متاسفانه در سایه افزایش فقر در جامعه شاهد بالا رفتن آمار زباله‌گردها در سطح شهرها هستیم معضلی که خود می‌تواند زمینه‌ساز بروز مشکلات بسیار جدی برای جامعه و خود این افراد شو.
به گزارش به نقل از روزنامه آرمان ،چرا که در بسیاری از موارد این دسته از افراد بر این باور هستند که جامعه حق آنها را خورده است و روزی حق خود را خواهند گرفت که این خود می‌تواند عاملی مهم برای افزایش خشم در میان افراد جامعه شود که این خود در زمره دیگر معایب این پدیده قرار دارد. به طور کلی باید در نظر داشت که زباله‌گردی به بهانه تفکیک زباله‌ها امروزه تنها به یک شوخی جالب تبدیل شده است چرا که به خاطر تفکیک شاهد افزایش آلودگیهای محیط زیست هستیم که این خود عاملی برای به مخاطره افتادن سلامت این افراد و دیگر مردم جامعه شود، همچنین در این مجال باید یادآور شد که برده کشی نیز یکی دیگر از آثار منفی زباله‌گردی است چرا که بسیاری از سودجویان با استفاده از کودکان،زنان و افراد دیگر از آنها طالب کار سخت و طلاقت فرسا هستند و در مقابل حقوق بسیار اندکی را به آنها پرداخت می‌کنند که این خود نمونه بارز تضییع حقوق افراد است، از این رو «آرمان» برای تبیین پدیده زباله‌گردی با امان‌ا... قرایی‌مقدم، جامعه‌شناس و مریم السادات ظهوریان، کارشناس مسائل اجتماعی گفتوگو کرده که در ادامه آن را می‌خوانید.
فقر عاملی برای زباله‌گردی
یک جامعه شناس در خصوص پیامدهای منفی افزایش زباله‌گردی می‌گوید: متاسفانه طی چند ماه اخیر شاهد افزایش بی‌سابقه افرادی هستیم که از طریق جست‌و‌جو در زباله‌ها امرار معاش می‌کنند. امان‌ا... قرایی مقدم در گفتوگو با «آرمان» با اشاره به مطلب فوق ادامه می‌دهد: افزایش زباله‌گردها می‌تواند نشان از نامناسب بودن شرایط اقتصادی کشور داشته باشد چرا که این افراد تنها برای امرار معاش به زباله‌های شهر روی می‌آورند که این خود می‌تواند برای مردم و هم برای خود این افراد بسیار سخت و دردناک باشد.
او در ادامه تصریح می‌کند: در گذشته تنها معتادان و کودکان کار به زباله‌گردی مشغول بودند اما امروزه شاهد روی آوردن بسیاری از افراد فارغ از اینکه در چه رده سنی و اینکه از چه جنسیتی برخوردار هستند، هستیم که این خود زنگ خطری جدی برای جامعه محسوب می‌شود. قرایی مقدم می‌گوید: به طور حتم اصلی‌ترین دلیل روی آوردن افراد به زباله‌گردی نامناسب شدن شرایط مالی افراد جامعه است،هر چند در این میان ضعف فرهنگی نیز تا حدودی تاثیرگذار خواهد بود. این جامعه‌شناس در ارتباط با دیگر دلایل افزایش زباله‌گردی در کشور می‌گوید: باید در نظر داشت که نامناسب بودن شرایط خانواده نیز در این مهم بسیار تاثیرگذار است چرا که طبق تحقیقات به عمل آمده برخی از این کودکان دارای والدین معتاد هستند که این خود انگیزه‌ای برای زباله‌گردی در برخی از کودکان شده است.به عبارت بهتر بدسرپرست بودن و بی‌سرپرست بودن که البته در برخی از موارد این دو با هم برابری می‌کند خود می‌تواند عاملی برای روی آوردن کودکان به زباله گردی شود. او در ادامه تصریح می‌کند: رشد جمعیت، مهاجرت و افزایش حاشیه‌نشینی نیز در این پدیده نقش تاثیرگذاری دارد.
