فکر می‌کنم دوم یا سوم‌راهنمایی بودم، رای‌گیری‌های شورای مدرسه که برگزار شد، دو، سه‌نفری که اول شدند و به‌عنوان شورا معرفی شدند، هرکدام وعده و وعیدهایی دادند که فلان است و بهمان، فلان‌کار را می‌کنیم و بهمان وسیله را می‌خریم و...
به گزارش به نقل از فرهیختگان ،اما وقتی به عرصه عمل رسید، هرکدام خواست از آن یکی جلو بزند و درنهایت این سه نفر که روز اول دست هم را فشرده بودند به نشانه مودت و همکاری و دوستی و اینها، حالا شده بودند کارد و پنیر، همه این را نمی‌دانستند؛ ما که نزدیک بودیم و درجریان، فهمیدیم.
این را گفتم تا برسم به صحبت‌های یکی از افرادی که در یک دوره بهیاری شرکت کرده است و حالا به جای بهیار، خدماتی این بیمارستان و آن بیمارستان شده است، آن هم با منت و تحقیر. می‌گفت سال 94 که طرح بهیاری یک‌ساله آغاز به کار کرد و قرار شد کمبود پرستاران و کادر درمان مراکز درمانی با این طرح و نیروهایی که تربیت می‌شوند، جبران شود، بین نظام پرستاری و وزارت بهداشت و جهاد و... شکرآب می‌شود؛ آن هم بر سر مزایده و متولی برگزارکننده این دوره.
می‌گفت ابتدا نظام پرستاری می‌شود متولی و مبلغ پنج‌میلیون تومان برای برگزاری دوره به‌ازای هر نفر طلب می‌کند و بعد اما وزارت با این مبلغ مخالفت می‌کند، مزایده‌ای برگزار می‌کند و درجریان این مزایده جهاد دانشگاهی، شرکت آپنای و... برنده می‌شوند با مبلغ سه‌میلیون و 650هزار تومان و همین می‌شود آغاز تنش و جنگ میان نظام پرستاری با این دوره تربیت بهیاری یک‌ساله.
اصل طرح چیست و دقیقا قرار بود چه اتفاقی بیفتد؟
در توضیح طرح دوره‌های بهیاری یک‌ساله ابتدا باید گفت این هم از زاییده‌های طرح تحول سلامتی است که قرار بود در کار بیماران و کادر درمان گشایشی ایجاد کند و انگار این هم نشد. با این همه سال 94 که اجرای این طرح کلید خورد، قرار شد با توجه به اجرای طرح تحول سلامت و به دلیل کمبود مراقبت‌های پرستاری و کمبود پرستار در بیمارستان‌ها طرحی با عنوان دوره بهیاری یک‌ساله (کمک پرستاری) اجرا شود و به موجب آن بهیاران آموزش‌دیده به مجموعه کادر درمان مراکز درمانی اضافه شوند. مجید رحمانی، معاون وقت آموزشی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران در ارتباط با اجرای این دوره گفت: «بسیاری از پرستاران کارهای پایه بیماران را انجام نمی‌دهند یا اینکه به دلیل کمبود نیرو فرصتی برای پرداختن به امور جزئی بیماران وجود ندارد. یکی از دلایلی که همراهان بیمار را در بیمارستان نگه می‌دارند، این است که مراقبت‌های ابتدایی را برای بیمار خود به انجام برسانند.
با توجه به وضعیت موجود و تعداد مراجعه بیماران به مراکز درمانی، 10هزار نیروی انسانی برای خدمات‌رسانی بهتر مورد‌نیاز است که برنامه‌ریزی برای جبران این کمبود انجام گرفته است. با توجه به اینکه جهاد دانشگاهی و تعاونی کارکنان نظام سلامت به‌عنوان متولیان آموزش و تامین نیروی بهیاری در کشور مطرح هستند، براساس تصمیم‌گیری‌های صورت‌گرفته، تقسیم‌بندی‌های استانی برای جذب این نیروها انجام گرفته و ماموریت برگزاری دوره‌های یک‌ساله بهیاری (کمک‌پرستاری) برای 11 استان کشور به جهاد دانشگاهی واگذار شده است. مدت‌زمان برگزاری دوره‌های کمک‌پرستاری یک‌سال است که شامل 300ساعت مباحث تئوری و هزار و80 ساعت کار عملی و بالینی است. از مجموع 300 ساعت کلاس‌های تئوری، 230 ساعت به‌عنوان آموزش کلاسی و 70 ساعت هم تحت‌عنوان Skill Lab به‌منظور آموزش مهارت‌های حرفه‌ای برگزار خواهد شد. هزارو80 ساعت کار بیمارستانی در مدت‌زمان 9 ماه یکی‌دیگر از برنامه‌هایی است که فراگیران دوره‌های یک‌ساله بهیاری باید در مراکز درمانی و بیمارستانی طی کنند. شهریه این دوره یک‌ساله بهیاری سه‌میلیون و 650 هزار تومان است که طی سه قسط از افراد دریافت خواهد شد.»
