نگاهی به فیلم‌هایی با موضوعیت زندگی پیامبران/چرا فیلم محمد (ص) پخش جهانی مناسبی نداشت؟

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی خبرگزاری میزان، همواره در میان سینماگران جهان پرداختن به زندگی پیامبران یکی از جذاب و در عین حال سخت‌ترین موضوعات سینمایی است که کمتر کارگردانی سراغ ساخت آن می‌رود.

آثاری درباره زندگی و مشقت‌های زندگی پیامبرانی همچون موسی (ع)، نوح (ع)، ابراهیم (ع)، عیسی (ع) در سینمای جهان ساخته شده است. البته نکته قابل تامل در مورد ساخت آثاری این چنین رعایت صداقت داستانی و روایی است.

به طور معمول ساخت این آثار بر اساس دیدگاه نویسنده و کارگردان پیش رفته و گاهاً از محوریت اصلی زندگی آن پیامبر اعظم(ص) فاصله گرفته می‌شود. این گونه آثار بیشتر به تحلیل و ادراک سازنده اثر در مورد پیامبران پرداخته و در بسیاری از موارد از سوی روحانیون ادیان مختلف رد شده است.

زندگی پیامبر اسلام (ص) اما تاکنون دو بار توسط کارگردانان سینمای جهان به صورت جدی مورد توجه قرار گرفته است. این دو نمونه تا حدی از لحاظ ساختار و صداقت در روایت و تاریخ نگاری صحیح به درستی ساخته شده اند که هنوز هم نمونه‌ای تازه از آن دیده نشده است.

رسالت معروف به محمد رسول‌الله (ص) فیلمی سینمایی به کارگردانی مصطفی عقاد است که در سال 1976 منتشر شد. رسالت داستان زندگی پیامبر اسلام، محمد بن عبدالله، را از چهل سالگی تا وفات و در واقع داستان دوران صدر اسلام را به تصویر می‌کشد. بازیگران این فیلم از جمله آنتونی کوئین و ایرنه پاپاس از بازیگران مطرح هالیوود بودند.

از وقایع تاریخی مهمی که در این فیلم تصویر شده‌اند می‌توان به: بعثت پیامبر، قتل سمیه، اسلام آوردن و شکنجهٔ بلال حبشی، جنگ بدر، جنگ احد، هجرت مسلمانان از مکه به مدینه، فتح مکه و… اشاره کرد. از شخصیت‌های تاریخی مهمی که در این فیلم تصویر شده‌اند می‌توان به: حمزة بن عبدالمطلب، زید پسر حارثه، هند، ابوسفیان، سهیل بن عمرو، وحشی پسر حرب، ابوطالب، ابولهب، ابوجهل، سمیه، بلال حبشی، هراکلیوس (پادشاه وقت روم)، نجاشی (پادشاه وقت حبشه)، خسروپرویز (پادشاه وقت ایران) اشاره کرد.

دومین نمونه از ساخت اثر با موضوعیت زندگی پیامبر اسلام (ص) باید به ساخته مجید مجیدی اشاره کرد. فیلمی که نگاهی تازه به زندگی پیامبر اسلام داشت و توانست در سال اکران خود به پرفروش‌ترین اثر سال مبدل شود.

محمد رسول‌الله (ص) فیلمی است در گونه تاریخی به کارگردانی مجید مجیدی که داستان زندگی کودکی محمد رسول‌الله را روایت می‌کند. این فیلم در بهمن ماه سال 1393 برای اولین بار برای اهالی سینما اکران شد. اکران سراسری محمد رسول‌الله از روز 5 شهریور 1394 (27 اوت 2015) در ایران و همزمان با افتتاحیه جشنواره فیلم مونترال کانادا آغاز شد.

در ساخت این مجموعه همچون سایر فیلم‌های تاریخی سال‌های اخیر ایران نظیر ملک سلیمان از عوامل خارجی و در سطح سینمای روز جهان استفاده شده‌است. فیلم‌برداری این اثر بر عهده ویتوریو استورارو و موسیقی متن آن ساختهٔ ای. آر. رحمان است که هر دو از هنرمندان برنده جایزه اسکار به‌شمار می‌آیند.

