زمانی که یک پدر و مادر طعم شیرین فرزند اول را می چشند، پس از مدتی به داشتن فرزند بعدی فکر می کنند اما در این میان برخی از پدر و مادرها دچار تعارض می شوند که اصلا آوردن فرزند دوم چه اهمیتی دارد؟ گاهی این افراد در توجیه تک فرزندی خود این طور دلیل می آورند که آدم یک فرزند داشته باشد و همان را خوب تربیت کند، کار بزرگی کرده است. غافل از این که امروزه، آسیب های تک فرزندی تقریبا برای همه پدر و مادرها روشن شده است.
شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر» پشتوانه علمی ندارد
اگرچه تا قبل از دهه 90 شمسی، تبلیغات شدید والبته بدون پشتوانه علمی و تحقیقی کافی برای داشتن فرزند کمتر انجام شد اما پس از مدتی با آگاهی از آثار سوء و زیان بار شعار «فرزند کمتر، زندگی بهتر»، مجدد تمهیدات و آموزش های لازم برای فرزندآوری درست تعبیه شد. در این میان باز هم برخی والدین درباره آوردن فرزند دوم دچار نگرانی هایی هستند که سعی می شود در این مطلب به آن ها اشاره شود اما در ابتدا برای کاهش دغدغه والدینی که به تربیت درست و فرزندپروری آگاهانه می اندیشند به فواید داشتن فرزند دوم اشاره می کنیم.
فواید داشتن فرزند دوم برای والدین
مطالعات نشان داده که هزینه، وقت و انرژی لازم برای تربیت یک فرزند از دو فرزند بیشتر است به دلیل این که پدر و مادر تک فرزندها تنها همبازی و جایگزین خواهر و برادر برای او هستند بنابراین مجبورند تمام وقت و انرژی خود را صرف سرگرم کردن یا پرکردن وقت او قرار دهند. همچنین برای اثبات علاقه و توجه، مدام نیازهای مالی او را برآورده می کنند و هزینه بیشتری روی دست شان، گذاشته خواهد شد. در نهایت والدین تک فرزند زودتر از بقیه به «سندروم آشیانه خالی» گرفتار خواهند شد و مشکلات روان شناختی که با ازدواج یا تحصیل یا ترک منزل پدری توسط تک فرزند برای والدین ایجاد می شود با علایم افسردگی، احساس تنهایی، پوچی، بی هدفی، غمگینی و ... همراه است.
فواید تولد فرزند دوم برای فرزند اول
فرزند دوم سازگاری و روابط اجتماعی بالاتری از طریق تعاملات خود برای فرزند اول فراهم می آورد در حالی که غالبا تک فرزندها، سازگاری پایین و روابط اجتماعی ضعیفی دارند. همچنین میزان همدلی و نوع دوستی در خانواده های تک فرزند کم و محدود است اما تولد فرزند دوم به افزایش همدلی و نوع دوستی فرزند اول کمک می کند چراکه تک فرزندها به دلیل تمرکز توجه پدر و مادر روی آن ها، معمولا ویژگی های افراد خودشیفته و خود محور را بروز می دهند که همه چیز در اختیار و در خدمت آن ها بوده است.
فرزند دوم به سلامت روان فرزند اول کمک فراوانی می کند در حالی که اگر فرزند اول تک فرزند باقی بماند با اضطراب های متعدد و نشانه های بیماری معمولا جزو بیشترین مراجعه کنندگان به مشاوران کودک هستند. در واقع در این خانواده ها به دلیل نبود فرزند دیگر، تمام توقعات، انتظارات و حتی آرزوهای والدین روی یک فرزند متمرکز می شود که اضطراب یا کاهش اعتماد به نفس فرزند را در پی دارد. همچنین باعث وابستگی افراطی بین پدر و مادر و تک فرزند می شود که تولد فرزند دوم به حل این مشکلات کمک می کند.
