هفته نامه سلامت - دکتر علی ملائکه: استفاده از سیگارهای الکترونیکی و سایر وسایل استنشاق بخار نیکوتین (ویپ) موضوعی مورد بحث بوده است؛ آیا این وسایل راهی ایمن برای سیگاری ها برای ترک عادت ناسالمشان است که به بیماری های مرگبار قلب و ریه و نیز سرطان می انجامد؟
کارشناسان بهداشت عمومی و پژوهشگران دخانیات همیشه در تلاش بوده اند تا پاسخ این پرسش را بیابند، اما تا به حال به نتیجه قاطعی نرسیده اند.
سیگارهای الکترونیکی چطور کار می کنند؟
سیگارهای الکترونیکی وسایل باتری داری هستند که شبیه سیگارهای واقعی به نظر می رسند. برخی از آنها دارای محفظه هایی قابل پرشدن هستند و ظاهرشان با سیگار متفاوت است. اساس کار این وسایل مشابه است.
آنها محفظه ها یا کارتریج هایی دارند که با مایعی ساخته شده از نیکوتین، رایحه دهنده ها و سایر مواد شیمایی پر می شود. یک بخش گرم کننده این مایع را به صورت بخاری در می آورد که فرد با پک زدن استنشاق می کند.
در اغلب موارد چراغ های ال ای دی در نوک وسیله نصب شده که شبیه درخشش سیگار در حال سوختن است.
آیا این وسایل بی خطرند؟
اغلب این وسایل حاوی ماده شیمیایی نیکوتین هستند که اعتیادآور است. هنگامی که مصرف این ماده را کنار بگذارید، دچار علائم ترک می شود و احساس افسردگی و اضطراب می کنید. نیکوتین برای افراد دچار بیماری قلبی زیانبار است. برخی پژوهش های اولیه نشان داده اند این ماده می تواند به شریان های شما آسیب بزند.
نیکوتین همچنین می تواند به مغز در حال رشد کودکان آسیب بزند و حافظه و توجه را دچار اختلال کند. از طرفی، به جنین درون رحم آسیب می زند. خانم های باردار نباید از هیچ ماده حاوی نیکوتینی استفاده کنند.
حتی مارک هایی از این سیگارها که مدعی «عاری از نیکوتین» بودن هستند، حاوی مقدار اندکی نیکوتین هستند.
مغز در حال رشد نوجوانان، به خصوص به خواص اعتیادآور نیکوتین حساسیت دارد، اما نگرانی ها درباره سیگارهای الکترونیکی و وسایل استنشاقی مشابه فقط مربوط به نیکوتین نیست.
مایع برخی از مدل های این وسایل استنشاقی حاوی فرمالدئید است؛ ماده ای شیمیایی که در مواد ساختمانی هم به کار می رود و یک جزء دیگر این مایع پروپیلن گلیکول (ماده ضدیخ) می توان سرطان زا باشد.
کارشناسان درباره رایحه های به کاررفته در سیگارهای الکترونیکی هم هشدار داده اند. در برخی از این وسایل یک ماده شیمیایی با رایحه کره به نام «دی استیل» به کار می رود که اغلب به غذاهایی مانند پاپ کورن افزوده می شود. استنشاق این ماده می تواند خطرناک باشد چرا که به ریه آسیب می زند.
بهتر از سیگار کشیدن؟
گرچه سیگارهای الکترونیکی صد در صد بی خطر نیستند، اما به نظر اغلب کارشناسان خطرشان کمتر از سیگارهای عادی است.
سیگار کشیدن هزاران ماده شیمیایی را می سوزاند و سموم حاصل را وارد بدن فرد می کند. سیگارهای الکترونیکی که نمی سوزند، افراد را به اندازه سیگارهای معمولی در معرض این سموم قرار نمی دهند.
آنها حاوی 60 ماده سرطان زای موجود در دود سیگار و دخانیات نیستند. یک مزیت دیگر سیگارهای الکترونیکی این است که افراد را در معرض دود سیگار محیطی قرار نمی دهند.
آیا آنها به ترک سیگار کمک می کنند؟
گرچه هنوز بررسی ای که به نتایج قطعی در این باره رسیده باشد، در دست نیست، اما شواهدی مقدماتی در دست است که سیگارهای الکترونیکی ممکن است به «برخی» افراد برای ترک سیگار کمک کنند.
اما در برخی افراد دیگر سیگار الکترونیکی نتیجه ای معکوس دارد، به این معنا که در محل هایی که سیگار کشیدن ممنوع است، از آنها استفاده می کنند و در مکان های دیگر سیگار روشن می کنند.
