میلیونها مردم در سراسر جهان با فرمی از زوال عقلی سرو کله میزنند که شایعترین آن بیماری آلزایمر است. در حال حاضر هیچ راهی برای توقف پیشرفت آن وجود ندارد، اما آزمایشهای بالینی داروهای جدید در حال انجام است. چه روشی به بهترین متخصصان خدمت خواهد کرد؟
به گفته سازمان بهداشت جهانی (WHO)، تقریبا 50 میلیون نفر در سراسر جهان با بیماری زوال عقلی زندگی میکنند و حدود 60 تا 70 درصد بیماری آلزایمر دارند.
بزرگترین عامل خطر برای بیماری آلزایمر، پیری است و افراد بالای 65 سال یا بیشتر، آسیب پذیرتر هستند.
در درمانهای جاری برای این بیماری، به دنبال علائم و نشانهها میگردند، از قبیل از دست دادن حافظه و تغییرات رفتاری. با این حال، تحقیقات بیشتر و بیشتری برای پیدا کردن درمانی مورد احتیاج است که بتواند با تغییرات بیولوژیکی که بیماری آلزایمر را مشخص می کنند، مقابله کند.
اما آیا محققان در مسیر درست تحقیقات خود هستند و بهترین شیوه درمان چیست؟ در یک بررسی جامع جدید منتشر شده در مجله Neurology که به صورت آنلاین نیز در دسترس است، به این سوالات پاسخ داده شده است.
اکثر آزمایشات، آسیب شناسی مغز را هدف قرار می دهند
در این بررسی، متخصصین بنیاد کشف داروهای آلزایمر در نیویورک، تحقیقات بالینی در مورد داروهای زوال عقل را تجزیه و تحلیل میکنند و در مورد بهترین روش مشاوره میدهند.
دکتر هاوارد فیلیت، نویسنده ارشد این بررسی میگوید: “آلزایمر یک بیماری پیچیده است که با عوامل مختلفی همراه است که به شروع و پیشرفت آن کمک می کند.”
“چندین سال تحقیق، پروسههای مشترکی را نشان داده است که مربوط میشود به درک اینکه چرا مغز سالخورده آسیب پذیر به بیماری آلزایمر است. درمانهای جدید برای بیماری آلزایمر از این درک جدید تاثیرات پیری بر مغز خواهد آمد.”
به دلیل درمانهای حاضر برای تمرکز بر مدیریت علائم آلزایمر، اما نه متوقف کردن وضعیت در مسیر، تحقیقات اخیر به حمله به مکانیزم آلزایمر، به ویژه در مغز نگاهی انداخته است.
یکی از ویژگیهای کلیدی این بیماری، تولید پروتئینهای سمی مانند بتا آمیلوئید و تاو است که پلاکهایی را ایجاد میکنند که در ارتباط و همکاری بین سلولهای مغز تداخل ایجاد میکنند.
بنابراین، همانطور که بررسی جدید اشاره میکند، بسیاری از مطالعات بر روی توسعه داروهایی تمرکز دارند که به طور موثر بتا آمیلوئید و تاو را هدف قرار میدهند.
در واقع، این داروهای تجربی، چشم انداز خوبی را از آزمایشات بالینی برای درمان آلزایمر دارند.
با این حال، دکتر فیلیت یادآور میشود: “در حال حاضر نمیدانیم که آیا این آسیبهای کلاسیک (آمیلوئید و تاو) اهداف معتبر دارویی را نشان میدهند و آیا تنها این اهداف برای درمان بیماری آلزایمر کافی است”.
متخصصان مشاهده میکنند که درمانهایی که با هدف قرار دادن پروتئینهای بتا آمیلوئید و تاو انجام میشود، تاکنون قادر به کاهش چشمگیر رشد بیماری آلزایمر نبوده است، اما آزمایشات سرنخهای مهمتری در مورد مکانیسمهای این بیماری ارائه کردهاند.
درمان ترکیبی به احتمال زیاد موفقیت آمیز است
اگر چه بیشتر آزمایشات بر روی داروهایی که تغییرات در مغز را هدف قرار می دهند، متمرکز شده است؛ اما نویسندگان بررسی خاطرنشان میسازند که چند آزمایش در مراحل اولیه (مراحل 1 یا 2) به دنبال استراتژیهای دیگر، به ویژه استراتژیهایی هستند که روند پیری و روندی که ممکن است آلزایمر را تشدید کند را هدف قرار میدهند.
دکتر فیلیت میگوید: “هدفگیری فرآیندهای بیولوژیک رایج پیری ممکن است یک رویکرد موثر در توسعه درمان برای جلوگیری یا به تاخیر انداختن بیماریهای مرتبط با بیماریهای افزایش سن، مانند آلزایمر باشد.”
این فرآیندها عبارتند از:
- التهاب مزمن با درجه پایین، که با لایههای نازک قشر مغزی و جریان خون ضعیف مغز همراه است – هر دو میتوانند عملکرد شناختی را تحت تاثیر قرار دهند.
- اختلالات متابولیکی که میتواند موجب آسیب سلولی در مغز شود.
- اختلال عروقی، که میتواند با مشکلات شناختی همراه باشد، زیرا میتواند به این معنی باشد که مغز خون کافی را دریافت نمیکند و بنابراین ممکن است دچار کمبود اکسیژن شود.
- تغییرات در تنظیمات ژن که ممکن است به مکانیسمهای آلزایمر کمک کند.
- از دست دادن سیناپسها، نقاط اتصال بین نورونها، که باعث جریان اطلاعات بین سلولهای مغز میشود.
دکتر فیلیت معتقد است که “موفقیت ما در مبارزه با بیماری آلزایمر احتمالا از ترکیبات درمانی میآید – پیدا کردن داروهایی که بر ناکارآمدی که به دلیل افزایش سن رخ میدهد، تاثیر مثبت میگذارد.
نویسندگان معتقدند با ایجاد مجموعهای از داروهایی که هر کدام از این فرآیندهای کلیدی را هدف قرار میدهند، متخصصان در توقف پیشرفت آلزایمر با موفقیت بیشتری قدم خواهند برداشت.
دکتر فیلیت اضافه میکند: درمان ترکیبی، یک استاندارد مراقبت از سایر بیماریهای مهم پیری مانند بیماری های قلبی، سرطان و فشار خون بالا است و احتمالا در درمان بیماری آلزایمر و سایر بیماریهای زوال عقل نیز ضروری است .