یکی از جراحان پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی(مرکز تحقیقات سرطان پستان) با تاکید بر باورهای نادرستی که درباره این بیماری وجود دارد، گفت: هیچ ارتباطی بین استفاده از سینه‌بند، فارغ از شکل و نوع آن با ابتلا به سرطان پستان وجود ندارد.
دکتر حمید احمدی در گفت وگو با ایسنا، به مناسبت ماه اکتبر که به عنوان ماه جهانی آگاهی بخشی در مورد سرطان پستان شناخته می‌شود، به بررسی درستی و غلطی باورهایی که در خصوص سرطان پستان وجود دارد، پرداخت.
این جراح با ابراز تاسف از اینکه در مسیر درمان افرادی دیده می‌شوند که بدون اطلاع از علم پزشکی با توصیه‌های غلط با جان افراد بازی می‌کنند، اظهار کرد: متاسفانه برخی باورهای عمومی داریم که نمی‌دانیم اصلا از کجا آمده‌اند و افراد به دفعات از ما درباره آن‌ها سوال می‌کنند.
این فلوشیپ جراحی پستان، استفاده از سینه‌بند را یکی از این موارد برشمرد و اظهار کرد: چیزهای دیگری هم هست که درباره آن‌ها باورهای غلطی وجود دارد، مانند وجود رابطه بین استفاده از رنگ مو، اسپری‌ها و دئودورانت‌ها با ابتلا به سرطان سینه، که در این مورد نیز پاسخ ما منفی است.
"چاقوی لیزری" هیچ تاثیری در درمان بیمار سرطانی ندارد
احمدی درباره نوعی از چاقوهای جراحی که با عنوان چاقوی لیزری از آنان یاد می‌شود، توضیح داد: یک باور اشتباه دیگری که وجود دارد، درباره وسایل و ملزومات جراحی است، از آنجایی که واژه لیرزی به نظر برخی از مردم جذاب به نظرمی‌رسد، ممکن است با این عناوین، سواستفاده‌هایی نیز صورت گیرد.
وی ادامه داد: چیزی که با عنوان چاقوی لیزری در بین عموم مردم شناخته می‌شود، در واقع یک دستگاه است که به آن "الکتروکوتر" گفته می‌شود که با برق کار می‌کند و همزمان که برش می‌دهد، می‌تواند بافت را بسوزاند و جلوی خونریزی را بگیرد که خارج از فیلد پزشکی به لیزر معروف است.
جراح پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی یادآور شد: ممکن است دقت جراحی با این دستگاه بالاتر رود و اصلا هیچ حساسیتی وجود ندارد که یک برش با تیغ بیستوری که از زمان هیتلر مورد استفاده بود انجام شود یا با دستگاه‌های جدیدتر. یعنی این‌ها در درمان بیمار سرطانی هیچ اهمیتی ندارد و چیزی که مهم است این است که حاشیه‌های بافت سرطانی که در عمل برداشته می‌شود، توسط پاتولوژیست بررسی شود و اطمینان حاصل شود که در این حاشیه‌ها بافت سرطانی باقی نمانده و سند جراحی کامل همین است.
احمدی با بیان اینکه فاکتورهایی وجود دارد که باعث می‌شود فرد بیشتر در معرض ابتلا به سرطان قرار گیرد، درباره این فاکتورها توضیح داد: این فاکتورها در همه جای دنیا ثابت شده‌اند و " فکت" محسوب می‌شوند، که این فاکتورها نیز دو دسته‌اند که روی برخی افراد می‌توانند اثر داشته باشند و روی برخی دیگر خیر.
افزایش سن و چاقی احتمال ابتلا به سرطان سینه را افزایش می‌دهد
وی ادامه داد: یکی از این فاکتورها سن است، هرچقدر سن خانمی بالاتر رود خطر ابتلای وی به سرطان پستان بیشتر می‌شود. یعنی یک خانم 70 ساله نسبت به یک زن 25 ساله بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پستان است. قطعا ما نمی‌توانیم روی سنمان کنترلی داشته باشیم و با گذر زمان سنمان بیشتر می‌شود.
جراح پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی چاقی را یکی دیگر از فاکتورهای ابتلا به سرطان پستان عنوان کرد و گفت: چاقی یک عامل قابل کنترل است و یک خانم چاق بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پستان است تا یک خانم لاغر، اما این فاکتور را می‌توان تا حد زیادی با رژیم غذایی و ورزش کنترل کرد.
احمدی ژنتیک را یکی دیگر از فاکتورهای ابتلا به سرطان پستان عنوان کرد و افزود: اگر زنی در خانواده‌اش سابقه ابتلا به سرطان پستان وجود داشته باشد، نسبت به سایر افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان است، اما افراد نمی‌توانند روی این فاکتور نیز تاثیری داشته باشند.
