روزنامه جام جم: آیا می‌دانید که پس از عفونت تنفسی، روتاویروس یا اسهال ویروسی که منجر به از دست رفتن شدید آب بدن می‌شود، دومین عامل مرگ نوزادان و کودکان بویژه، تا پنج‌سالگی به شمار می‌رود؟ جالب آن‌که علت اسهال در 30 درصد موارد، نامشخص است.
اما در اکثر موارد دیگر ناشی از ویروس است که بویژه کودکان شش ماهه تا دو ساله را غالبا در فصل پاییز و زمستان تهدید می‌کند. سالانه نزدیک به 700 هزار کودک در جهان به دلیل روتاویروس فوت می‌کنند. این آمار در ایران به سالانه 34 هزار مرگ می‌رسیده است که خوشبختانه با دسترسی مردم در روستاها و شهرها به آب آشامیدنی سالم، ترویج تغذیه سالم و نیز ترویج مصرف اوآراس، آمار مرگ کودکان بر اثر اسهال در کشورمان به 300 مورد در سال رسیده است .
هیچ مادری نمی‌تواند صرفا براساس تعداد دفعات اجابت مزاج فرزندش به تشخیص ابتلا به بیماری اسهال برسد. کما این‌که تعداد نوبت‌های اجابت مزاج شیرخوار از هفته‌ای یک یا دو بار تا روزی ده بار می‌تواند طبیعی تلقی شود. در واقع اجابت مزاج کودکان از سه‌سالگی به بعد می‌تواند از روزی سه بار تا هفته‌ای سه بار متفاوت باشد. آنچه علامت خطر تلقی می‌شود افزایش تعداد دفعات دفع همراه با از دست رفتن آب بدن است .
ویروسی با تظاهرات
تنفسی و گوارشی
علائم روتا ویروس به دو دسته علائم تنفسی (سرماخوردگی) و اسهال آبکی تقسیم می‌شود. اسهال آبکی در روتاویروس می‌تواند در موارد حاد منجر به شوک ناشی از کم‌آبی بدن و مرگ کودک شود . بنابراین خانواده‌ها حتما باید با مراجعه زودهنگام به پزشک از پیشرفت بیماری جلوگیری و کودک را درمان کنند. ناگفته نماند کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌شوند، در برابر انواع بیماری‌ها مصون هستند و کمتر دچار اسهال و سرماخوردگی نیز می‌شوند.
آلودگی خطرناک با روتاویروس
هر زمانی که خون در مدفوع کودک دیده شود باید به پزشک مراجعه شود. همچنین مشاهده حال عمومی غیرطبیعی کودک یعنی بی‌اشتهایی، بی‌حالی، کم‌فروغ شدن و گودافتادن چشم‌ها، از دست رفتن قابلیت ارتجاعی پوست (وقتی پوست کودک را بکشید، بیش از دو ثانیه طول بکشد تا به حالت اولیه برگردد) و تشنگی مکرر از نشانه‌های خطر ابتلا به روتاویروس است .
اما در شرایطی که کودک با وجود اسهال، بازی می‌کند، دهانش مرطوب است و احساس تشنگی ندارد جای نگرانی نیست و با مصرف مایعات و رعایت رژیم غذایی مناسب ظرف سه روز، مشکل کودک رفع می‌شود . به بیان دیگر، تا زمانی که کودک بی‌حال نشده و از مصرف آب امتناع نکند، می‌توان با دادن مایعات و محلول اوآراس در میزان و دفعات توصیه شده به تامین آب از دست رفته او کمک کرد. ولی در شرایطی که کودک بی‌حال شده، با وجود تشنگی آب نمی‌خورد و سطح هوشیاری‌اش کم شده است باید به‌سرعت به مرکز درمانی انتقال داده شود .
جای خالی واکسن روتاویروس
از حدود 200 ویروسی که باعث عفونت تنفسی در کودکان می‌شود تنها چند مورد از جمله آنفلوآنزا و روتاویروس بسیار خطرناک هستند و می‌توانند جان بیمار را تهدید کنند. روتاویروس، از جمله ویروس‌هایی است که در فصل پاییز و زمستان شیوع بیشتری یافته و کودکان را گرفتار می‌کند. ابتلا به این ویروس با دو علامت تنفسی و اسهال و استفراغ همراه است.
در بسیاری از کشورهای جهان واکسن روتاویروس برای جلوگیری از مرگ و میر کودکان به کودکان زیر پنج سال به صورت رایگان تزریق می‌شود، اما متاسفانه در ایران این واکسن تزریق نمی‌شود که امیدواریم با تمهیداتی که اندیشیده می‌شود، این واکسن به واکسن‌های تزریقی کودکان زیر پنج سال افزوده شود. این واکسن در حال حاضر تولید داخل نیست و کشورهایی همچون هلند و فرانسه آن را تولید می‌کنند.
درمان اسهال در خانه
اولین قدم در درمان اسهال کودک، تشخیص درست آن است که می‌تواند توسط مادر صورت بگیرد. البته عامل اکثر موارد اسهال کودک، ویروس است. اما در مواردی نیز عفونت ادراری یا گوارشی، مصرف آنتی‌بیوتیک و حساسیت غذایی نیز می‌تواند عامل بروز اسهال باشد .
90 درصد از بچه‌هایی که اسهال می‌گیرند طی سه روز بهبود می‌یابند. طی مدتی که کودک با این مشکل روبه رو است باید از مایعات به ویژه شیر مادر یا شیر خشک و در سنین بالاتر مایعات (به غیر از آبمیوه صنعتی) و محلول اوآراس استفاده کند .
مصرف غذاهایی مثل سیب‌زمینی، ماکارونی، نان و برنج و سوپ و فرنی هم توصیه می‌شود. همچنین طی این مدت باید از دادن آنتی‌بیوتیک به طور خودسرانه به کودک خودداری شود. فقط مادران باید به علائم خطر در کودک خود توجه کنند تا در صورت ضرورت وی را به‌سرعت به مراکز درمانی ارجاع دهند .