امروزه طبق آمار موجود بیش از 12 میلیون حاشیه‌نشین وجود دارد که این خود می‌تواند زمینه‌ساز افزایش زباله‌گردان شود هر چند در این فرصت باید متذکر شد که حاشیه‌نشینی نمی‌تواند دلیلی مستقیمی برای زباله‌گردی شود اما به دلیل فقری در این مناطق وجود دارد این احتمال بسیار قوی خواهد بود. این جامعه‌شناس معتقد است که بخش قابل توجهی از زباله‌گردها را کودکان کار تشکیل می‌دهد که این خود زمینه‌ساز بروز مشکلات جسمی و روحی بسیاری شود به گونه‌ای آثار آن طی سال‌های آتی هویدا شود.
افزایش درآمد زباله‌گردی
قرایی مقدم در پاسخ به این سوال خبرنگار ما که گرایش دختران به زباله‌گردی چه پیامدهای منفی را می‌تواند به دنبال داشته باشد، می‌گوید: متاسفانه امروزه شاهد این معضل شوم هستیم که دختران نیز برای تامین معیشت خود و خانواده به زباله‌گردی روی می‌آورند که این خود نشان از بد بودن شرایط اقتصادی افراد دارد، چرا که باید یادآور شد حضور دختران بر سر سطل‌های زباله می‌تواند مقدمه‌ای برای به خطر افتادن امنیت جسمی و روحی آنها شود، اتفاقی اگر خدایی ناکرده رخ دهد تبعات آن بسیار بدتر از شرایط موجود خواهد بود.
او در ادامه می‌افزاید: با توجه به اینکه دختران در نظام خانواده بسیار ارزشمند هستند و از گذشته نیز سعی بر این بود که تحت هر شرایطی دختران به هر کاری روی نیاورند اما امروزه به راحتی شاهد از بین رفتن ارزش‌های حاکم بر خانواده و اجتماع هستیم چرا که همیشه مسائل اقتصادی، مسائل اجتماعی را نیز تحت الشعاع خود قرار می‌دهند. قرایی مقدم می‌گوید: طبق بررسی‌های به عمل آمده متوسط درآمد روزانه زباله‌گردها 60 هزار تومان در روز است که این خود می‌تواند انگیزه بسیار قوی در افراد برای جذب به این کار شود. او در ادامه تصریح می‌کند: زباله‌گردی یکی دیگر از پدیده‌های اجتماعی شوم در کشور است که به تازگی بسیاری از افراد تنها به دلیل درآمد بالای آن گرایش پیدا کرده‌اند، اما این در حالی است که در گذشته تنها معتادان و کودکان کار به این کار روی می‌آورند اما در حال حاضر بسیاری از جوانان، افراد میانسال و حتی سالمندان نیز برای گذران زندگی خود به زباله‌گردی مشغول می‌شوند. این جامعه‌شناس معتقد است یکی از مهم‌ترین پیامدهای منفی زباله‌گردی شیوع بیماری‌ها و ابتلا به برخی از بیماری‌ها مانند ایدز و هپاتیت خواهد بود چرا که در سطل‌های زباله شاهد سرنگ‌های تزریق معتادان هستیم و از آن‌جا که زباله‌گردها نیز از دستکش استفاده نمی‌کنند به راحتی می‌توانند در معرض ابتلا به این نوع بیماری‌ها قرار بگیرند.
