مرتضی بانک: درباره قاچاق آدرس غلط می‌دهند

به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از خبرآنلاین، مرتضی بانک، دبیر شورای عالی مناطق آزاد در نشست خبری امروز خود در میان خبرنگاران درباره تسهیلات تازه ای که در مناطق آزاد برای واردات کالا در نظر گرفته شده است، توضیح داد. او همچنین درباره قاچاق کالا از مبادی مناطق آزاد به داخل سرزمین اصلی کشور گفت: این مسئله برای انحراف توجهات از مبادی اصلی قاچاق کالا توسط برخی بیان می شود که دیگر کسی این موضوع را باور نمی کند چون کالای همراه 51 میلیون مسافری که طی 5 سال گذشته از مناطق آزاد بازدید کرده اند، کمتر از میزان مجاز بوده است.

اصلی ترین بخش سخنان مرتضی بانک به شرح زیر است:

-در سال 1397 متاثر از شرایط عمومی کشور، با برخی از سیاستهای ارزی و مبادلاتی در مناطق آزاد روبرو بودیم و طبیعتا ما هم تا حد زیادی از این سیاستها متاثر بودیم. از مهمترین تصمیمات دولت این بود که برای کنترل تقاضای ارز، بحث ثبت سفارش را در کل کشور به طور جدی مطرح کرد که این تصمیم درباره مناطق آزاد به نحوی منعکس شد و این مناطق هم درگیر شد. هر چند طبق قانون، مناطق آزاد تجاری، تابع مقررات خاص خود هستند ولی شرایط پس از خروج آمریکا از برجام، باعث شد مقررات مزبور اعمال شود.

-مصوبه دولت، مبادی آزاد و ویژه و همه مبادی گمرکی را مانند هم دیده است و هر کالایی که وارد کشور می شود باید ثبت سفارش شود. ولی در عمل، سیاستهای بانک مرکزی، این بود که ورود کالا به مبادی گمرکی تحت تاثیر ثبت سفارش قرار گرفت. این مسئله در مناطق آزاد تازگی داشت.

-ثبت سفارش چون در سرزمین اصلی، دارای قوانین و مقررات گسترده ای است و با توجه به اینکه در گذشته مناطق آزاد شامل این مقررات نمی شد، باعث شد ثبت سفارش در مناطق آزاد توسط خود مناطق انجام شد و به سیستم وزارت صمت و گمرک متصل شد. هر چند تا طی شدن این مراحل دو سه ماه زمان صرف شد. طی 4 ماه گذشته میزان ثبت سفارش مناطق آزاد به صورت آنلاین و لحظه ای از ثبت سفارش در منطقه تا دبیرخانه و انعکاس آن به سیستم وزارت صنعت، زیر 60 ساعت انجام می شود.

-درباره تخصیص ارز طبیعی است بانک مرکزی باید بر اساس وضعیت درآمد خود تامین می کرد، حدود 70 تا 80 میلیون دلار بیشتر به مناطق آزاد تخصیص داده نشد، ولی تقاضای ما 2 میلیارد و 400 میلیون دلار بود که عمدتا برای مواد اولیه، قطعات، ماشین آلات و کالاهای ضروری است. اساسا برای 300 میلیون دلار کالای همراه مسافر تخصیص ارز داده نشد.

-با وزارت صمت و بانک مرکزی مذاکراتی داشتیم تا سهمیه ای تعیین شود تا برای ثبت سفارش واردات در مناطق آزاد، از ردیفی که در اختیار وزارت صمت بود، حدود 300 میلیون دلار در 4 ماه آخر سال برای واردات در مناطق آزاد پیش بینی شده است که امیدواریم تا آخر سال با این اعتبارات، بخش مهمی از نیاز مناطق آزاد را تامین کنیم.

-خروج آمریکا از برجام تاثیراتی در اقتصاد کشور داشته و محدودیتهایی ایجاد کرده است. فشار شدیدی که در هیچ تحریم بین المللی، این میزان تحریم سابقه نداشته است. آنها کاری به کالا ندارند بلکه به افراد و شرکتها کار دارند. هر شرکتی که با طرف ایرانی همکاری می کند، او هم محدود می شود.

-به دلیل نیاز جدی کشور برای استفاده از منابع ارزی مختلف و همه ظرفیتها، اقدام مناسب دیگر این بود که ورود طلا و ارز کاملا آزاد شد. بخشی از ارز ایرانیان در خارج از کشور به این صورت به داخل جذب شد. بخشی از ارزهای سرگردان هم به صورت کالا وارد کشور شد. بعد از مذاکرات متعدد در ستاد اقتصادی ریاست جمهوری، ورود مواد اولیه و قطعات بدون ثبت سفارش و انتقال ارز به مناطق آزاد و ویژه مجاز با هدف تامین مواد اولیه و کالاهای مورد نیاز تولیدات داخلی کل کشور و جذب بخشی از ارز سرگردان ایرنیان در خارج از کشور اعلام شد. طبیعی است وقتی کالاها قرار است به سرزمین اصلی بیاید، باید مقررات خود را طی کند.

