به گزارش ایسنا، دولت از ابتدای سال جاری صادرکنندگان را مکلف کرد تا ارز حاصل از صادرات خود را وارد سامانه نیما کنند و آن را از طریق این سامانه به فروش برسانند تا ضمن کنترل بازار ارز، واردکنندگان نیز بتوانند ارز مورد نیاز خود را با قیمت کمتری از طریق این سامانه تامین کنند.
در ابتدا حجم ورود ارز به این سامانه بالا نبود و معافیت‌هایی نیز برای برخی صادرکنندگان درنظر گرفته شده بود که بانک مرکزی از نیمه مرداد ماه با اتخاذ سیاست‌های ارزی جدید، لغو معافیت‌ها و اخذ تعهد ارزی از صادرکنندگان تلاش کرد تا میزان ورود ارز حاصل از صادرات را به سامانه نیما افزایش دهد.
با این سیاست‌های جدید، میزان ارز واردشده به نیما افزایش پیدا کرد و به تبع آن، حجم معاملات نیز در این سامانه افزایش یافت که بر اساس آخرین اعلام بانک مرکزی ایران در روز سه‌شنبه (20 آذر)، از نیمه مرداد ماه تاکنون مجموع معاملات انجام شده در سامانه نیما به 11 میلیارد و 76 میلیون دلار رسیده و در این مدت نیز پنج میلیارد و 890 میلیون یورو ارز صادراتی به این سامانه وارد شده است.
این در حالی است که میزان ارز وارد شده به سامانه نیما با مجموع صادرات غیرنفتی انجام‌شده از ابتدای سال جاری تاکنون اختلاف فاحشی دارد و چندی پیش نیز رئیس کل بانک مرکزی از اینکه این ارز به کجا رفته، ابراز بی‌اطلاعی کرد.
هرچند که در این مدت بخشی از صادرات ایران به صورت ریالی و بخشی نیز مربوط به میعانات گازی بوده و از سوی دیگر صادرکنندگان تا سه ماه فرصت دارند که ارز خود را وارد سامانه نیما کنند که ممکن است بخشی از این کمبود جبران شود.
اما بانک مرکزی در روزهای پایانی آبان، بخش‌نامه جدیدی را برای فروش ارز حاصل از صادرات ابلاغ کرد.
بر اساس این بخش‌نامه، بانک مرکزی مکلف است صرفاً برای واردات کالا و خدمات صادرکنندگانی تخصیص و تأمین ارز کند که نحوه بازگشت ارز آن‌ها به چرخه اقتصادی کشور مطابق ساختار جدید، مشخص باشد.
بر این مبنا، بازگشت ارز حاصل از صادرات صادرکنندگانی که مجموع صادرات سالانه آن‌ها تا یک میلیون یورو، بیش از یک میلیون یورو تا سه میلیون یورو، بیش از سه میلیون یورو تا 10 میلیون یورو و بیش از 10 میلیون یورو است، اعلام شد.
صادرکنندگانی که مجموع صادرات آن‌ها سالانه تا یک میلیون یورو باشد، از فروش ارز در "سامانه نیما" معاف هستند که می‌توانند ارز خود را در ازای واردات کالا مصرف کنند، به واردکنندگان دیر ارائه کنند یا در بانک‌ها و صرافی‌های مجاز با ثبت در سامانه سنا بفروشند.
در صورتی که میزان صادرات صادرکننده‌ای بیش از یک میلیون یورو و تا سه میلیون یورو در سال باشد، این صادرکننده تا سقف یک میلیون یورو از فروش ارز در نیما معاف و مکلف است از مابقی ارز خود، 50 درصد را به "سامانه نیما" واگذار کند.
برای صادرات بیش از سه میلیون یورو تا 10 میلیون یورو نیز علاوه بر معافیت از ورود تا یک میلیون یورو، می‌تواند تا 30 درصد از ارز خود را از روش‌های دیگر بفروشد، اما مکلف است 70 درصد از ارز صادراتی خود را وارد سامانه نیما کند.
بر اساس این بخش‌نامه، صادرکنندگانی که بیش از 10 میلیون یورو صادرات دارند، نیز از فروش ارز خود تا سقف یک میلیون یورو معاف هستند و مابقی آن را باید حداقل 90 درصد وارد سامانه نیما کنند.
حال طی روزهای گذشته بانک مرکزی با صدور اطلاعیه‌ای از آمادگی بانک‌ها برای خرید ارز صادراتی صادرکنندگان خبر داد.
البته دستورالعمل بازگشت ارز حاصل از صادرات تغییری نکرده، اما به نظر می‌رسد بانک مرکزی با این اطلاعیه قصد دارد صادرکنندگان را به فروش ارز خود به بانک‌ها به جای ورود آن‌ها به بازار آزاد ترغیب کند.
بر اساس دستورالعمل نحوه بازگشت ارز حاصل از صادرات، صادرکنندگان می‌توانند برخی از ارز خود را در بازار آزاد بفروشند که بانک مرکزی اعلام کرده که بانک‌ها این آمادگی را دارند که ارز صادرکنندگان را بخرند.
نرخ خرید دلار در بانک‌ها از زمان اجرای تصمیم خرید دلار مردم توسط بانک‌ها تفاوت قابل توجهی با نرخ ارز در بازار آزاد داشت، اما در هفته‌های اخیر نرخ خرید دلار در بانک‌ها به نرخ خرید دلار در بازار آزاد بسیار نزدیک شده و حتی در مواردی بالاتر از نرخ بازار نیز بوده است.
به این ترتیب در صورتی که صادرکنندگان، ارز خود را به بانک‌ها بفروشند، علاوه بر اینکه این امکان وجود دارد که با همان قیمت بازار و حتی بالاتر از آن ارز خود را عرضه کنند، می‌تواند به کنترل بهتر بازار ارز کمک کند و از نوسانات قیمتی ناگهانی جلوگیری به عمل آورد.
همچنین غلامرضا پناهی، معاون ارزی بانک مرکزی اعلام کرده که بانک مرکزی این آمادگی را دارد که اگر صادرکنندگان ارزی در خارج از کشور دارد، آن را با نرخ توافقی بخرد یا واردکننده‌ای را برای خرید این ارز به صادرکننده معرفی کند.
در این صورت برخی از مشکلات نقل و انتقال مالی برای صادرات و واردات نیز حل خواهد شد و بانک مرکزی نیز راحت‌تر می‌تواند بازار ارز را کنترل کند، هرچند که این موضوع قعطعا نیازمند همکاری صادرکنندگان است تا با ورود ارز خود به سامانه نیما و بانک‌ها از ایجاد التهاب در بازار ارز که قطعا خود تاجران را نیز با مشکل مواجه می‌کند، جلوگیری خواهد کرد.