زباله‌گردها بیشتر در معرض بیماری‌اند
قرایی مقدم با اشاره به اینکه افزایش خشم در جامعه نیز می‌تواند از دیگر معایب این پدیده در جامعه باشد ادامه می‌دهد: این افراد حق خود را این گونه نمی‌دانند و همیشه منتظر فرصتی برای احقاق حقوق خود هستند که این مهم می‌تواند باعث افزایش خشم در جامعه شود. به عبارت ساده‌تر زباله‌گردها بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به بیماری‌های روحی و روانی قرار دارند که این خود می‌تواند زمینه‌ساز بروز مشکلات جدی در جامعه شود. او می‌گوید: از بین رفتن نیروی کار ساده نیز می‌تواند از دیگر پیامدهای منفی شیوع پدیده زباله‌گردی باشد چرا که کارهای از این قبیل به دلیل برخورداری از درآمد بالا افراد بیشتری را جذب می‌کنند اما در نیروی کار ساده کاهش خواهد یافت که این می‌تواند منجر به تعمیق رکود اقتصادی شود.قرایی مقدم معتقد است افزایش فحشا در جامعه را می‌توان از دیگر معایب زباله‌گردی به خصوص زباله‌گردی زنان و دختران دانست چرا که حضور زنان و دختران در هر ساعتی از شبانه روز بر سر سطل‌های زباله می‌تواند امنیت آنها را به مخاطره بیاندازد.
این جامعه‌شناس در ارتباط با اشتغال کودکان و مردان زباله‌گرد با پیمانکاران شهرداری برای تفکیک زباله‌ها می‌گوید: در برخی از موارد کودکان و مردان در مراکز رسمی و غیررسمی تفکیک زباله مشغول به کارهستند اما باید در نظر داشت که آسیب‌هایی را که این افراد با آن مواجه هستند به مراتب بیشتر از آثار مثبت تفکیک زباله خواهد بود،هر چند باید یادآور شد که در بسیاری از موارد دختران و زنان به صورت غیرمستقیم با این مراکز کار می‌کنند چرا که طبق قوانین موجود این پیمانکاران اجازه استخدام دختران و زنان را برای تفکیک زباله ندارند.او در خصوص آثار منفی زباله‌گردی در میان افراد جامعه می‌گوید:مردم نیز با دیدن این تصاویر ناراحت خواهند شد از این رو چگونه می‌توانیم از این افراد انتظار شادی داشته باشیم افرادی که در طول روز با زباله‌گردها مواجه می‌شوند. به طور کلی باید در نظر داشت که دیدن غم و مشکلات دیگران در فرد نیز تاثیرگذار خواهد بود. قرایی مقدم در پایان خاطر نشان می‌کند: ایجاد چهره نامناسب از شهر یکی دیگر از آثار منفی زباله‌گردی است. به گونه‌ای که این مهم می‌تواند در جذب توریست نیز تاثیرات منفی بسیاری را به دنبال داشته باشد.
کسب درآمدهای میلیاردی توسط مافیای زباله‌گردها
یک کارشناس مسائل اجتماعی در خصوص پیامدهای منفی زباله‌گردی می‌گوید: به طور حتم زباله‌گردی را می‌توان یکی از پیامدهای منفی دنیای مدرن دانست که متاسفانه موجب کسب درامدهای میلیاردی توسط مافیای زباله‌گردها شده است. امروزه در کشورهای در حال توسعه شاید یک سری از مسائل به سرعت و بدون نگرش به پیش نیازهای و پس نیازها صورت می‌گیرد مریم السادات ظهوریان در گفتوگو با «آرمان» ادامه می‌دهد: بدین معنا که مظاهر تکنولوژی، تجرد و مواردی از این دست وارد جوامع می‌شود اما آن چیزهای که در قبل و بعد از آن نیاز است به طور معمول در نظر گرفته نمی‌شود که این خود زمینه‌ساز بروز پدیده‌های مانند زباله‌گردی شود.
او در ادامه بیان می‌کند: زباله‌گردی که بیشتر به بهانه مدیریت پسماند صورت می‌گیرد محصول جوامع مدرن است چرا که در این دوره‌ها ما شاهد استفاده برخی از محصولات مانند مقوا، ظروف آب و نوشیدنی‌ها و پلاستیک هستیم که این اقلام بیشتر از کشورهای دیگر آمده است ما در گذشته بیشتر شیشه داشتیم که جمع آوری آن دیگر به این گونه نبود.