وی با بیان اینکه افرادی که زایمان بالای 30 سال داشته‌اند نیز نسبت به دیگر افراد بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پستان‌اند، گفت: قاعدگی زودرس، یائسگی دیررس(بالای 55 سال) نیز خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می‌دهد.
جراح پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی با بیان اینکه مقاله‌هایی مبنی بر بیشتر در معرض ابتلا بودن افرادی که کمبود ویتامین D وجود دارد، گفت: اما در برابر این مقالات، مقالاتی وجود دارد که عدم ارتباط بین این دو مسئله را نشان می‌دهد. بنابراین می‌طلبد که روی این مسئله با حجم نمونه‌های بیشتری تحقیقات وسیع‌تری صورت گیرد.
احمدی یادآور شد: اما از آنجایی که جبران کمبود ویتامین D هیچ ضرری ندارد ما توصیه می‌کنیم که اگر کسی این مشکل را دارد، اقدام به درمان کند، کما اینکه معمولا بسیاری از مردم ایران کمبود ویتامین D دارند.
توصیه‌گرانی که به جای طبابت جنایت می‌کنند
وی درباره اینکه برخی از افراد توصیه می‌کنند بهتر است سینه سرطانی تحت عمل جراحی قرار نگیرد، تصریح کرد: هرکس با هربرچسب و تحت هر لوایی چنین چیزی را توصیه کند، به جای طبابت جنایت کرده است.
جراح پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی با بیان اینکه متاسفانه در جامعه این توصیه بسیار اتفاق می‌افتد، گفت: جراحی سرطان پستان مانند باقی سرطان‌ها هرچقدر که زودتر اتفاق بیفتد، درمان بیمار زودتر کامل می‌شود. اما متاسفانه در مسیر درمان افرادی ورود می‌کنند و با ایجاد هیجان و ترس باعث می‌شوند مریضی که می‌توانسته با یک جراحی کوچک درمان شود، توده‌اش اندازه یک گل کلم رشد کند و دچار مشکلات جدی و غیر قابل حل شود.
احمدی در ادامه به بیان خاطره‌ای پرداخت و گفت: چند وقت پیش بیماری که به خاطر همین توصیه‌ها از عمل به موقع جراحی سر باز زده بود، به من مراجعه کرد و گفت می‌دانم که عمر زیادی برای من باقی نمانده است، اما از آنجایی که توده سرطانی درون سینه‌ام عفونی و بدبو شده است، از شما می‌خواهم که این توده را از بدنم خارج کنید تا یک بار دیگر بتوانم نوه‌ام را در آغوش بگیرم، زیرا به خاطر وضعیت عفونی توده‌ام او از آغوش من دوری می‌کند.
وی افزود: در نهایت تنها کاری که برای این بیمار از دستمان برآمد، برداشتن این بافت بود، بدون اینکه بتوانیم برای سلامتی‌اش کاری انجام دهیم و این یکی از نمونه‌های تاسف‌آور نتیجه عمل به توصیه‌های غیرکارشناسانه بود.
بیوپسی باعث تشدید بیماری نمی‌شود
جراح پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی با بیان اینکه یک باور غلط دیگر درباره سرطان پستان ترس از بیوپسی (یک آزمایش پزشکی است که معمولا توسط یک جراح یا متخصص رادیولوژی انجام می‌شود و شامل برداشتن نمونه‌ای از سلول‌ها یا بافت‌ها برای بررسی وجود یک بیماری یا تعیین وسعت آن است) است، گفت: بسیاری از افراد می‌ترسند که در صورت انجام این کار توده در بدنشان پخش شود، درحالی که توده اگر خوش‌خیم باشد که پخش شدن معنایی ندارد، اگر بدخیم باشد نیز چنین چیزی امکان ندارد.
احمدی در ادامه توضیح داد: نهایتا سه روز بعد از تکه‌برداری جواب آزمایش بیمار مشخص می‌شود، اگر توده بدخیم باشد بیمار بلافاصله وارد پروسه درمان می‌شود، اگر استیجش پایین باشد جراحی می‌شود و اگر بالا باشد ابتدا یک دوره شیمی درمانی و سپس جراحی می‌شود. یعنی فاصله بین تشخیص تا درمان بسیار کوتاه است، در صورتی که ممکن است از زمان تبدیل یک سلول به یک توده سرطانی سالها گذشته باشد و قاعدتا یک فاصله حدود چهار یا پنج روزه نمی‌تواند در تشدید بیماری تاثیری داشته باشد.
جراحی، تنها راه درمان سرطان پستان
وی تصریح کرد: تنها راه درمان سرطان پستان جراحی است و در این خصوص هیچ تعارفی هم با مریض نداریم، یعنی تنها راه درمان سرطان پستان خارج کردن بافت سرطانی است.