این فیلم پرهزینه‌ترین و بزرگترین پروژه فیلمسازی تاریخ سینمای ایران محسوب می‌گردد. البته بیشتر هزینه این فیلم صرف ساخت شهرک سینمایی شده‌ است. بخش‌هایی از این فیلم (مربوط به واقعه جنگ اصحاب فیل) در کشور آفریقای جنوبی فیلمبرداری شده‌ است.

فیلم محمد رسول‌الله در تهران در 40 سالن سینما به نمایش درآمد و با فروش 170 میلیونی روز اول اکران خود در سینماهای تهران بالاترین میزان فروش برای افتتاحیه یک فیلم سینمایی در ایران را رقم زد. این فیلم پیش از تولد پیامبر اسلام (تا 12سالگی) او را در بر می‌گیرد و البته بخش‌های قبل از 50 سالگی محمد رسول‌الله نیز به‌صورت فلاش‌بک نشان داده می‌شود.

فیلم محمّد رسول‌الله (ص) پیش از اکران عمومی و حتی پس از اکران با استقبال برخی کشورهای عربی و مخالفت برخی دیگر مواجه شده‌است. مجید مجیدی کارگردان این فیلم در پاسخ به برخی مخالفین اعلام کرده که در نگارش فیلمنامه از روایت‌ها و منابع مورد تأیید مسلمانان و نه تنها شیعیان بهره برده‌است. مجیدی در زمینه ساخت این فیلم گفت: باعث افتخار است که هشت سال از عمرم را صرف پروژه‌ای با نام مقدس پیامبر عظیم الشان اسلام کرده‌ام.

این فیلم به عنوان نماینده سینمای ایران در جشنواره اسکار سال 2016 میلادی اعلام شد. همچنین با فروش 14 میلیارد و 620 میلیون تومان پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران (تا سال 94) محسوب می‌شود.

حال مساله اصلی و مهمی که در این میان مطرح است آن است که آثار بین المللی در مورد زندگی پیامبران با خبرسازی بسیار زیادی در تمام جهان پخش می شوند اما اثری همچون محمد (ص) که با کیفیت آثار برتر جهان ساخته شده نتوانست در امر تبلیغات جهانی موفقیت چندانی به دست بیاورد.

این فیلم در پخش بین المللی نیز موفقیت چندانی را به همراه نداشت. اتفاقی که در مورد سایر آثار غیر دینی به خوبی در قبال آثار ایرانی رخ می دهد و حال باید دید در قبال چنین اثری چرا نباید پخش مناسب جهانی صورت گیرد. فیلمی که می تواند به عنوان بهترین رسانه و مبلغ اسلام در جهان فرهنگی باشد چرا باید در ابعاد جهانی مورد بی مهری قرار گیرد.

بدون شک فشار رسانه های جهانی و ضدیت آنها با اسلام و همچنین جمهوری اسلامی ایران بی تاثیر نیست اما آیا جدیت بیشتر اهالی سینما و مسئولین فرهنگی نمی توانست روندی بهتر در پخش جهانی فیلم محمد (ص) را به همراه داشته باشد؟.

بدون شک توجه بیشتر مسئولین فرهنگی و رایزنی فرهنگی در عرصه بین الملل نه تنها می تواند تاثیر آثاری همچون محمد (ص) را بیشتر کند بلکه می تواند انگیزه‌ای برای ساخت آثاری این چنین در مورد شخصیت‌های اسلامی در ابعاد و مدیوم سینما باشد.

شخصیت‌های بزرگی همچون ائمه اطهار، پیامبران علیه السلام و شخصیت‌های ملی اسلامی همواره می تواند به عنوان موضوعیت و محوریت بسیاری از آثار سینمایی قرار گیرد. اتفاقی که همواره در عرصه سینما جای خالی‌اش به شدت احساس می شود. این خلا در صورتی رخ داده که تجربیات تلویزیونی همچون سریال "ولایت عشق"، "امام علی (ع)" و مختارنامه نشان داده جامعه به شدت به این مفاهیم ارزشی علاقمند هستند.