زندگی آنلاین: این روزها با توجه به سرد شدن هوا و افزایش انواع بیماری بازار مصرف داروهای گیاهی و دمنوش ها بسیار داغ و مردم تمایل بیشتری به مصرف داروهای گیاهی نسبت به گذشته پیدا کرده اند در این میان آویشن از جمله گیاهانی است در این روزهای سرد بسیار پر کاربرد است و طرفداران زیادی دارد.
نتایج پژوهش های متعدد نشان داده است که استفاده از گیاه آویشن برای مقابله با مشکلات و بیماری های تنفسی موثر است. از مهمترین استفاده‌های آویشن در بیماری‌های دستگاه تنفسی است. آویشن هم چنین می‌تواند در درمان اختلالات قاعدگی و تسکین دردهای عادت ماهانه موثر باشد. آویشن عامل تصفیه کننده خوبی بوده و در درمان بی خوابی و امراض جهاز هاضمه مفید است.
باور کردنی نیست اما متخصصان طب سنتی می گویند این شربت کمابیش به اندازه ی دو داروی ان-آستیل سیستئین و آمبروکسول در روان کردن ترشحات برونشیت موثر است. نتایج بررسی های دیگر نیز نشان داده است که شربت تهیه شده از عصاره ی آویشن و عصاره برگ گیاه پیچک نیز تاثیر زیادی در تسکین سرفه دارد. البته منظور از این حرف، اقدام به خوددرمانی نیست. شما در هر حال نیاز به نظر یک پزشک متخصص دارید.
در این مطلب تلاش می کنیم در گفت و گو با دکتر محمدحسین صالحی سورمقی استاد دانشکده داروسازی و متخصص طب سنتی و گیاهان دارویی سعی بر آن داریم شما را با گیاه آویشن و خواص بی نظیر آن برای سلامتی و درمان بیماری ها بیشتر آشنا کنیم.
دکتر محمدحسین صالحی سورمقی استاد دانشکده داروسازی در گفت و گو با زندگی آنلاین درباره خواص دارویی آویشن می گوید: آویشن گیاهی است علفی، با شاخه‌های زیاد و چوبی به ارتفاع تا 30 سانتی‌متر، که در نواحی کوهستانی در بین تخته‌سنگ می‌روید. ساقه‌های آویشن پوشیده از کرک و برگ‌های کوچک فراوان است. برگ‌های کوچک گیاه، لوزی‌شکل و نوک‌تیز هستند و به صورت متقابل، روی ساقه قرار دارند. این برگ‌ها به رنگ خاکستری روشن و با بوی بسیار نافذ و دارای دم‌برگ‌های کوچک می‌باشند. گل‌های کوچک گلی یا سفیدرنگ به صورت مجتمع در انتهای ساقه قرار گرفته‌اند. قسمت مورد استفاده گیاه، گل و به‌ویژه برگ‌های آن است. این گیاه، به طور محدود و برای تهیه دارو، در ایران کشت می‌شود.
این کارشناس در خصوص تاریخچه درمانی آویشن می گوید: آویشن باغی، نوع کشت‌شده آویشن وحشی (serpyllum Thymus) است. نام لاتین آویشن وحشی که به عنوان مادر آویشن شناخته شده، شاید به دلیل کاربرد سنتی آن در درمان ناراحتی‌های دوران یائسگی از رشد مارگونه گیاه گرفته شده است. pliny آن را به عنوان پادزهر نیش مار و سم جانوران دریایی و همچنین درمان سردرد توصیه می‌کند.
رومیان نیز آویشن را می‌سوزاندند، زیرا باور داشتند که دود آن عقرب را دور می‌کند.
دکتر محمدحسین صالحی سورمقی منشأ جغرافیایی این گیاه را اروپا عنوان می کند و می افزاید: این گیاه، بومی قسمت‌های مرکزی و جنوب اروپا، بالکان و قفقاز است. در اروپای مرکزی، شرق آفریقا، هند، ترکیه، مراکش و آمریکای شمالی، در سطوح وسیع کشت می‌شود و صادرات آن، اکثراً از کشورهای اسپانیا، مراکش، فرانسه، بلغارستان و مجارستان به دیگر نقاط جهان صورت می‌گیرد.
دکتر صالحی سورمقی اضافه می کند: مصرف خوراکی آویشن دارای اثرات خلط‌آور و ضدسرفه خوبی است؛ به همین دلیل محصولات بسیاری، به‌ویژه به صورت شربت از آن تهیه شده است. همچنین در برونشیت، سیاه‌سرفه و نزله‌ها، می‌توان از آن استفاده کرد. خاصیت ضدمیکروب تیمول در آن بسیار قوی و حدود 25 بار از فنل در مورد تعدادی از میکروب‌ها بیشتر است.
همچنین در بعضی محصولات موضعی، به عنوان ضدخارش، ضدمیکروب، مالشی قرمزکننده و محرک، محلول‌های حمام و محلول‌های غرغره برای کاهش تورم دهان و گلو استفاده می‌شود. شکل دیگر مصرف آویشن، به صورت پودر در بعضی ادویه‌جات و ترشی‌هاست. همچنین به‌طور مستقیم یا همراه با دیگر گیاهان، به عنوان بو، مزه و ضدنفخ در صنایع غذایی مصرف زیادی دارد. در طب عوام، بیشتر به خاطر اثرات مسکن، ضداسپاسم و ضدنفخ، از آن استفاده می‌کنند.
