آیت الله مسعودی خمینی، در شش سالگی به امر پدر راهی مکتب خانه شد و از محضر علمای بزرگ آن زمان استفاده کرد، با پایان یافتن جامع المقدمات، در سن پانزده سالگی، به اراک رفت و به تحصیل سیوطی و حاشیه ملاّعبدالله پرداخت. با پایان یافتن کتاب معالم، راهی قم شد تا از محضر عالمان آن دیار کسب فیض کند. در قم، مدرسه «دارالشفاء» ساکن شد و برای تحصیل از محضر علمای بزرگی همچون امام خمینی (ره)، آیت الله بهجت و آیت الله سبحانی بهره برد. مسعودی خمینی مطول را نزد آیت الله جعفر سبحانی آموخت و بخشی دیگر آن را نزد آقا شیخ حسین بادکوبه‌ای فرا گرفت. با آمدن به قم، معالم را که در اراک فرا گرفته بود، دیگر بار نزد میرزا جعفر سبحانی آموخت.
خاطره ای از اولین دیدار با حضرت آیت الله سبحانی
آیت الله مسعودی خمینی، ابتدا با بیان خاطره ای اولین دیدار خود با حضرت آیت الله العظمی سبحانی را بیان و اظهار کرد: حدود 20 سال داشتم که به اراک رفتم و از آنجا به قم آمدم، در قم مسجدی بود که با نام مسجد محمدیه شناخته می شد، روزی از آنجا عبور می کردم که دیدم آقایی در این مسجد درس می گویند، پرسیدم: این آقا کیست؟ گفتند: ایشان شیخ جعفر سبحانی از علما هستند، گفتم: چه درسی می گویند؟ گفتند: ایشان اکنون مطول تدریس می کنند. من در اراک کتاب معالم و مطول را نزد آقایان خوانده بودم، ولی وقتی به قم آمدم و شنیدم و دیدم که آیت الله سبحانی درس می گویند به درس مطول و معالم ایشان هم رفتم. روزی در کلاس درس معالم استاد بودم که خطاب به طلاب فرمودند: اگر کسی این عبارت را درست بخواند جایزه ای به او می دهم، عده ای از آقایان عبارت را خواندند و اشتباه خواندند، به من گفت تو بخوان، خواندم و با توجه به اینکه در اراک این دروس را سپردی کرده بودم، درست خواندم. استاد من را تشویق کرد و فرمود: به شما جایزه ای خواهم داد. این روزها گذشت تا اینکه مدتی پیش خدمت آیت الله سبحانی رسیدم و عرض کردم جایزه ای که آن روز بنا بود را هنوز به من ندادید و امروز جایزه را بدهید، گفتند: چه جایزه ای؟ یادآوری کردم که از بیان این خاطره بسیار خوشحال شدند.
آیت الله سبحانی هیچ وقت به خود نگرفت که من استاد، عالم و مجتهد هستم
وی با بیان اینکه طلاب بسیاری به درس مطول و معالم آیت الله سبحانی می آمدند و صدای ایشان طنین انداز بود، گفت: یکی از خصوصیات آیت الله سبحانی این بود که هیچ وقت به خود نگرفت که من استاد، عالم و مجتهد هستم. این خصوصیت امروز هم در شخصیت آیت الله سبحانی پیداستو دیگر خصوصیات ایشان اینکه شبانه روز به قدری منظم کار می کرد که حتی یک دقیقه کم و زیاد به درس نمی آمدند، همیشه سر وقت و منظم بودند. یا در مواقعی که قول می دادند حتماً به قول خود عمل می کردند.
یکی از شاگردان بسیار خوب و قابل اعتماد امام خمینی(ره) بودند
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: درس مطول که ایشان می فرمودند بسیار درس جالبی برای ما شاگردان بود. من یک وقت متوجه شدم که حضرت آیت الله العظمی خمینی درس خارج را در مسجد محمدیه شروع کردند، گفتند که یکی از شاگردان بزرگ ایشان آقای جعفر سبحانی هستند؛ آیت الله سبحانی در درس خارج امام که می رفتند، اشکال هم می کردند. ما هم کم کم رسیده بودیم به آنجایی که در درس خارج شرکت کنیم، وقتی به درس خارج امام رفتیم، ایشان از شاگردان بسیار خوب بودند که تقریر مسایلی که امام می فرمودند را ایشان بیان می کردند و بسیاری از درس های امام را آقای سبحانی تقریر کردند.
چگونگی عضویت آیت الله سبحانی در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
وی تصریح کرد: پس از گذشت زمانی آیت الله سبحانی یک شخصیت علمی جهانی بسیار خوبی شدند. وقتی در جامعه مدرسین بودم و بنا بود عده ای از آقایان را به عنوان مرجع تعیین کنند، اتفاقاً ایشان مورد نظر قرار نگرفت، مدت کمی گذشت و من عرض کردم که شما 6 تا 7 نفر از بزرگان را به عنوان مرجع معرفی کردید و حاج جعفر سبحانی هم از مدرسین درس خارج هستند، و به این طریق جامعه مدرسین قبول کردند که ایشان هم بایستی به عنوان مرجع معرفی شوند لذا از آن روز به عنوان مرجع معرفی شدند و به جا بود.