حالا چه اتفاقی افتاده است؟
همان‌طور که مشخص شد و از سخنان معاون آموزش جهاد دانشگاهی و برخی دیگر از مسئولان این حوزه که در ادامه به آنها هم اشاره می‌کنیم، برمی‌آید، قرار شد افرادی خارج از رشته پرستاری با طی دوره بهیاری یک‌ساله به‌عنوان کمک‌پرستار در مراکز درمانی مشغول به کار شوند. متولی امر هم جهاد دانشگاهی معرفی شد تا با دریافت مبلغ سه‌میلیون و 650 هزار تومانی دوره را برگزار و واجدان شرایط را که سقف 10هزار نفری برای آن در نظر گرفته شده بود، در مراکز درمانی مشغول به کار کند.
حالا اما انگار همه‌چیز عوض شده است، نیروهایی که قرار بود جزئی از کادر درمان باشند و کمک‌پرستار، نیروی خدماتی شده‌اند و بدون در نظر گرفته‌شدن اعتباری برای مدارکی که گرفته‌اند و برای آن هزینه کرده‌اند، حتی لباس‌های فرم‌شان را هم تحویل داده‌اند و خبری از کمک‌پرستاری نیست.
یکی از افرادی که در این دوره یک‌ساله شرکت کرده از ابتدای ماجرا و برگزاری دوره برای فرهیختگان تعریف کرده و می‌گوید: «سال 94 بود که وزارت بهداشت با این طرح (دوره یک‌ساله بهیاری) قصد داشت با یک تیر دو نشان بزند؛ هم کمبود نیروهای پرستاری و کادردرمان در مراکز درمانی را پوشش بدهد و جبران کند و هم به نوعی مقابل تهدیدات و بهانه‌های هر روزه پرستاران که یک روز مشکلات مادی و فشار کار را بهانه می‌کردند و یک روز هم تهدید به ترک کار بایستد و اینطور القا کند که می‌تواند با برگزاری این دوره و جذب نیرو با کمترین حقوق، کار آنها را انجام بدهد. البته قرار بود ما کمک‌پرستار باشیم و کنار پرستار کار کنیم و هنوز هم ادعایی نداریم که جایگزین پرستارها باشیم و همان کمک‌پرستاری را مطالبه می‌کنیم. پایه مدرک تحصیلی هم برای حضور در این دوره دیپلم بود، هرچند خیلی از افرادی که در این دوره حاضر شدند دارای مدرک کارشناسی و کارشناسی‌ارشد بودند. یعنی از این جهت و از لحاظ جایگاه علمی و مرتبه مدرکی ما خیلی هم پایین‌تر از پرستاران نبودیم اما همچنان هم همان حداقلی که به ما وعده داده بودند یعنی کمک‌پرستاری را می‌خواهیم. نکته‌جالب در ارتباط با این مدارک تحصیلی هم اینکه الان اگر هرکدام از ما که این دوره را گذراندیم به مراکز درمانی مراجعه کنیم و درخواست کار داشته باشیم، کادر بیمارستانی یا آن مرکز اگر بفهمند مدرک تحصیلی ما بالاتر از دیپلم است، از پذیرش ما خودداری می‌کنند و ما را نمی‌پذیرند.
ما حدود 360ساعت دوره تئوری داشتیم و حدود 9 ماه کارورزی در تمام بخش‌های بیمارستانی از جراحی و اتاق عمل و... را پشت‌سر گذاشتیم.»
نظام پرستاری، موافقی که مخالف شد!