این استاد دانشکده داروسازی می افزاید: سقط‌کننده جنین، حساسیت‌زا، ضددرد، ضدحساسیت، ضدآلزایمر، ضدآرتریت، ضدمیکروب، ضدسلولیت، ضدباکتری، ضدسرطان، ضد ادم، ضدالتهاب، ضدموتاژن، ضداکسیدان، ضدتب، ضدعفونی‌کننده، ضداسپاسم، ضدقارچ، ضدکرم (به‌خصوص کرم آسکاریس)، ضداحتقان، ضدسرفه، ضدنفخ، بهبوددهنده زخم‌های داخلی، قابض، بازکننده برونش‌ها، آنتاگونیست کلسیم، معرق، خلط‌آور، کاهش‌دهنده چربی خون، کاهش‌دهنده پرفشاری خون، محرک سیستم ایمنی بدن، حشره‌کش، کاهش‌دهنده ترشحات بزاقی، مسکن و محرک از مهمترین اثرات مصرف آویشن هستند.
به گفته دکتر صالحی سورمقی طریقه و میزان مصرف آویشن به شرح زیر است: تهیه چای: 2 گرم از پودر برگ آویشن را با یک لیوان آب جوشانده و پس از 15-10 دقیقه صاف کرده و بنوشید. داروهای گیاهی تهیه‌شده از آویشن، بیشتر به شکل مایع و شربت هستند که با استفاده از راهنمای دارو، باید مصرف شوند. همچنین به صورت تی‌بگ‌های مختلف، که معمولاًحاوی 2 گرم پودر یا خردشده برگ آویشن است، عرضه می‌شود. خواص دیگر آویشن عبارت است از: ادرارآور و ضدعفونی‌کننده مجاری ادرار.
تاکنون در مورد عوارض جانبی ناشی از مصرف مقادیر خوراکی آویشن یا فرآورده‌های وابسته، گزارشی داده نشده است؛ ولی ممکن است در موارد معدودی، دردهای شکمی را ایجاد نماید و یا باعث کلاپس موقت گردد. نکته دیگر اینکه استفاده داخلی از تیمول در شرایط داشتن کولیت، نارسایی قلبی و در دوران حاملگی، توصیه نمی‌گردد.
این کارشناس گیاهان دارویی می افزاید: باید توجه کنید مقدار مصرف عادی آن برای افراد بالای یک سال، 6-3 گرم برگ خشک، در یک نوبت و روزی 3-1 مرتبه تکرار این مقدار می‌باشد.
کودکان کمتر از یک سال، 1-5/0 گرم از گیاه یا معادل آن از فرآورده‌های آویشن را روزی چند مرتبه می‌توانند مصرف کنند. همچنین میزان مصرف تنتور آویشن برای بزرگسالان 40 قطره تا سه بار در روز و یک‌ششم این مقدار، برای کودکان زیر یک سال است. مصرف شربت‌های مختلف، برحسب دستور کارخانه سازنده می‌باشد.
افزون بر این، دم‌کرده 5 گرم در 100 میلی‌لیتر آب، به عنوان غرغره یا دهانشویه و یا مصارف موضعی، توصیه شده است.
گرچه ممکن است مصرف در دوران حاملگی و شیردهی خطراتی در بر نداشته باشد، ولی چون مطالعات در این مورد کامل نشده، بهتر است زیر نظر پزشک مصرف شود.
دکتر صالحی سورمقی در خصوص گیاه آویشن در پایان به چند نکته مهم اشاره می کند:
1- گیاهانی با نام آویشن پهن، آویشن باریک و آویشن شیرازی که در عطاری‌ها و در بازار ایران وجود دارند، متفاوت از آویشن هستند، ولی به علت شباهت در بعضی ترکیبات یا شباهت ظاهری، به این نام‌ها نامیده شده‌اند
2- گونه دیگری از آویشن با نام علمی «Thymus zygis» که شباهت بسیاری از نظر ظاهری و ترکیبات، با گونه اصلی دارد، در بعضی نقاط دنیا به جای آویشن اصلی (Thymus vulgaris) مصرف می‌شود. گونه مذکور در ایران رویش ندارد.
3- به بعضی از گونه‌های گیاه «Thymus» در ایران آویشن اطلاق می‌شود. این گیاه در مناطق زیادی از ایران (شمال، غرب و مرکز، از جمله مازندران، گیلان، آذربایجان، کردستان، اطراف تهران و اطراف قزوین) می‌روید.
4- آویشنی که در بیشتر کتب گیاهان دارویی دنیا به عنوان استاندارد و گونه اصلی دارویی نوشته شده، Thymus vulgaris است که به صورت محدود در ایران کشت می‌شود. بیشتر گیاهانی که تحت نام آویشن در بازارهای ایران عرضه می‌شوند، از نظر جنس و گونه متفاوتند، ولی در اثرات دارویی مشابهت دارند.
