بیت کوین یک ارز رمز پایه است که در اوایل سال 2018 و با افزایش قیمت به بیش از 13000 دلار توجه همه را به خود جلب کرد. ارز دیجیتال باعث ایجاد تغییرات بزرگی در موضوع حریم خصوصی، قوانین بانکی و نوآوری در عرصه‌ی فناوری شده است. بعضی از کسب‌وکارها، بیت کوین را می‌پذیرند و در بعضی نقاط استفاده از آن غیرقانونی است. در این مقاله شما را با ارز رمز پایه، بیت کوین و اهمیت آن، ارزش، امنیت وسوء‌استفاده از بیت کوین آشنا کرده و در ادامه به بررسی اینکه بیت کوین چگونه کار می کند خواهیم پرداخت.
تعریف ارز رمز پایه
ارز رمز پایه یا رمزینه پول، شامل مجموعه‌ای از کدهای رایانه‌ای است که دارای ارزش مالی هستند. این کدها توسط رایانه‌های قدرتمند ایجاد می‌شوند. ارز رمز پایه که با نام ارز دیجیتال نیز شناخته می‌شود، نوعی پولی رایج است که از حل شدن معادلات پیچیده‌ی ریاضی ایجاد می‌شود و به‌وسیله‌ی میلیون‌ها رایانه که به آنها ماینر می‌گویند، تحت نظارت قرار دارد. این پول فیزیکی نیست اما شما می‌توانید ارز دیجیتال را با پول نقد مبادله کنید.
کریپتو از کلمه‌ی رمزنگاری می‌آید که فرایندی امنیتی برای محافظت از ارسال تراکنش‌های خرید است. رمزنگاری فرایند ایجاد سکه‌های جدید را نیز کنترل می‌کند. صدها نوع ارز دیجیتال در بازار وجود دارد، اما تنها بخشی از آنها می‌توانند سرمایه گذاری مناسبی باشند.
دولت‌ها هیچ نظارتی روی تولید ارزهای دیجیتال ندارند. به همین دلیل آنها تا این حد محبوب هستند. میزان تولید اغلب ارزهای دیجیتال از قبل مشخص شده است و این سکه‌ها با گذر زمان ارزشمندتر می‌شوند.
بیت کوین چیست؟
بیت کوین اولین ارز رمز پایه محبوب بازار است. هیچ‌کس نمی‌داند دقیقا چه کسی آن را ایجاد کرده است، اما بیت کوین برای اولین‌بار در سال 2009 توسط فرد ناشناسی به نام ساتوشی ناکاموتو ایجاد شد. بعد از این تاریخ دیگر کسی از او اطلاعی ندارد.
از آنجا که بیت کوین اولین ارز رمز پایه است، همه‌ی ارزهای دیجیتال بعد از آن را آلْت کوین می‌نامند. مانند: لایت کوین، پیر کوین، فدر کوین و اتریوم. یکی از مزیت‌های بیت کوین این است که می‌توان آن را به‌صورت آفلاین در هارد درایو ذخیره کرد. این فرایند که ذخیرهسازی سرد نام دارد، از ارز دیجیتال دربرابر سرقت محافظت می‌کند. وقتی ارز دیجیتال را در اینترنت (ذخیرهسازی گرم) ذخیره می‌کنید احتمال دزدیده شدن آن بالاتر می‌رود.
ذخیرهسازی سرد ایمن‌تر است اما اگر دسترسی به سخت‌افزار حاوی بیت کوین را از دست بدهید، ارز دیجیتال شما برای همیشه از دست خواهد رفت. تخمین زده می‌شود که 30 میلیارد دلار بیت کوین به همین دلیل از دست رفته باشد.
چرا بیت کوین این‌قدر جنجال ایجاد کرده است؟
مجموعه‌ای از حوادث باعث شد تا بیت کوین توجه رسانه‌ها را به خود جلب کند. در سال‌های 2011 تا 2013 باندهای تبهکار، با خرید میلیون‌ها دلار بیت کوین، تلاش می‌کردند تا پول‌هایشان را دور از چشمان نیروهای انتظامی انتقال بدهند. درنتیجه قیمت بیت کوین به‌سرعت افزایش یافت.