وزارت بهداشت این طرح بهیاری یا همان کمک‌پرستاری یک‌ساله را ارائه می‌دهد و نظام پرستاری این را تایید می‌کند و از موافقان این طرح است. اما وقتی مبحث مربوط به هزینه طرح پیش کشیده می‌شود و نظام پرستاری به‌عنوان مجری طرح مبلغ پنج‌میلیون تومانی را مطرح می‌کند، وزارت بهداشت با آن مخالفت می‌کند و طرح و موضوع برگزاری دوره را به مزایده می‌گذارد. در این مزایده جهاد دانشگاهی و آوای سلامت و شرکت آپنای این مزایده را برنده می‌شوند و با مبلغ سه‌میلیون و 650هزار تومان طرح را پیش می‌برند. از همین روز مزایده، نظام پرستاری شمشیر را از رو می‌بندد و می‌شود مخالف اجرای طرح، البته الان دوباره به‌عنوان یکی از مجریان طرح کار می‌کند و دیگر مشکلی با اجرای این دوره ندارد و آن هم فقط به خاطر این است که خودش مجری شده است و از این راه درآمد دارد.
با تمام مشکلات طرح همچنان اجرا می‌شود
نکته قابل‌تامل در ارتباط با این طرح این است که علی‌رغم آموزش‌دیدن بالغ بر 20هزار نیرو و عدم‌جذب همه آنها در مراکز درمانی و مشکلاتی که به بخشی از آنها اشاره شد و بخشی دیگر را هم در ادامه می‌گویم، همچنان طرح با اسامی و عناوین مختلف درحال اجراست. در این باره که آیا کسی تا به‌حال اصلا جذب نشده است و به‌عنوان کمک‌پرستار کار نکرده باشد باید گفت که شاید از این 20هزار نفر حدود 500 نفر تا به حال جذب شده باشند و مشغول کار باشند.
دانشجویان پرستاری مخالف این دوره
ما وقتی به بیمارستان‌ها می‌رفتیم و درکنار پرستاران مشغول کار بودیم آنها از ما راضی بودند اما نظام پرستاری روی دانشجویان پرستاری کار کرد و آنها چندین تحصن و تجمع انجام دادند و درنهایت وزارت بهداشت هم عقب‌نشینی کرد. در اصل این دانشجویان پرستاری بودند که با حضور ما در بیمارستان‌ها و به‌عنوان کادر درمان مخالف بودند. مجموع این اتفاقات باعث شد ماجراهای مختلف و تغییرات گوناگونی پیش بیاید، بخش بزرگی از این تغییرات روی نام دوره بود، هربار و هر سال از همان سال اول نام دوره تغییر می‌کرد. یک‌بار کمک‌پرستار در پرانتز می‌آمد و بهیاری یک‌ساله بیرون از پرانتز، بعد کلا فقط شد کمک‌پرستاری و... بعد از این تغییرات رفتند سراغ شرح وظایف و کتاب‌ها و... و آنها را کم کردند و تغییرات جدی دادند.
تاکید بر تربیت 10هزار بهیار
صحبت‌های ما تمام شده بود و حالا اسنادی را برای من فرستاد در ارتباط با جزئیات برگزاری این دوره، وعده‌هایی که داده شده بود و هیچ‌کدام عملی نشد. محمد میرزابیگی، معاون وقت پرستاری وزارت بهداشت سال 94 و در آغاز راه این طرح گفت: «حداقل یک دوره مهارتی غیردانشگاهی؛ پیش از کارشناسی پرستاری نیاز امروز مردم ما در خدمات غیرتخصصی در گروه پرستاری است.» معاون پرستاری وزیر دلیل توجه ویژه به تامین 10هزار نفر نیروی مهارتی یک‌ساله را اینگونه تشریح کرد: «در سال‌های گذشته رده‌های کاردانی؛ بهیاری و کمک‌بهیاری را پیش از پرستاری داشتیم اما بنا به دلایلی این دوره‌ها حذف شدند. در همه جای دنیا سطوح پرستاری از اولیه تا تخصصی سطح‌بندی شده و در کشورهای مختلف از کشورهای همسایه تا کشورهای اروپایی و غربی نیز این موضوع مشاهده می‌شود. در دنیا برای این مشکل راهکار وجود دارد که چه باید کرد تا هم خدمات عمومی و هم خدمات تخصصی پرستاری به مردم ارائه شود و در عین حال هرکس متناسب با شأن، درجه و سطح تحصیلی خود ارائه خدمات کند. تمام صاحب‌نظران نظام سلامت و به‌ویژه جامعه پرستاری در اینکه حداقل یک دوره پیش از دوره کارشناسی پرستاری باید وجود داشته باشد، به اجماع صددرصدی رسیدند.
