چرا نفت روی میز بورس ماند؟/تصمیم جدید وزارت نفت برای فروش نفت در بورس

اقتصادآنلاین-مریم علیزاده؛ با خروج آمریکا از برجام و اعلام رئیس جمهور این کشور مبنی بر صفر کردن فروش نفت ایران، وزارت نفت تلاش کرد تا با ابزارهایی نظیر فروش نفت در بورس، بر این چالش فائق آید. از این رو در اولین مرحله عرضه نفت خام در رینگ بین‌الملل بورس انرژی ایران هشت محموله 35 هزار بشکه‌ای و در دومین مرحله عرضه 20 محموله 35 هزار بشکه‌ای نفت خام سبک ایران به فروش رفت. در ابتدا قرار بود تا عرضه نفت در بورس بصورت منظم و متوالی انجام شود که این امر محقق نشد و شاهد وقفه 70 روزعرضه در بورس انرژی بودیم. اما سرانجام پس از گمانه زنی های فراوان و اتخاذ تصمیماتی به منظور سهل تر شدن این فرآیند، قرار شد سومین عرضه در روز اول بهمن انجام شود.

اما در سومین مرحله عرضه که روز گذشته بود، هیچ خریداری برای  یک میلیون بشکه نفت در قسمت تقاضا حاضر نشد. در این بین به نظر می رسد یک بام و دو هوای وزارت نفت در عرضه نفت یکی از دلایل عدم توفیق این پروژه شده است. از سویی در آخرین اقدامات صورت پذیرفته از سوی وزارت نفت برای تسهیل امر عرضه نفت خام در بورس، کرباسیان مدیرعامل شرکت ملی نفت روز گذشته طی حکمی امیرحسین تبیانیان به عنوان نماینده شرکت ملی نفت ایران برای عرضه نفت خام و محصولات قابل عرضه در بورس انرژی منصوب کرد. از طرفی دیگر اما پژمان فر عضو کمیسیون تلفیق مجلس روز گذشته گفت: وزیر نفت در جلسه 22 دی در مجلس عنوان کرد که «در عرضه‌های قبلی نفت در بورس انرژی، خودمان به خریداران اعلام کردیم که از بورس انرژی نفت خام را خریداری کنند، اما از این به بعد می‌گوییم از این بازار خریداری نکنند» ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تا ‌‌‌‌مشخص شود ‌بورس تا چه حد توانایی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ جذب مشتری برای محموله‌های نفت را دارد. از این رو به نظر می رسد همچنان وزارت نفت در خصوص عرضه نفت خام در بورس تمام قوا را به کار نبرده است.

در این بین بخشنده کارشناس بورس کارگزاری بورس بیمه ایران به خبرنگار اقتصادآنلاین گفت:

با توجه به تحریم های بوجود آمده و مشکلات حمل و نقل، بیمه ، بخش خصوصی برای فروش نفت با چالش های عدیده ای مواجه است. در این بین همچنین مشخص بودن بازارهای صادراتی نفت ایران یکی دیگر از مشکلات فروش نفت توسط بخش خصوصی است.

وی همچنین در ادامه افزود:به نظر این کارشناس باید دید راهکار جدید وزارت نفت از جمله انتصاب تبیانیان، تسویه 100 درصد ریالی و مهلت 90 روزه ، تا چه میزان می تواند راهگشا بشد. چراکه توان بخش خصوصی و تعداد افرادی که بتوانند این قراردادها را اجرا کنند بسیار محدود است .بخشنده همچنین با بیان اینکه بازار نفت در معاملات جهانی روزهای پُرنوسانی را سپری می کند، گفت: در دوماه پایانی سال میلادی گذشته شاهد سقوط 40 درصدی قیمت نفت بودیم. از این تا حدی خریداران نگرانی هایی را بابت پذیرش ریسک کاهش بیشتر قیمت نفت دارند.

البته در بورس با توجه به اینکه معاملات با روش پریمیوم انجام میگیرد، ریسک خریداران در این زمینه تا میزان بالایی کاهش یافته است.

اما به عقیده این کارشناس، عرضه نفت در بورس انرژی در صورتی موفقیت آمیز خواهد بود که چند اشکال این حوزه برطرف شود.

نخست اینکه باید ضعف اطلاع رسانی و آموزش کارگزاران از سوی بورس انرژی در خصوص قوانین و مقرارت و روش های فروش برطرف شود. به گفت بخشنده هم اکنون یکی از چالش های کارگزارن فعال در حوزه بورس انرژی، نداشتن آگاهی های لازم در خصوص مسائل شرح عرضه و همچنین توافق با مشتریان ونحوه ی اجرای معاملات نفتی است .چراکه بسیاری از کارگزان سابقه ای در مورد عرضه نفت در بورس ندارند از این قدرت چانه زنی برای یافتن مشتری از سوی کارگزاری ها کاهش می یابد. این فقدان باید توسط واحد آموزش بورس انرژی پیگیری شود که متاسفانه تا کنون اقدامی در این جهت صورت نگرفته است.

نکته دیگری که تا حدی مانع از حضور خریداران در بورس می شود، موازی کاری وزارت نفت در فروش است. گفتنی است در حال حاضر مشتریان نفتی ترجیح می دهند نفت را بی واسطه و بدون دردسر از شرکت ملی نفت خریداری کنند و خود را درگیر قوانین بورس قرار ندهند. از این رو قیمت گذاری در بورس و فروش در این بازار تحت الشعاع قیمت های خارج از بورس قرار گرفته است.

در این بین اما برخی کارشناسان یکی دیگر از دلایل عدم توفیق عرضه نفت در بورس را مشکلات ایجاد شده در اثر تحریم ها برای شرکت های بیمه ای می دانند. چراکه از طرفی شرکت های بیمه ای خارجی دیگر نمی توانند پوشش بیمه ای برای محموله‌های نفتی داشته باشند. از سویی دیگر نیز شرکت های بیمه ای داخلی نیز توانگری مالی برای بیمه کردن این محموله ها ندارند.

اما فکوری کارشناس بیمه ای  نظری متفاوت داشت. وی با تاکید بر این موضوع که سالیان گذشته نیز قرارداد بیمه ای برای محموله های نفتی از سوی شرکت های بیمه ای داخل کشور وجود داشته است، گفت: اهم محموله ها توسط بیمه گران داخلی بیمه شده و میزان کمی از آن ها توسط بیمه های اتکایی خارجی تحت پوشش قرار داده شدند.

به گفته وی در حال حاضر نیز قرارداد بیمه ای محموله های نفتی صادر شده و به صورت مستمر برای صادرات گواهی بیمه از ما درخواست می شود که شرکت های بیمه ای داخلی این امر را متقبل شده اند.