجام شده که از جهاتی، دارای حُسن و از جهاتی نیز دارای عیب است. واژه‌ها نیز در سیر تطوّر از ابعاد مختلف، می‌توانند اثرپذیری داشته باشند.
مقابله لفظ به لفظ ترجمه‌های کهن با متن قرآن
در این نشست، همچنین محمد شریفی، از پدیدآورندگان این اثر قرآنی نیز، با اشاره به اینکه ترجمه‌های کهن با تفسیر همراه بوده اند، گفت: ایده تولید این اثر، با نیاز شخصی به ذهن من آمد. پس از مدتی مطالعه و همین طور تکرار شدن نیاز به استفاده از ترجمه‌های کهن، با بررسی‌هایی که از نظر ادبی و زبانی و همچنین، دقت و صحت ترجمه انجام شد، چهار ترجمه موجود ملاک قرار گرفت. وی افزود: کنار هم قرار گرفتن چهار ترجمه متفاوت از قرآن، این امکان را می‌دهد که بتوان تفاوت‌های اصولی ترجمه، در برهه‌های مختلف زمانی را دید. این موضوع، سیر تطور قرآن را نشان می‌دهد. این نویسنده اظهار کرد: در این‌کار، مقابله لفظ به لفظ ترجمه صورت گرفته است. به‌عنوان نمونه، تفسیر طبری و تفسیر ابوالفتوح رازی، چاپ‌های بسیار پرغلطی بودند و به‌نظر من، نیاز به تصحیح مجدد دارند؛ به همین دلیل، این ترجمه‌ها، لفظ به لفظ، با متن قرآن تطبیق داده شد. در برخی موارد، مترجم به نص قرآن بسنده نکرده و عباراتی را به‌عنوان توضیح آورده است که برای تفکیک، این عبارات را با علامت‌های نگارشی مشخص کردیم. شریفی با بیان اینکه ترجمه‌های این کتاب، به صورت شکیل و با صفحه‌آرایی مناسب در کنار هم قرار گرفته‌اند، گفت: فهرست‌های انتهای کتاب نیز، بسیار کارآمد هستند که کار زنده‌یاد محمود رامیار بوده است. وی همچنین، درباره مخاطبان این اثر افزود: فهم ترجمه‌ها با توجه به کهن بودن، برای مخاطب عام سخت و غرض از تولید این اثر، استفاده‌های تخصصی‌تر از آن است.