هیچ هوایی در ایشان وجود نداشته و ندارد
مسعودی خمینی گفت: آیت الله سبحانی از جهات مختلف اخلاقی، از نظر مطالعه، فهم و درک و بی هوایی بی نظیر هستند. هیچ هوایی در ایشان وجود نداشته و ندارد. من معتقدم ایشان شخصیت بارزی هستند و حتماً باید از وجود ایشان استفاده کرد.
آیت الله سبحانی یکی از شخصیت های ممتاز حوزوی هستند
وی به ویژگی های فقهی حضرت آیت الله سبحانی و تأثیر عملکرد ایشان بر نوآوری در فقه اشاره و خاطرنشان کرد: آیت الله سبحانی از نظر فقهی از شاگردان خوب آیت الله بروجردی و امام بودند. ایشان مستشکل درس امام در فقه و اصول بودند، در زمینه فقه، اصول و سایر مسایل کتاب هایی که نوشتند بسیار عالی است، مقالاتی که می نویسند، بسیار پر مغز است و راهنمایی هایی که می کنند، بسیار راهگشاست. من ایشان را یک شخصیت مبارز علمی خوب می دانم و معتقدم آیت الله سبحانی یکی از شخصیت های ممتاز حوزوی هستند.
وی در پاسخ به اینکه تلاش های علمی ایشان چه تأثیری بر پویایی فقه شیعه داشته است؟ اظهار کرد: ایشان در فقه مجتهد هستند و شخص ایشان برخی از مطالب بسیار خوبی را نیز بحث کردند، یک شخصیت فقیه اصولی بسیار خوبی هستند که کتاب های خوبی هم نوشتند. مثلاً ایشان کتاب طهارت امام را نوشته بودند و پس از اینکه امام کتاب را دیدند، تأیید کردند که بسیار خوب نوشتند.
عملکرد و سلوک سیاسی حضرت آیت الله سبحانی
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در مورد سلوک و عملکرد سیاسی آیت الله سبحانی، گفت: تا زمانی که درس و بحث بود، ایشان بر علم آموزی و علم آموختن تمرکز داشتند. از نظر سیاسی با امام و مبارزه ایشان موافق بودند و با کسانی که با امام مخالفت داشتند، سخت مخالف بودند و در درس و بحث خود اظهار می کردند که امام چه شخصیتی دارند و باید با ایشان همراهی کرد. در حقیقت آیت الله سبحانی از جمله کسانی بودند که با انقلاب همراهی همیشگی داشته و دارند.
توصیه آیت الله سبحانی به طلاب: منظم باشید/ بی جهت به دروس بالا ورود نکنید
وی در مورد توصیه های آیت الله سبحانی به طلاب، اظهار کرد: ایشان در این زمینه به چند موضوع تأکید داشتند، اول اینکه خطاب به طلاب تأکید می کردند که زمانی به درس بروید که وقت آن رسیده باشد به عنوان مثال فردی هنوز وقتش نیست که درس مطول را بخواند، اما برای اینکه به دیگران بگوید من هم به این درس می روم در کلاس های درس مطول شرکت می کند. آیت الله سبحانی می گوید: هر کسی که می داند کتاب های قبلی را درست مطالعه نکرده، ابتدا آنها را مطالعه کند و سپس به درس بالاتر بیاید. آیت الله سبحانی مدام این نکته را بیان می کردند و حتی به دوستان خود هم می فرمودند. من یادم هست که به آقا سیدی می گفت، اگر می دانی که این درس برایت سنگین هست، مقداری مطالعه کن و بعد این درس را بخوان. دوم اینکه آیت الله سبحانی می فرمودند: آقایان باید منظم باشند و این نظم را در زمان به درس آمدن، درس را گوش کردن و ورود به مباحث رعایت کنند. مبادا طلاب خیال کنند که اگر به درس خارج فلان آقا بروند، برای آنها شخصیت می شود، شخصیت زمانی است که مطالب را بفهمند و بتوانند از آن مطالب استفاده کنند.
مخالف هستند که حوزه علمیه دربست در اختیار دولت یا نظام باشد
مسعودی خمینی درباره نظر آیت الله سبحانی در مورد مداخله روحانیت در امور اجرایی، گفت: حتماً نظر ایشان نمی تواند موافق حضور روحانیت در امور اجرایی نباشد چرا که ما انقلاب کردیم تا عده ای از افراد مناسب و مثمر ثمر در سطوح بالای مسئولیت های کشور قرار بگیرند و مملکت را اداره کنند لذا کشور باید در دست مراجع و مقام رهبری باشد لذا از این لحاظ آیت الله سبحانی مخالف حضور روحانیت در سیاست و امور اجرایی نیستند، اما گمان نمی کنم موافق باشند که حوزه علمیه دربست در اختیار دولت یا نظام باشد؛ من که موافق این مساله نیستم، حوزه علمیه باید صددر صد از مداخله در سیاست کنار بکشد و علم بیاموزد و اخلاق را در جامعه رواج دهد.