-لیست کالاهایی که بدون ثبت سفارش امکان واردات داشت 3200 قلم کالا بود باید توسط وزارت صمت تعیین می شد که این لیست تعیین و منتشر شد و از امروز توسط گمرک به کلیه مناسب اعلام شد که بدون ثبت سفارش امکان واردات این کالاها وجود دارد. با توجه به شرایط، امکان دارد تعداد و نوع اقلام لیست مزبور کم یا زیاد شود. بخشی از کالاهایی که در نزدیک مرزها و در کشورهای اطراف انبار می شود، با این شیوه امکان می یابد در داخل مناطق آزاد انبار شود و در مواقع نیاز، به سهولت وارد سرزمین اصلی شود. طبیعتا اختیار انبار کالاها در مناطق آزاد با تجار است.

-این لیست کلیه گروه های مواد اولیه و قطعات را شامل می شود. مثلا مواد اولیه لوازم آرایش بدون ثبت سفارش وارد می شود. ولی هیچ کالای مصرفی در این لیست نیست. تاکنون انبارش کالاها در مناطق آزاد به صورت حجیم، سابقه نداشته و باید تجار و بازرگانان مطلع شوند از این امکان می توانند استفاده کنند. طبیعتا ظرفیت برای همه کالاهایی که ممکن است نیاز به انبار مسقف داشته باشند، وجود ندارد ولی برای کالاهایی که نیاز به انبار مسقف نباشند، کالا وجود دارد.

-بعضا مشکلاتی در مبادلات کالا بین مناطق آزاد و ویژه به وجود می آمد و دو بار ثبت سفارش صورت می گیرد. از جمله تسهیلاتی که اخیرا قائل شدیم این است که مبادلات کالا بین مناطق آزاد و ویژه فقط یک بار توسط گمرک ثبت سفارش و حقوق گمرکی آن دریافت می شود.

-صادرات کالاهای موجود طبق مناطق آزاد و ویژه هم طبق مقررات گذشته انجام خواهد شد. در مقطعی صادرات کالا از مناطق آزاد و ویژه هم با محدودیتهایی مواجه شد. با مذاکراتی که انجام شد، مقرر شده است هر نوع کالایی که مواد اولیه آن از خارج مرزها به منطقه آزاد وارد می شود و پس از تبدیل شدن به کالای مصرفی دوباره صادرات صورت می گیرد، مشمول مقررات صادرات نشود.

-برای کالاهای اساسی که تخصیص سهمیه توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت جهاد کشاورزی صورت می گیرد، اگر در مناطق آزاد کالای مورد نظر که جزء اقلام دارویی و کشاورزی است، تخصیص ارز با هماهنگی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد انجام می شود و طبیعتا این کالاها یا در خود منطقه تبدیل به کالای مصرفی می شود یا به سرزمین اصلی صادر خواهد شد. البته تمام این تسهیلات مربوط به شرکتهایی است که در مناطق آزاد ثبت شده اند.

- جمع سرمایه گذاری از سال 92 تا ابتدای مهرماه امسال، 26 هزار میلیارد تومان و18 میلیارد دلار در مناطق ویژه بوده است. همچنین 3 میلیارد دلار مجوز سرمایه گذاری خارجی صادر شده است که یک میلیارد و 273میلیون دلار از آن محقق شده است.

-میزان صادرات ما از مناطق ویژه طی سال 92 تا انتهای شش ماهه اول سال 97، 99 میلیارد دلار است و واردات ما 28 میلیارد دلار بوده است. مجموع درآمد ما در این مدت 10 هزار میلیارد تومان بوده است و مصارف ما 8هزار و 300 میلیارد تومان است که مابه تفاوت آن در بخشهای مختلف و زیرساختها سرمایه گذاری شده است. این آمار نشان می دهد سالانه کمتر از 1900 میلیارد تومان درآمدزایی داشته ایم.

- در شش ماهه ابتدای امسال در مناطق ویژه 530 واحد تولیدی صنعتی داریم و 498 واحدهای خدماتی داریم که مجموعه 176 هزار نفر اشتغال را ایجاد کرده است. بیکاری در مناطق آزاد مختلف است، مثلا در کیش، بیکاری نداریم، در منطقه ارس 8.5 درصد بیکاری داریم و در قشم حدود 6.5 درصد بیکاری داریم ولی آمار نشان می دهد میانگین بیکاری در مناطق آزاد از میانگین کشور 5 درصد کمتر است.