در همین زمینه چندین سال است سازمان نظام پرستاری با همین اعتقاد دوره‌های سه‌ماهه برگزار می‌کند که به اذعان صاحب‌نظران بالینی سه ماه زمان اندکی است. با همین نگرش و اعتقاد از اول فروردین سال 93 مطالعاتی پیرامون ضرورت، شکل و محتوای این طرح آغاز شد تا با یک نظر‌سنجی علمی از سراسر کشور درنهایت مشخص شود که چه می‌خواهیم؟ و این دوره آیا با عنوان کمک‌بهیاری، بهیاری، کاردانی یا دوره جدیدی مانند کمک‌پرستاری ایجاد شود. به‌عنوان یک رسالت حرفه‌ای – مردمی بر تربیت 10هزار بهیار از این نوع تاکید داریم.»
از ورود کمک‌پرستاری پیشگیری خواهیم کرد
وحید نصیری، عضو شورای عالی نظام پرستاری کشور در سال 95 نسبت به موضوع بهیاران آموزش‌دیده واکنش نشان داد، البته بعد از برگزاری تجمع این افراد مقابل وزارت بهداشت. او گفت: «ما بر این عقیده هستیم که تعاونی نظام سلامت و جهاد دانشگاهی از وجود خیل عظیم جوانان تحصیلکرده بیکار در کشور نهایت سوءاستفاده را کرده‌اند و از اعتراضات این عزیزان هم برای احقاق‌حقوق‌شان حمایت می‌کنیم، ولی با اسناد بسیار محکم و ادله کافی از ورود کمک‌پرستاری به اسم بهیار به سیستم پرستاری کشور پیشگیری خواهیم کرد.»
البته بر مبنای اسناد موجود این دست اظهارنظرها و مخالفت‌ها و موافقت‌ها همچنان هم وجود دارد اما عاقبت و سرانجام افرادی که در این دوره‌ها آموزش دیده‌اند، همچنان نامعلوم است.
نظام پرستاری خودش دوره برگزار می‌کند!
همان‌طور که تا اینجا مشخص شد و طبق اسناد موجود در ابتدای راه نظام پرستاری از موافقان برگزاری دوره بهیاری یک‌ساله بوده است و خود نیز به‌عنوان مجری طرح حتی هزینه شرکت در طرح را هم مشخص کرده بود اما در ادامه و بعد از مخالفت وزارت بهداشت با هزینه مشخص‌شده و خارج‌شدن مسئولیت اجرای این طرح از دستان نظام پرستاری آنها از مخالفان شدند؛ همان‌طور که بالا اشاره شد. اما اسناد دیگری وجود دارد که نشان می‌دهد نظام پرستاری خود مبادرت به برگزاری چنین دوره‌هایی کرده است. به گفته برخی پرستاران و دانشجویان پرستاری و همچنین اسناد موجود انگیزه مالی توجیه‌کننده این مهم بوده است و حالا نظام پرستاری که خود نفع مالی در برگزاری این دوره‌ها داشته دیگر مخالفت جدی با برگزاری آن ندارد.
تکلیف این 20هزار نفر مشخص شود
بعد از تغییرات در مجموعه وزارت بهداشت تعدادی از افرادی که در این دوره‌ها شرکت کرده بودند به دیدار حضرتی، معاون جدید پرستاری وزارت بهداشت رفتند و بعد از تشریح وضع موجود موافقت عدم‌ادامه برگزاری طرح را تا تعیین تکلیف این 20هزار نیروی دوره‌دیده گرفتند اما گویا این ممانعت دوامی نداشت و بعد از مدتی معاونت بهداشت اجازه ادامه برگزاری دوره را حتی به نظام پرستاری هم داده تا هم از حجم مخالفت‌ها نسبت به این دوره توسط نظام پرستاری کاسته شود و هم طرح را ادامه بدهند.
با جمع‌بندی همه اینها موضوع قابل‌تامل و مطالبه این است که به هر دلیل و با سنجش نیازی که صورت گرفت، قرار شد 10هزار کمبود نیروی کمک‌پرستاری را با برگزاری این دوره پوشش بدهند، فارغ از اینکه این دوره‌ها به ضرر دانشجویان پرستاری است یا خیر، حالا حدود 20هزار نفر این دوره‌ها را با انواع و اقسام تغییرات و تنش‌ها پشت‌سر گذاشته‌اند ولی بلاتکلیف از جذب و رده خدمتی و جایگاه مانده‌اند و انواع و اقسام مشکلات و تحقیرها را می‌شنوند و بهتر است مجموعه وزارت بهداشت و نظام پرستاری و سایر نهادهای مسئول در این‌باره تصمیم‌گیری کنند.
