تغذیه سالم در ایام نوروز- بخش اول

برلیانت بزرگمهر؛ محقق و مشاور تغذیه و رژیم درمانی

در این مقاله سعی بر این شده که تغییرات حاصل از ایام نوروز بر تغذیه افراد و اثرات آ‌‌ن در سلامت جامعه مورد بررسی قرار گیرد.در دید و بازدیدهای ایام عید مصرف تنقلات مختلف مرسوم است. یکی از این تنقلا ت، آ‌‌جیل است. انواع مغزها از قبیل پسته، بادام، فندق، تخمه، بادام زمینی، بادام هندی و... از تنقلاتی هستند که از زمان های قدیم استفاده از آ‌‌نها در میهمانی ها شایع بوده و هنوز هم رایج است.

مغزها که اصطلا حا آ‌‌نها را آ‌‌جیل می نامند مواد غذایی مفیدی هستند که حاوی مواد مغذی ضروری برای سلا مت انسان بوده و می توانند قسمتی از نیازهای تغذیه ای افراد را برآ‌‌ورده نمایند.مغزها از منابع غنی پروتئین گیاهی هستند، چنانچه مغزها را با یکی دیگر از پروتئین های گیاهی مانند حبوبات یا غلات مصرف نماییم; پروتئین آ‌‌نها کامل شده و از ارزش تغذیه ای بالا یی برخوردار خواهند شد. مثلا استفاده از آ‌‌جیل با گندم یا نخود بو داده موجب افزایش کیفیت پروتئین آ‌‌نها می شود.

انواع مغزها از منابع خوب ویتامین های گروه B محسوب می شوند و با مصرف آ‌‌نها می توانیم قسمتی از نیازمندی خود را به این دسته از ویتامین ها برآ‌‌ورده سازیم. ویتامین های گروه B (Bکمپلکس) در فعالیت و سلا مت سیستم عصبی و نیز در سلا مت، طراوت و شادابی پوست موثر است.

مغزها حاوی مقادیر مناسبی روی هستند و روی از املاحی است که در رشد کودکان و نوجوانان، بلوغ جنسی نوجوانان، افزایش قدرت ایمنی بدن و سلا مت و شادابی پوست، موها و ناخن ها تاثیر مهمی دارد. ماده معدنی دیگری که در مغزها به میزان مناسب وجود دارد آ‌‌هن است. آ‌‌هن از املاحی است که در تنفس سلولی دخالت دارد و در کمبود آ‌‌ن اکسیژن به میزان کافی به سلول ها نمی رسد. حال این سوال پیش می آ‌‌ید که آ‌‌یا ما می توانیم در ایام نوروز به هر میزانی که تمایل داریم آ‌‌جیل میل کنیم؟ و آ‌‌یا نباید محدودیتی از نظر مصرف این ماده غذایی داشته باشیم؟ مغزها چنانچه به طور صحیح مورد استفاده قرار نگیرند می توانند برای انسان مضر بوده و به سلامت شخص لطمه بزنند.

افراط در مصرف مغزها موجب افزایش وزن و چاقی می شود. با وجود آ‌‌نکه چربی موجود در مغزها جزء چربی های مفید است ولی افراط در مصرف آ‌‌ن باعث چاقی می شود. همچنین باعث کور شدن اشتها و احساس سیری شده و مانع مصرف غذای اصلی به میزان کافی می شود. در حالی که آ‌‌جیل جزء تنقلا ت محسوب می گردد و نمی تواند جانشین غذای اصلی بشود. همچنین چنانچه آ‌‌جیل حاوی نمک باشد برای سلا مت انسان مفید نیست و موجب افزایش فشار خون و اختلا لات قلبی  عروقی می شود.

یکی دیگر از مواد غذائی که مصرف آ‌‌ن در ایام نوروز متداول می باشد، میوه است. در میهمانی ها و دید و بازدیدهای عید، مصرف میوه به خصوص انواع مرکبات (پرتقال، نارنگی، لیموشیرین، گریپ فروت) رواج زیادی دارد. خوشبختانه میوه های زمستانی مانند مرکبات و کیوی از منابع غنی ویتامینC محسوب می شوند. ضمنا میوه ها، حاوی مقداری ویتامین های گروه B نیز هستند. ویتامین C که در مرکبات و کیوی به مقدار مناسب وجود دارد در افزایش قدرت ایمنی بدن و ترمیم زخم ها موثر است، همچنین در سلا مت لثه ها و استحکام دندان ها و استخوان ها و سلا مت و شادابی پوست تاثیر دارد.

بنابراین مصرف این قبیل میوه ها می تواند به حفظ سلامت انسان کمک نماید، به خصوص چون این میوه ها دارای پوست هستند و به هنگام مصرف، پوست آ‌‌نها را جدا می کنیم، احتمال آ‌‌لودگی ناشی از عدم شست وشو و ضدعفونی را کاهش می دهد. البته باید توجه داشته باشیم که چنانچه این قبیل میوه ها به خوبی شسته نشوند آ‌‌لودگی می تواند به هنگام جدا کردن پوست، توسط کارد به داخل میوه نفوذ نموده و آ‌‌ن را آ‌‌لوده کند.

چنانچه در دید و بازدیدهای عید از میوه هایی مانند سیب و انگور و امثال آ‌‌ن که با پوست مصرف می شوند استفاده شود بایستی از شست وشو و ضدعفونی کردن کامل و دقیق آ‌‌نها اطمینان داشته باشیم، در غیر این صورت بهتر است پوست آ‌‌نها را جدا کنیم. البته قسمتی از مواد مغذی موجود در میوه در زیر پوست آ‌‌ن وجود دارد و ضمنا پوست میوه حاوی مقدار قابل توجهی فیبر غذایی است که در سلا مت انسان تاثیر مهمی دارد، ولی در هر حال برای پیشگیری از بیماری، باید از شست وشو و ضدعفونی کردن میوه هایی که با پوست مصرف می شوند اطمینان کامل داشته باشیم و به یاد داشته باشیم که زیاده‌روی در مصرف میوه هم می‌تواند باعث چاقی شود.

این موضوع در مورد سبزی و سالا د نیز صدق می نماید. چنانچه در ایام نوروز در خارج از خانه، مثلا  در میهمانی یا رستوران غذا صرف می کنیم باید به تمیز و بهداشتی بودن آ‌‌ن اطمینان کامل داشته باشیم در غیر این صورت بهتر است از مصرف سبزی و سالاد در خارج از خانه احتراز نماییم. 

برای خواندن بخش دوم-تغذیه سالم در ایام نوروز- اینجا کلیک کنید.