ظهوریان می‌گوید: در گذشته برای جمع‌آوری پلاستیک و خرده نان‌ها نیز افرادی بودند اما نوع فعالیت آنها هرگز به این شکل نبود نه تنها موجب مخدوش شدن چهره شهر نمی‌شدند بلکه در مقابل کمکی به مردم می‌کردند و در مقابل اجناس به آنها نمک و پلاستیک می‌دادند اما امروزه در سایه استفاده بیش از اندازه از ظروف یکبار مصرف و همچنین شهرنشینی مدیریت پسماند نیز شکلی تازه به خود گرفته ا ست به گونه‌ای زمینه‌ساز بروز آسیب‌های اجتماعی متعدد نیز می‌شود. او در ادامه تصریح می‌کند: به علت اتخاذ تدابیر لازم و همچنین در نظر نگرفتن این موضوع که می‌تواند مدیریت پسماند چه درآمدزایی بالایی داشته باشد امروزه شاهد افزایش روز افزون زباله‌گردی هستیم که این خود هم برای افراد مشغول به این کار و هم افراد جامعه می‌تواند تبعات منفی بسیاری را به دنبال داشته باشد.
بیگاری کشیدن به بهانه زباله‌گردی
ظهوریان معتقد است که جمع‌آوری این گونه زباله‌ها یک روی مساله است و اما روی دیگر این قضیه بیگاری کشیدن از افراد است چرا که متاسفانه زباله‌گردها با این کار هم سلامت خود را به مخاطره می‌اندازند و هم اینکه مجبور به انجام کار طی ساعت‌های طولانی هستند. او در خصوص چرایی افزایش زباله‌گردها در کلانشهرها به خصوص تهران می‌گوید: به طور حتم تا به امروز بارها این مثال را شنیده‌ایم که در تهران پول ریخته است که شاید مظهر این مثال را به توان کسب درآمد از طریق جمع‌آوری زباله دانست.
مافیای اقتصادی با استفاده از نیروی کار ارزان قیمت که در بیشتر اوقات از طبقه‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی پایین جامعه هستند و همچنین از سواد کمتری نیز برخوردار هستند و در بیشتر مواقع نیز در حاشیه شهرها نیز سکونت دارند به این کار گماشته می‌شوند. او در ادامه می‌افزاید: طبق بررسی‌های به عمل آمده زباله‌گردها بیشتر در شهر تهران مشاهده می‌شود و در مقابل در شهرهای کوچک با این پدیده بسیار به ندرت مواجه می‌شویم. در پاسخ به این سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه زباله‌گردی می‌تواند منجر به افزایش خشم افراد شود،می‌گوید: باید در نظر داشت که زباله‌گردی می‌تواند منجر به افزایش خشم در میان این افراد شود چرا که در بیشتر مواقع زباله‌گردها از ماشین‌ها و افرادی که بی‌ملاحظه از کنار آنها عبور می‌کنند احساس خشم و ناراحتی خواهند داشت به گونه‌ای که این احساس را دارند که حقوق آنها توسط سایر افراد پایمال شده است که این خود می‌تواند منجر به افزایش عقده‌های درونی شود.
ظهوریان در ارتباط با پیامدهای منفی زباله گردی می‌گوید: شیوع بیماری به طور حتم از دیگر معایب زباله‌گردی در جامعه است، چرا که این افراد به علت رعایت نکردن اصول ایمنی همواره در معرض ابتلا به برخی از بیماری‌ها مانند هپاتیت و ایدز قرار دارند. او در ادامه می‌افزاید: آلودگی محیط زیست را می‌توان از دیگر آسیب‌های زباله‌گردی دانست چرا که زباله‌گردها خلاف آنچه که تصور می‌شود نه تنها کمکی به حفاظت از محیط زیست نکرده است بلکه در مقابل خود عاملی برای افزایش آلودگیهای محیط زیست می‌شود. ظهوریان در ارتباط با دیگر پیامدهای منفی زباله‌گردی می‌گوید: زشت شدن چهره شهر را می‌توان یکی دیگر از پیامدهای منفی زباله‌گردی در کلانشهرها و به خصوص پایتخت دانست. او در ادامه می‌گوید: اگر استفاده از این افراد از سوی پیمانکاران شهرداری به صورت هدفمند و سازمانی صورت بگیرد به طور حتم آسیب‌های این پدیده شوم نیز کاهش خواهد یافت اما این در حالی است که متاسفانه برخی از پیمانکاران به دلیل به مخاطره افتادن منافع خود از انجام این کار سرباز می‌زنند.