توصیه کلی این است که برای استفاده از داروها و سایر وسایل با تاثیر ثابت شده در ترک سیگار به پزشکتان مراجعه کنید. انجمن قلب آمریکا می گوید سیگارهای الکترونیکی فقط باید به عنوان آخرین چاره برای ترک سیگار استفاده شوند.
آیا آنها نوجوانان را سیگاری می کنند؟
منتقدان سیگارهای الکترونیکی می گویند نگران هستند که این وسایل باعث وابستگی نوجوانان به نیکوتین شوند و در سال های بعدی به سیگار کشیدن روی آورند. دو بررسی اخیر موید چنین رابطه ای هستند:
- یک بررسی در سال 2016 میلادی که در مجله «پدیاتریکز» منتشر شد، نشان داد نوجوانانی که هرگز سیگار نکشیده اند، اما از سیگارهای الکترونیکی استفاده کرده اند، در مقایسه با نوجوانانی که از این وسایل استفاده نکرده اند، با احتمال 6 برابر بیشتر به سیگار کشیدن روی می آورند.
- یک بررسی که در سال 2015 میلادی در مجله انجمن پزشکی آمریکا منتشر شد، نیز رابطه مشابهی را نشان داد. این پژوهشگران از 2500 دانش آموز دبیرستانی در لس آنجلس که هرگز سیگار نکشیده بودند، تحقیق کردند. نوجوانی که از سیگار الکترونیکی استفاده یا ویپ کرده بودند، نسبت به افرادی که ویپ نکرده بودند، با احتمال بیشتری در طول سال بعدی سیگار کشیده یا از سایر مواد دخانی استفاده کرده بودند.
از طرف دیگر، آمار در آمریکا نشان می دهد در سال 2015 میلادی با وجود افزایش 24 درصدی مصرف سیگارهای الکترونیکی، میزان سیگار کشیدن میان این گروه سنی به پایین ترین حد تا به حال یعنی زیر 11 درصد رسیده که امیدبخش است.
حوادث مربوط به سیگارهای الکترونیکی
آتش گرفتن و انفجار: براساس اعلام سازمان غذا و داروی آمریکا، 134 مورد گرم شدن بیش از حد باتری و آتش گرفتن یا انفجار سیگارهای الکترونیکی در فاصله سال های 2009 تا 2016 میلادی گزارش داده شده است. افراد در برخی از این حوادث آسیب جدی دیده اند.
مسمومیت: محلول نیکوتین که در این وسایل به کار می رود، به خصوص برای کودکان کم سن خطرناک است. گزارش ها درباره مسمومیت ها از این راه در حال افزایش بوده است. سیگارهای الکترونیکی را باید دور از دسترس کودکان کم سن نگه دارید.
تاثیر سیگار الکترونیکی بر بدن
مغز: نیکوتین موجود در سیگار الکترونیکی می تواند باعث تنفس سریع و سطحی، آسیب دائمی ریه و خطر بالاتر دچار شدن به بیماری های ریوی و سرطان ریه شود. در برخی از سیگارهای الکترونیکی ماده دی استیل به عنوان رایحه دهنده استفاده می شود که خطر حمله قلبی و سکته مغزی را بالا می برد.
ریه: نیکوتین می تواند باعث تنفس سریع و سطحی، صدمه دائمی به بافت ریه، افزایش احتمال ابتلا به بیماری های ریه و سرطان ریه شود. در بعضی از سیگارهای الکترونیک حاوی دیاکیتل و عامل طعم دهنده یک عامل ایجادکننده بیماری های خطرناک ریه یافت شده است.
قلب: نیکوتین سبب افزایش ریتم قلب و افزایش فشار خون می شود. همچنین کار قلب را برای رساندن اکسیژن به سلول ها دشوار می کند. این عامل در بلندمدت می تواند قلب را در معرض خطر جدی سکته و حمله قلبی قرار دهد.
رفتار: مصرف نیکوتین در این وسایل می تواند برخی افراد را در نهایت به کشیدن سیگار یا ماری جوانا سوق دهد. ینکوتین همچنین می تواند باعث کاهش کنترل تکانه شود و مشکلات درازمدت در توانایی تمرکز و توجه ایجاد کند و به اختلالات خلقی بینجامد.
دستگاه ایمنی: نتایج یک بررسی نشان داده ویپ کردن می تواند صدها ژن مهم مربوط به دستگاه ایمنی را مهار کند و حتی بیشتر از سیگار کشیدن به دستگاه ایمنی آسیب بزند.
خطر مسمومیت: موارد مسمومیت و مرگ کودکان به علت بلعیدن مایع نیکوتین دار این سیگارها گزارش شده است. در فاصله سال های 2013 تا 2015 میلادی شمار کودکان زیر 6 سال مسموم شده با مایع نیکوتین این سیگارها 15 برابر شده است.
منبع: WebMD