وجود کلاهبرداری نیز در دنیای ارزهای دیجیتال بسیار شایع است، به حدی که زرنگ‌ها و ساده‌ها هر دو به یک اندازه در دام این کلاه‌بردارها گرفتار می‌شوند.
درضمن بیت کوین و آلت کوین جنجال‌آفرین هستند چرا که قدرت ایجاد پول را از دست بانک‌های مرکزی خارج می‌کنند و به دست عموم مردم می‌دهند. حساب‌های بیت کوین قابل‌مسدودسازی نیستند و بازرسان مالیاتی نمی‌توانند آنها را بررسی کنند؛ همچنین برای انتقال بیت کوین نیازی به بانک نیست.
نیروهای انتظامی و بانک‌دارها، بیت کوین را خارج از کنترل خویش می‌بینند.
بیت کوین چگونه کار می کند؟
بیت کوین ارزی کاملا مجازی است که برای رفع نیاز به دخالت طرف سومی مثل بانک‌ها در انتقال و ذخیرهسازی پول طراحی شده است. اما بیت کوین چگونه کار می کند؟ بیت کوین‌ها برای مالک خود مثل طلای فیزیکی عمل می‌کنند. شما می‌توانید از بیت کوین برای خرید آنلاین کالا و خدمات استفاده کنید یا می‌توانید آن را پیش خود نگه دارید تا ارزشش افزایش پیدا کند.
می‌توان بیت کوین را از کیف پولی به کیف پول دیگر انتقال داد. کیف پول، دیتابیسی کوچک و شخصی است که می‌توانید آن را در هارد درایو رایانه یا گوشی هوشمند خود ذخیره کنید. بیت کوین دربرابر جعل کردن ایمن است. از نظر رایانه‌ای ایجاد بیت کوین آن‌قدر مشکل است که جعل آن از نظر مالی صرفه‌ی اقتصادی ندارد.
ارزش بیت کوین و قوانین نظارتی
قیمت بیت کوین هر روز تغییر می‌کند. می‌توانید در وب‌سایت‌هایی مثل Coindesk.com قیمت هر روزه‌ی آن را چک کنید. درحالحاضر 2 میلیارد دلار بیت کوین در بازار وجود دارد. وقتی تعداد بیت کوین‌ها به 21 میلیون برسد فرایند ساخت آنها نیز متوقف می‌شود. این اتفاق در حوالی سال 2040 روی می‌دهد. تا سال 2017 نیمی از ذخیره بیت کوین تولید شده است.
هیچ نوع نظارتی روی بیت کوین وجود ندارد و کاملا غیرمتمرکز است. هیچ بانک یا ضرابخانه‌ای برای ایجاد آن وجود ندارد. درضمن هیچ نوع بیمه‌ی سپرده‌ای نیز آن را پوشش نمی‌دهد. این ارز، بدون پشتوانه‌ای مثل طلا ایجاد می‌شود. ارزش هر بیت کوین به خود بیت کوین بستگی دارد.
بیت کوین توسط شبکه‌ی عظیمی از افراد به نام ماینرها نظارت می‌شود. این عده از قدرت رایانه‌های خود برای این کار استفاده می‌کنند. ماینرها نقش محافظ دفاتر کل و حسابداری را برای تأیید تراکنش‌های بیت کوین بازی می‌کنند. بیت کوین‌های ایجادشده‌ی جدید به‌عنوان پاداش به ماینرها تعلق می‌گیرند.
چطور می‌توان بیت کوین را ردیابی کرد؟
بیت کوین حاوی یک دفتر کل ساده‌ی دیتا به نام بلاک چِین (blockchain) است. هر بلاک چین برای هر کاربر و کیف پول بیت کوین او منحصر به فرد است.
همه‌ی تراکنش‌های بیت کوین درون دفتر کل ثبت می‌شوند و قابل‌دسترس هستند. به این صورت جلوی کلاهبرداری گرفته می‌شود. این فرایند از ایجاد تراکنش‌های تکراری و کپی شدن بیت کوین جلوگیری می‌کند.
با اینکه بیت کوین آدرس دیجیتال هر کیف پول را ذخیره می‌کند، اما سیستم بیت کوین، نام افرادی را که مالک کیف پول هستند، ذخیره نمی‌کند. به این ترتیب با اینکه هر تراکنش بیت کوین به‌صورت دیجیتال تأیید می‌شود اما به‌طور کاملا ناشناس صورت می‌گیرد.
