برلیانت بزرگمهر؛ محقق و مشاور تغذیه و رژیم درمانی
تعطیلات نوروز موقعیت بسیار خوبی جهت استراحت و تمدد اعصاب و فراهم نمودن اوقاتی خوش و شاد در زندگی است؛ اما با کمال شگفتی شاهد هستیم که گاهی اوقات در ایام عید و پس از پایان تعطیلات نوروزی، بعضی افراد دچار عوارض و اختلالاتی می‌شوند که آنان را به بستر بیماری می‌اندازد و یا باعث رنج و آزار آنان می‌گردد؛ حتی در برخی موارد موجب بیماری‌های سخت و لاعلاج می‌شود. در هر حال این عوارض، چه شدید و چه خفیف، زندگی را برای بسیاری از هموطنان‌مان تلخ می‌کند.
- یکی از شایع‌ترین اختلالاتی که در ایام نوروز و نیز پس از پایان تعطیلات عید گریبانگیر بسیاری از افراد می‌شود، افزایش وزن و چاقی است.
- عارضه معمول دیگری که در این ایام بسیاری از افراد را آزار می‌دهد، یبوست است که غالبا تا مدت‌ها اثرات آن در شخص به جا می‌ماند.
- یکی از عوارض خطرناک و مهلکی که پس از تعطیلات عید در بعضی افراد به خصوص در سنین بالا مشاهده می‌شود و ارمغان تغذیه غلط در این ایام است، افزایش چربی‌های نامطلوب خون یا بالا رفتن فشارخون است.
- گاه با کمال شگفتی مشاهده می‌کنیم که برخی افراد با وجود استراحت کافی و تفریح و گردش در ایام نوروز، دچار کاهش قدرت ایمنی بدن و ابتلا به سرماخوردگی‌های مکرر یا طولانی و نیز بیماری‌های عفونی دیگر می‌شوند.
- اختلالات گوارشی و نفخ و دل‌درد، سنگینی و پری معده، ترش کردن، اسهال و سایر عوارض دستگاه گوارش نیز از دیگر اختلالاتی است که موجب افزایش وزن و چاقی می‌شود؛ به خصوص چون مصرف شیرینی هر بار به مقدار مختصر و به دفعات انجام می‌شود شخص متوجه تعدد مصرف آن نمی‌شود. در ایام تعطیلات عید چون افراد سرگرم دید و بازدید و تفریح هستند، روال طبیعی زندگی تغییر می‌کند؛
به عنوان مثال وزن کردن خود که معمولا هر روز یا هفته‌ای چند بار انجام می‌شود، در این ایام متوقف می‌گردد و در نتیجه شخص متوجه افزایش وزن خود نمی‌شود. مصرف انواع آجیل نیز در این ایام مرسوم است. آجیل به علت داشتن چربی زیاد، جزء مواد پرکالری به شمار می‌آید و هر 100 گرم آجیل تقریبا نزدیک به دو برابر 100 گرم برنج در بدن تولید انرژی می‌کند؛
بنابراین چنانچه در هر میهمانی مقدار کمی هم آجیل میل شود، در پایان هر روز مقدار زیادی کالری به بدن خواهد رسید؛ به خصوص که معمولا آجیل حاوی مقدار زیادی نمک است که علاوه بر آنکه به سلامت قلب و عروق لطمه می‌زند، موجب جمع شدن آب بدن و به عبارت دقیق‌تر افزایش آب می شود و بروز عارضه ادم (ورم) در شخص می‌شود.
مصرف شیرینی و آجیل صرفا منحصر به میهمانی‌ها و دید و بازدیدهای عید نیست؛ بلکه در سفرهای نوروزی نیز این مشکل به قوت خود باقی است؛ زیرا افراد ترجیح می‌دهند در طول مسافرت و ایام بیکاری برنامه غذایی عادی و مناسب روزانه خود را دنبال نکنند و معمولا به پرخوری و بدخوری و به قول معروف خوردن هله هوله می‌پردازند.
همچنین، مصرف غذاهای سرخ کرده و چرب در طول سفر یا در میهمانی‌های نوروزی از عوامل مهم بروز چاقی در افراد است.
در تعطیلات عید معمولا فرصت کافی جهت ورزش و پیاده‌روی دست نمی‌دهد و یا شاید افراد در این ارتباط دچار تنبلی می‌شوند و ترجیح می‌دهند اوقات خود را بیشتر به استراحت و تفریح بگذرانند که این امر خود از عوامل مهم بروز چاقی در این ایام است.
- حتی گاهی پوسیدگی دندان‌ها، به خصوص در کودکان و سالمندان، پس از تعطیلات عید مشاهده می‌گردد.
هیچ یک از این عوارض، عادی و از پیامدهای طبیعی تعطیلات نوروزی نیست و صرفا به علت تغذیه نامناسب و شیوه غلط زندگی در این ایام در بعضی افراد بروز کرده و متاسفانه تعطیلات شیرین و خوش سال نو را بر بسیاری از هموطنان‌مان سخت و ناخوشایند می‌کند.
افزایش وزن و چاقی
در ایام نوروز، خانواده‌ها از تعطیلات استفاده کرده و اوقات خود را به دید و بازدید می‌گذرانند و بسیاری از دوستان و اقوامی را که در طول سال به علت گرفتاری‌های روزمره فرصت ملاقات آنان را نداشتند، دیدار می‌کنند. البته این سنتی بسیار پسندیده و شایسته است، ولی از طرفی چنانچه اصول صحیح رعایت نشود؛ می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند.
یبوست یا تاخیر در تخلیه کامل روده
یبوست امروزه بلای قرن محسوب می‌شود و اکثر افراد، به خصوص در شهرهای بزرگ و صنعتی به آن مبتلا هستند. در تعطیلات نوروز این مشکل در افراد مستعد تشدید شده و موجب آزار آنان و ابتلا به عوارض ناشی از آن می‌گردد.
یکی از مهم‌ترین علل ابتلا به یبوست، عدم یا کمبود مصرف فیبرغذایی، به خصوص سبزی و سالاد است؛ زیرا در ایام سفر، افراد به بهداشتی بودن این مواد در رستوران‌ها اطمینان ندارند. افرادی هم که در این اوقات در شهر خود می‌مانند؛ و به سفر نمی‌روند، به علت دید و بازدید و سرگرمی‌های مخصوص عید، فرصتی برای شستشو و ضدعفونی‌کردن سبزی و سالاد پیدا نمی‌کنند و از خرید این مواد گیاهی غافل می‌شوند.
عامل مهم دیگر در بروز یبوست کمبود مصرف آب است. در ایام تعطیلات نوروز به علت مسافرت یا دید و بازدیدهای مکرر، توجهی به مصرف آب کافی نمی‌شود که یکی از پیامدهای مهم آن یبوست است. همچنین، کمبود تحرک جسمی و ورزش و پیاده‌روی در این اوقات از علل دیگر بروز یبوست به شمار می‌آید.
برای خواندن بخش دوم - توصیه‌های نـوروزی برای تغذیه - اینجا کلیک کنید.
