اسماعیل براری نویسنده، کارگردان و مدرس سینما در خصوص شرایط سینما پس از انقلاب گفت: در سالهای آخر رژیم پهلوی سینمای ایران تقریبا به انتها رسیده بود و اگر انقلاب رخ نمیداد حتما سینما تعطیل میشد. انقلاب سبب شد تا سینما دوباره احیا شود و زنده بماند. این مسئله ربطی به توانایی سینماگران، سلیقهی مردم و یا دانش سینمایی سینما گران ندارد. دلیل اصلی این امر امپریالیسم و سلطهی فرهنگی امریکاست. چند درصد از آثار تولیدی در سال 57 متعلق به هالیوود بودند و چند درصد به کشورهای دیگر تعلق داشتند؟ با بررسی آثار تولیدی بین سالهای 1350 تا 1360 متوجه میشویم سینما در دنیا چطور به خاموشی گرایید و فقط تتمهی ماجرا باقی مانده بود.
وی افزود: تقریبا در تمام کشورها این اتفاق افتاد تا اینکه برخی کشورها مانند انگلستان، آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا که فستیوالهای معروفی نیز دارند، به خودشان آمدند و با هدف ریزی و سرمایه گذاری اصولی از سینمای گلخانهای حفظ و حراست کردندد. به تدریج با سرمایه گذاری مشترک و تولید مشترک سینمای خود را زنده نگه دارند و به پیشرفت چشمگیری دست پیدا کنند. اگر انقلاب نبود، سینما ایران کاملا نابود میشد، زیرا مانند کشورهای مذکور، چنین خواست و توانایی در رژیم دیده نمیشد تا بتواند در مقابل این سلطه مقاومت کند و به کلی سینمای ایران محو میشد.
کارگردان فیلم سینمایی دوازده صندلی با اشاره به فعالیتهای فرهنگی قبل از انقلاب در مسجد قبا و حسینیه ارشاد، اظهار داشت: در ایران و سالهای پس از انقلاب، این جریان نیاز به رسانهی جدیدی داشت و علاقهمندان هنری در ساختار مدیریتی سینما شکل گرفتند. اغلب کسانی که بدنهی مدیریتی سینما را تشکیل داند و آن را به جلو سوق دادند، افرادی بودند که پیش از انقلاب در حسینیهی ارشاد به عنوان یک حرکت معترضه، تئاتر اجرا میکردند.
کارگردان روز باران در ادامه گفت: ذهن خلاق و جوشان شهید مفتح و دکتر شریعتی بود که این جوانان را در مسجد قبا و حسینیه ارشاد پرورش داد و به این نوع فعالیتهای فرهنگی دامن زد. باید در نظر داشت این اتفاق چندان باب میل خانوادهی جوانان نبود و آنها از اینکه جوانهایشان با تئاتر میتوانند جریان مذهبی را رونق ببخشند، شناخت نداشتند.
باید در نظر داشت یکی از دلایل حفظ سینما پس از انقلاب اصلاح نگاه آن به مسائل و حذف مسائل جنسی و خشونت از آن بود. انقلاب اسلامی، انقلاب مودبی بوده است. یعنی مسائل جنسی بی پروا در آن ممنوع بوده و اساسا اولین اتفاقی که رخ داد کنار رفتن و علنی نبودن جریان روابط ازاد و کنترل نشده به علت باورها و علایق مذهبی مردم است. این مسئله به سینما هم تسری پیدا کرد و سینمای ایران از سکس دور شد.
کارگردان فیلم گزارش مریم، درخصوص حذف خشونت از سینمای ایران بیان کرد: پرهیز از مسائل جنسی و خشونت، سینمای ایران را پالایش کرد و این پاکیزگی، سبب توجه دنیا به سینمای ایران شد. علاوه بر مسائل جنسی، خشونت نیز از جامعهی پس از انقلاب کنار رفت و نظام سعی کرد با قوانین، خشونت را از جامعه دور نگه دارد. این معادله در سینما هم جواب داده و سینمای ایران را به سینمای فاقد خشونت بدل ساخته است. در حال حاضر در ایران سینمای خشن نداریم، سینمای اکشن به مقدار زیاد نداریم. این را بررسی آمار فیلمهای پس از انقلاب تصدیق میکند.
وی افزود: در سینمای پس از انقلاب به خاطر هشت سال دفاع مقدس فیلمهای جنگی به وفور ساخته شد، اما این فیلمها فضایی عارفانه داشتند و صحنههای قتل و خونریزی را نشان مخاطب نمیدادند.
براری در پایان، پیشرفت سینمای کودک و نوجوان را حاصل این تغییر رویکرد دانست و گفت: یکی از اتفاقات ویژهای که با کنار گذاشتن مسائل جنسی و خشونت از سینمای ایران رخ داد توجه و پیشرفت چشمگیر سینمای کودک و نوجوان بود. فیلمسازی که این محدودیتها را داشته خود به خود سراغ این قالب رفته و تمایلات هنری خود را دراین ژانر پیاده سازی کرده است. همین انر سبب شد تا نسل اولیه و حتی نسل ثانویه فیلم های هنری در ایران، فیلمهای کودک و نوجوان باشند و بیشتر جوایز بین المللی سالهای آغازین را، فیلمهای هنری بخش کودک و نوجوان از آن خود کنند.