با اینکه بقیه نمی‌توانند اطلاعات شخصی شما را مشاهده کنند، اما می‌توانند تاریخچه‌ی کیف پول‌تان را ببینند. این امکان باعث افزایش شفافیت و امنیت می‌شود و جلوی استفاده‌ی غیرقانونی از بیت کوین را می‌گیرد.
هزینهی تراکنش‌های صورت‌گرفته با بیت کوین
برای استفاده از بیت کوین، نرخ تراکنش ناچیزی وجود دارد. البته از آنجا که بانکی وجود ندارد، هزینه‌ای نیز برای خدمات بانکی پرداخت نمی‌کنید؛ بلکه به‌جای آن مبلغ اندکی را به 3 گروه پرداخت می‌کنید: سرورهای (نودها) شبکه که توسط ماینرها پشتیبانی می‌شوند، صرافی‌های آنلاین که بیت کوین‌ها را به دلار تبدیل می‌کنند و استخرهای استخراجی که به آنها ملحق می‌شوید.
مالکان برخی از نودهای سرور برای هر بار انتقال بیت کوین شما به سایر نودها مبلغ ناچیزی دریافت می‌کنند. صرافی‌های آنلاین نیز برای نقد کردن بیت کوین شما به دلار و یورو پول دریافت می‌کنند. در ضمن استخرهای استخراج نیز از افرادی که به آنها ملحق می‌شوند، سهمی 1 درصدی را طلب می‌کنند یا از آنها می‌خواهند تا مبلغی را برای کمک اهدا کنند.
حتی با وجود این نرخ‌ها، همچنان هزینهی بیت کوین نسبت به هزینه‌های بانکی بسیار به‌صرفه‌تر است.
واقعیت های تولید بیت کوین
برای استخراج بیت کوین باید رایانه‌ی خود را تمام‌وقت در اختیار شبکه قرار دهید تا مسائل بسیار فشرده‌ی ریاضیاتی (که به مسائل اثبات کار شهرت دارند) را حل کند. هر مسئله‌ی بیت کوین حاوی یک راه‌حل 64 شماره‌ای است. درصورتی که رایانه‌ی شما 24 ساعته کار کند، ممکن است بتواند ظرف 2-3 روز یک مسئله‌ی بیت کوین را حل کند.
شاید بتوانید با یک رایانه روزانه 50 سنت پول به دست آورید. البته هزینهی برق را هم باید کسر کنید. برای فردی که 36 رایانه قدرتمند دارد این مقدار به 500 دلار در روز می‌رسد. اگر فقط یک رایانه کوچک دارید هزینه‌های شما از درآمدتان پیشی خواهند گرفت. تنها درصورت ملحق شدن به گروهی از ماینرها شانس رسیدن به سود را خواهید داشت. همین نیاز به سخت‌افزارهای گران‌قیمت، یکی از دلایلی است که مانع دستکاری سیستم بیت کوین می‌شود.
امنیت بیت کوین
اگر مثل فردی که یک کیسه طلا دارد از بیت کوین‌های خود نیز محافظت کنید، خطر هک کردن آن کاهش می‌یابد. علاوه‌بر خطر نفوذ هکرها، یکی از دلایل اصلی از دست دادن بیت کوین‌ها عدم تهیه‌ی کپی امن از آنهاست. هر بار که بیت کوینی را ارسال یا دریافت می‌کنید، یک فایل مهم .dat ایجاد می‌شود. شما باید پس از هر تراکنش یک کپی تهیه کنید و آن را در جای امنی نگه دارید.
سقوط صرافی Mt. Gox (که در ژاپن قرار داشت) به‌علت مشکلات شبکه بیت کوین نبود. این صرافی به‌خاطر مدیریت نادرست و عدم سرمایه‌گذاری در مسائل امنیتی از بین رفت.
سوء‌استفاده از بیت کوین
درحالحاضر سه روش برای سوء‌استفاده از بیت کوین وجود دارد.