زمان مناسب برای تولد فرزند دوم چه زمانی است؟
سوال مهمی که بیشتر والدین درباره تولد فرزند دوم درگیر آن هستند، مناسب ترین فاصله سنی فرزند دوم با فرزند اول است. در توضیح این سوال بهتر است که بگوییم فاصله سنی خیلی زیاد و خیلی کم، هر دو از لحاظ روان شناسی آسیب رسان هستند، هم برای پدر و به خصوص مادر و هم برای فرزند اول. بنابراین نیاز است تا فاصله سنی مناسب رعایت شود.
در صورتی که فاصله سنی بین دو فرزند اول و دوم بیش از هشت سال باشد، معمولا مانع همزبانی و طی کردن دوره های رشدی همزمان در آن ها می شود و فرزند بزرگ تر ریاست و مدیریت رابطه خواهر-برادری را دارد و فرد کوچک تر نقش مطیع و پیرو را ایفا می کند که صمیمیت زیادی بین آن دو برقرار نخواهد شد. همچنین باید توجه داشت در صورتی که فرزند اول مدت زیادی تک فرزند بماند، قادر به پذیرش بچه بعدی در خانواده نیست و چون دوست ندارد جایگاه منحصر به فرد و تک بودن خود را از دست بدهد، برای آمدن فرزند دوم بی تمایل یا حتی معترض می شود. به همین دلیل بهتر است از فاصله گذاری زیاد بین دو فرزند پرهیز شود.
فاصله سنی نباید کمتر از 3 سال باشد
اگر فاصله سنی دو فرزند کمتر از سه سال باشد، به چند دلیل، آسیب زننده و مشکل زاست. اولا مادر به لحاظ جسمی و البته روانی نتوانسته شرایط مناسبی برای بارداری مجدد پیدا کند و فشار روانی و ضعف جسمانی در بارداری دوم بر او وارد خواهد شد. ثانیا فرزند اول در بسیاری از زمینه ها هنوز به مادر خود وابسته است و چون مادر فرصت رسیدگی به نیازهای او را به طور کامل ندارد، مثلا در آداب توالت رفتن، غذا خوردن، لباس پوشیدن و ... هنوز استقلال کامل پیدا نکرده، فشار زیادی را بر مادر و کودک وارد می کند و بر رابطه والد - کودک اثر منفی می گذارد.
در ضمن از نظر توجه، محبت و وقت گذاشتن فرزند اول هنوز به امنیت روانی و عاطفی نرسیده بنابراین با فرزند دوم به راحتی کنار نمی آید و حس خصومت و حسادت در او شکل می گیرد. در نهایت به این نکته باید توجه کرد فاصله سنی مناسب یک عدد تقریبی است که حدود چهار یا پنج سال مورد تایید است اما در عین حال، نداشتن بحران مثل اولین سال ورود به مدرسه، هماهنگی زوج برای بارداری دوم و ... از مسائل مهم است.
توصیه هایی برای آماده سازی فرزند اول برای تولد نوزاد جدید
بهتر است از ماه های ششم بارداری به بعد، آرام آرام پدر و مادر کودک را به آوردن فرزند جدید نوید دهند. قبل از این زمان چون کودک قادر به درک زمان نیست، احتمال آشفتگی و بی صبری در او وجود دارد. بهتر است از طریق عکس های تولد و نوزادی او، قصه فرزند جدید و شرایط او بازگو شود. هیجان و شادی خود را از آمدن فرزند جدید با تصویرسازی از آینده به او انتقال دهید. به طور مثال مادر بگوید: «وقتی خواهر یا برادرت به دنیا بیاد، من میام می بینم شما دو تا دارین با هم بازی می کنین، خوراکی می خورین و ... » در محیط بیرون از خانه مثلا در مهمانی ها، خواهر و برادرها را به او نشان دهید و به او بگویید که کم کم تو هم از تنهایی در می آیی. همچنین در خرید وسایل نوزاد جدید، نام گذاری او و چیدمان وسایل نوزاد او را مشارکت دهید.
منبع : روزنامه خراسان