جراح پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی با بیان اینکه زمان ورود جراحی به پروسه درمان به مرحله بیماری بستگی دارد، توضیح داد: اگر مراحل اولیه بیماری باشد، ابتدا جراحی و سپس شیمی درمانی یا رادیوتراپی صورت می‌گیرد، اما اگر بیماری پیشرفت کرده باشد باید ابتدا با شیمی درمانی توده را کوچکتر کرد تا شرایط برای جراحی مساعد شود و بعد از این مراحل، بیمار وارد چکاپ‌های دوره‌ای می‌شود.
احمدی تصریح کرد: همیشه سرطان پستان مساوی با تخلیه کامل سینه نیست زیرا تکنیک‌ها و شرایط جراحی کاملا فرق کرده است. شاید تا چند سال پیش این اتفاق می‌افتاد، اما الان اصلا این گونه نیست و شرایط داروهای شیمی درمانی بسیار بهتر شده است.
وی یادآور شد: قبلا بدون اینکه بررسی خاصی کنند، برای برداشتن همه توده‌ها توصیه می‌کردند که سینه هم خالی شود، اما الان اگر حجم توده نسبت به خود سینه بزرگ باشد با شیمی درمانی آن را کوچک می‌کنیم تا در جراحی بتوانیم بافت سینه را حفظ کنیم و اگر بافت حفظ نشود هم، حتی در حین عمل امکان بازسازی سینه وجود دارد.
جراح پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی افزود: حتی اگر مریضی سال‌های گذشته سینه‌اش را تخلیه کرده باشد یا با استفاده از بافت بدن خودش یا پروتزهای مصنوعی سینه‌اش را بازسازی می‌کنیم.
احمدی با بیان اینکه باورهای این چنینی در مورد سرطان پستان حقیقت ندارد، گفت: در خصوص سن مناسب برای غربالگری نیز اختلاف نظر زیاد است و وزارت بهداشت هرکشوری یک سن را با در نظر گرفتن شرایط تعیین می‌کند، در کشور ما 40 سالگی سن مناسب غربالگری عنوان می‌شود.
وی در ادامه توضیح داد: معمولا غربالگری با ماموگرافی انجام می‌شود، ماموگرافی نسبت به بافت چربی حساسیت دارد و اگر بافت چربی سینه زنی کم باشد، دقت ماموگرافی پایین می‌آید و از آنجایی که زیر 40 سال حجم بافت چربی کم است، 40 سالگی به عنوان سن مناسب برای غربالگری تعیین شده است.
ماموگرافی کاملا بی‌ضرر است
جراح پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی با بیان اینکه یکی دیگر از باورهای غلط درباره سرطان پستان این است که ماموگرافی برای سلامتی ضرر دارد، تصریح کرد: ماموگرافی مطلقا هیچ ضرری برای کسی ندارد.
وی درباره روش‌های نوین جراحی توضیح داد: روش‌های نوین جراحی بیشتر به سمت کارهای کمتر تهاجمی رفته است و باتوجه به پیشرفت تکنیک‌های جراحی و افزایش دانش نسبت به آناتومی، خون‌رسانی و سیستم لنفاوی، وسعت محل جراحی کاهش یافته است.
جراح پژوهشکده معتمد جهاد دانشگاهی یادآور شد: در گذشته شاید یک توده دوسانتی در سینه یک شخص مساوی بود با تخلیه کامل، اما الان گفته می‌شود اگر جراحی بتواند سینه را بدون سلول سرطانی تحویل دهد کار خود را به بهترین شکل انجام داده است. یعنی جراحی به این سمت رفته است که سینه بیشتر حفظ شود و حتی اگر سینه تخلیه شد امکان این وجود دارد که در همان عمل بازسازی صورت گیرد.
احمدی در پایان با بیان اینکه ما جز کشورهایی هستیم که سن ابتلا به سرطان پستان در بین مبتلایان پایین‌تر آمده و از سوی دیگر تعداد مبتلایان نیز افزایش یافته است گفت: سرطان پستان شایع‌ترین سرطان بین زنان ایرانی است و شایع‌ترین مرگ ناشی از سرطان، مربوط به سرطان پستان است به همین خاطر باید نسبت به آن حساسیت ویژه‌ای داشته باشیم. در آماری که در سطح جهان وجود دارد نیز، از هر هشت زن، یک نفر به سرطان پستان مبتلا می‌شود. توصیه می‌شود اگر برای کسی مشکلی در این خصوص پیش آمد به کسانی مراجعه کند که علم مربوط به آن را دارند. اولین کسی که از ترسیدن نسبت به سرطان ضربه می‌خورد خود بیمار است.