چنانچه با این افسار گسیختگی سازمان‌های خصوصی برخورد نمی‌شد به طور حتم شاید امروزه کمتر شاهد این گونه رفتارها بودیم. درست است که بخش خصوصی توانسته تا حدودی تغییرات مثبتی را در بازارهای اقتصادی و دیگر بازارها ایجاد کند اما متاسفانه در برخی از موارد به دلیل واگذاری خارج از اصول و قاعده شاهد این نوع کارشکنی‌ها و تضییع حقوق کارگران هستیم. او ادامه می‌دهد: باید یادآور شد که زباله‌گردها نیز مانند متکدیان نمی‌تواند به راحتی و خودسر در هر منطقه‌ای فعالیت داشته باشند بلکه در بیشتر مواقع توسط باندهای مافیا هدایت می‌شوند که در این شرایط است که سوءاستفاده از این نیروی کار صورت می‌گیرد.
ظهوریان در پاسخ به سوال دیگر«آرمان» مبنی بر اینکه حضور دختران و زنان در میان زباله‌گردها با چه تبعات منفی همراه است، می‌گوید: به طور حتم افزایش فحشا تنها یکی از آسیب‌های حضور زنان و دختران در میان زباله‌گردها خواهد بود، چرا که افرادی که برای کسب درآمد به این کار سخت و طاقت فرسا روی می‌آورند به طور حتم به برخی از کارهای دیگر نیز روی خواهند آورد.
او در ادمه بیان می‌کند: افراد زباله‌گرد به دلیل برخورداری از طبقه اجتماعی و فرهنگی پایین شاید راحت‌تر از دیگران با توجه به شرایط موجود به برخی از کارهای خلاف عرف و شان جامعه روی می‌آورند. ظهوریان در خصوص دلایل گرایش افراد به زباله‌گردی می‌گوید: شاید منشا گرایش به زباله‌گردی را بتوان مسائل اقتصادی دانست اما این در حالی است که موارد متعددی در گرایش افراد به این پدیده شوم دخیل خواهد بود. او ادامه می‌دهد: به یقین زباله‌گردی زمینه‌ساز بروز مشکلات و آسیب‌های اجتماعی بیشتری خواهد بود و همچنین می‌تواند در سلامت روحی و روانی افراد جامعه تاث یرات منفی را نیز بر جای بگذارد.
این فعال اجتماعی می‌گوید: شاید در پاره‌ای از موارد زباله‌گردی عاملی تاثیرگذار برای تفکیک زباله‌ها بدانند اما باید یادآور شد که این کار نه تنها منجر به تفکیک زباله‌ها به طور کامل نخواهد شد بلکه می‌تواند در افزایش آلودگیهای شهری نیز تاثیرگذار باشد چرا که امروزه در سایه فعالیت زباله‌گردها شاهد افزایش زباله‌ها در اطراف سطل‌های زباله هستیم اتفاقی که می‌تواند منجر به افزایش موجودات موزی شود که برای رهایی از این موجودات نیز شهرداری مجبور به صرف هزینه‌های هنگفت نیز خواهد بود. ظهوریان در پایان خاطر نشان می‌کند: برای تفکیک زباله‌ها در ابتدا باید فرهنگ سازی کرد و همچنین باید به خاطر داشت که با توجه به شرایط زندگی افراد جامعه که بیشتر در واحدهای مسکونی کوچک متراژ ساکن هستند نمی‌توان انتظار داشت که از دو سطل برای تفکیک زباله استفاده کنند،اگر تفکیک زباله صورت بگیرد دیگر سطل‌های زباله‌های خشک خالی خواهد ماند و دیگر شاهد افرایش زباله‌گردها نیز نخواهیم بود.