-میزان صادرات ما از مناطق آزاد از سال 92 تاکنون حدود 3میلیارد و 460 میلیون دلار به خارج از کشور است. میزان تولیدات مناطق آزاد که به داخل کشور صادر می شود هم حدود 3 میلیارد و 122 میلیون دلار بوده است. یعنی تقریبا معادل آنچه به خارج از کشور صادر می شده، به سرزمین اصلی هم صادر شده است. صادرات مجدد ما هم یک میلیارد و 780 میلیون دلار بوده است.

-واردات ما از سال 92 تاکنون هم 8.7 میلیارد دلار در مناطق آزاد بوده است. بخش زیادی از این مبلغ، سرمایه گذاری و خرید ماشین آلات برای تولید و همچنین مواد اولیه بوده است. حدود 35 درصد از این مبلغ مواد اولیه و ماشین آلات بوده است و برای مصرف داخل مناطق هم 30 درصد از این مبلغ صرف شده و بقیه هم مربوط به کالاهای مصرفی همراه مسافر بوده است.

-خوشبختانه الان بحث قاچاق برای مناطق آزاد خیلی مطرح نیست. برخی پوشش ساخته بودند که در مناطق آزاد قاچاق می شود ولی دیگر کسی این حرف را قبول نمی کند. کالای همراه مسافر ما 2 و نیم میلیارد دلار در 5 و نیم سال بوده ولی در این بازه زمانی، ما 51 میلیون گردشگر در مناطق آزاد داشتیم. اگر ما برای مسافر، مجوز 80 دلار کالای همراه مسافر داشتیم یعنی باید 4 و نیم میلیارد دلار کالای همراه مسافر وارد می شد. در حالی که اگر 80 دلار کالای همراه مسافر را در مبادی رسمی و عادی کشور حساب کنیم، یک دستگاه گوشی موبایل که مسافر همراه خود می آورد، 800 دلار قیمت دارد، یعنی 10 برابر حجم ارزی مجاز است.

-بحث قاچاق در مناطق آزاد یک بحث انحرافی بود برای کسانی که می خواستند قاچاق کنند. آنها مسیر و مبادی دیگری داشتند و برای اینکه می خواستند نگاه ها را از خودشان دور کنند، به مناطق آزاد این بحث را منسوب کردند. ما تنها 200 کیلومتر مرز در اختیار داریم ولی 8600 کیلومتر دیگر در اختیار دیگران است. یعنی قاچاق در این 200 کیلومتر صورت می گرفت؟ خوشبختانه الان جز صدا و سیما که اصرار دارد قاچاق را به یک دستگاه منسوب کند، دیگر کسی بحث قاچاق در مناطق آزاد را باور نمی کند.

-نماینده ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در صدا و سیما اعلام کرد ما فکر می کنیم 7 تا 8 درصد قاچاق از مناطق آزاد بوده است. بعد برخی خبرگزاری ها گفتند او گفته 8 تا 9 درصد بوده است، ما همان زمان هم اعلام کردیم این را قبول نداریم. کل واردات ما 8.7 میلیارد دلار در 5 سال و نیم گذشته بوده است. مسئول گمرک هم اعلام کرد در مناطق آزاد قاچاق نداریم. بانک مرکزی هنوز این مسئله را رسما اعلام نکرده است، ولی در جلسات ما می گوید موضوع قاچاق در مناطق آزاد، بحث منحرفانه است و از مبادی دیگر قاچاق صورت می گیرد.

-کالای همراه مسافر ما هر سال کمتر شده است. سال گذشته 1 میلیارد و 954 میلیون دلار بوده است که 554 میلیون دلار آن کالای همراه مسافر است که سهمیه بندی شده است و دولت از سال 95 کمیته ای را برای کالاهای مسافری تشکیل داده است که هر سال، این سهمیه برای هر مسافر کمتر می شود. در این سهمیه بندی، پوشاکی که از ترکیه می آید، سهم جزئی دارد تا بخشهای تولیدی داخل از این مسئله کمتر اثر بگیرند. همچنین پیش بینی ما این است که صادرات ما از لحاظ ارزی (دلاری) نسبت به سال گذشته، تغییر نداشته باشد. همچنین پیش بینی می کنیم روند درآمدی مناطق آزاد هم تغییری نخواهد کرد.

-در مناطق آزاد، از سال 92 تا مهرماه امسال 25 هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری داخلی داشتیم، البته مجوز ما 54 هزار میلیارد تومان بود. یک میلیارد و 250 میلیون دلار هم سرمایه گذاری خارجی محقق شده که مجوز این بخش هم 9600 میلیارد دلار بوده است. امسال سه پروژه عظیم با سرمایه گذاری خارجی انجام می شود که از مجموع سرمایه گذاری 5 سال گذشته تاکنون بیشتر خواهد بود.