1. ضعف فنی (تأخیر در تأیید تراکنش‌ها)
در موارد نادر می‌توان بیت کوین را در فواصلی که صرف تأیید شدن تراکنش می‌شود، دوباره خرج کرد. از آنجا که انتقال بیت کوین در شبکه‌ای همتا‌به‌همتا (P2P) روی می‌دهد، به‌خاطر ازدحام رایانه‌ها، انجام تراکنش نیازمند سپری شدن زمان است. درطول این مدت یک کاربر خلافکار می‌تواند همان بیت کوین را در پذیرنده‌ی دیگری خرج کند.
با اینکه سیستم بالاخره تراکنش تکراری را پیدا می‌کند و آن را از بین می‌برد، اما اگر قبل از تأیید تراکنش، پذیرنده کالا را ارسال کرده باشد، این امکان وجود دارد که بیت کوین‌ها به او نرسند.
2. عدم صداقت کاربران (استخرهای استخراج سهم غیرمنصفانه طلب می‌کنند)
از آنجا که ایجاد استخر استخراج راه بهتری برای ایجاد بیت کوین جدید است، فردی که استخر را ایجاد کرده است می‌تواند میزان بیت کوین‌های توزیع‌شده بین ماینرها را مشخص کند و به این ترتیب می‌تواند از این موقعیت سوء‌استفاده کند.
3. مدیریت اشتباه انسانی (صرافی‌های آنلاین)
با وجود حوادثی مثل صرافی Mt. Gox باید به این واقعیت هم توجه داشت که این صرافی‌ها در فضایی بدون نظارت فعالیت می‌کنند و بعضی از آنها می‌توانند کلاه‌بردار باشند. این اتفاق بارها در صنعت بانکداری نیز رخ داده است. تنها تفاوت آن در این است که ضرر بانک‌ها تا حدودی توسط بیمه‌ها پوشش داده می‌شود. اما صرافی‌های بیت کوین هیچ نوع سیاست بیمه‌ای را ارائه نمی‌کنند.
چرا بیت کوین این‌قدر مهم است؟
بیت کوین توسط هیچ‌یک از بانک‌های مرکزی ایجاد نمی‌شود و دولت‌ها نیز روی آن کنترلی ندارند. هیچ بانک و نهاد مالیاتی نمی‌تواند جریان جابه‌جایی پول‌های شما را رصد کند و پلیس هم نمی‌تواند منبع تولید پول را رهگیری نماید. به همین دلیل، پول کنترل‌نشده می‌تواند تهدیدی واقعی برای دولت‌ها، پلیس و بخش مالیاتی باشد.
از آنجا که هیچ‌گونه نظارت دولتی روی بیت کوین‌ها وجود ندارد، این پول تبدیل به ابزاری مناسب برای گروه‌های خلافکار و پولشویان شده است. در گذشته نیز ارزش بیت کوین به‌خاطر استقبال گروه‌های خلافکار افزایش چشمگیری پیدا کرده بود. البته باید توجه داشته باشید که به‌خاطر همین عدم نظارت، ممکن است همه‌ی سرمایه‌ی خود را از دست بدهید.
بیت کوین به‌طور کامل نظام بانکی را دور می‌زند
بیت کوین از طریق سیستم همتا‌به‌همتا و بین اشخاص ردوبدل می‌شود و هیچ بانکی به‌عنوان واسط وجود ندارد. کیف پول‌های بیت کوین را نمی‌توان مصادره کرد و بانک و پلیس هم نمی‌توانند آنها را بررسی کنند. نمی‌توان روی کیف پول‌های بیت کوین محدودیتی برای برداشت و انتقال اعمال کرد. تنها مالک کیف است که می‌تواند برای ثروت خود تصمیم بگیرد.
تراکنش‌های بیت کوین غیرقابل بازگشت هستند
یکی از مزایای نقل‌و‌انتقال پول از طریق بانک‌ها یا کارت‌های اعتباری این است که بانک آنها را تضمین می‌کند و این مبالغ قابل‌بازگشت هستند. اما وقتی بیت کوین از کیف پول خارج شد، این انتقال قطعی است. همچنین هیچ بیمه‌ای برای کیف پول شما وجود ندارد. اگر کیف پول سخت‌افزاری خود را از دست بدهید یا رمز عبورتان را فراموش کنید محتوای آن نیز برای همیشه از دست خواهد رفت.
