سرویس بین‌الملل فردا؛ فاطمه لطفی: یک حقوقدان چینی به نام «نوری تورکال» که در زمینه‌های مختلف سیاسی و اجتماعی فعالیت دارد، وی از زاویه دیگری به دیدار ترامپ و پینگ که دو هفته پیش صورت گرفت، نگاه کرده است که در ادامه به آن می‌پردازیم.
سین‌کیانگ؛ لکه ننگ حقوق بشر
در دهه 1980 میلادی، من در کشور چین در شهر کاشغر که در آن زمان درگیر سرکوب کردن آشوب‌های داخلی بود، به نبال آرمان‌های بلندپروازانه خودم بودم. در آن زمان، هدف کشور من به دست آوردن آزادی و دموکراسی و کسب استقلال در جهان بود. در آن ایام نه تنها من بلکه خیلی از مردم چین به ویژه اویغورها (مردم استقلال‌طلب چین) از ایالات متحده به عنوان کشوری با عزت و مستقل یاد می‌کردند. پس از اتمام تحصیلاتم تلاش کردم تا با فعالیت‌هایم به فردی مشهور در جهان تبدیل شوم؛ چرا که من و دوستانم همیشه فکر می‌کردیم در دنیا با اقلیت‌های قومی کشور ما منصفانه برخورد نمی‌شود و من تصمیم گرفتم تا این تفکر را در اذهان مردم نسل آینده‌ام از بین ببرم. در آن زمان، ما سیستم‌های دولتی امریکا را تحسین می‌کردیم و برای دموکراتیک بودن آن ارزش قائل بودیم.
من و تعدادی از اویغورها با هم متحد شدیم و در چین شرقی محدوده‌ای را برای خود انتخاب کردیم و در آنجا خودمان را برای ارتقای سطح بینش آزاد اندیشی‌مان حبس کردیم تا به نتیجه برسیم. اویغورها مردمانی مسلمان هستند که میهن خود را ترک کرده‌اند (ترکستان شرقی مملو از اویغورهاست، همانند سین‌کیانگ چین) و هم‌اکنون زیر نظر جمهوری خلق چین اداره می شوند. چین قصد دارد این منطقه را که در جهان به عنوان لکه ننگ حقوق بشر مطرح می‌شود، از بین ببرد. رئیس‌جمهوران اخیر امریکا یعنی جرج دبلیو بوش و باراک اوباما چندان موافق این کار نبودند و هر از گاهی درباره این مسئله صحبت‌هایی به میان آمده است.
با این وجود در حال حاضر من نگران ریاست جمهوری ترامپ هستم. چرا که وی همیشه دم از حمایت از حقوق بشر می‌زند، ولی درست عکس آن عمل می‌کند. روابط آشکار وی با دیکتاتورهای مشهور جهان، نه تنها بیان‌کننده جسارت او در نقض حقوق‌های بین‌المللی است؛ بلکه او به صراحت از مخالفان حمایت می‌کند و جهان را به سمت یک دنیای پر خطر ناعادلانه پیش می‌برد. سیاست خارجی امریکا نباید محدود به مسائل امنیتی و تجاری شود، در عوض بایستی قوانینی با محوریت قرار دادن احترام به حقوق فردی، کثرت‌گرایی، آزادی و دموکراسی وضع شود تا آمریکا به آن جامه عمل بپوشاند.
انتخاب اسم اسلامی ممنوع!
در اولین دیدار حضوری ترامپ و پینگ، ترامپ رییس جمهور ایالات متحده میزبان پینگ بود. رابطه دو کشور ایالات متحده و چین علاوه بر اهمیت برای این دو کشور به صورت اختصاصی نقش مؤثری نیز در امنیت و اقتصاد جهان خواهد داشت. اولین دیدار هر دو رئیس جمهور به از سر گیری روابط دیپلماتیک دو کشور و کمک به بینش آنها برای آینده‌نگری در سال‌های آینده کمک خواهد کرد. با وجود اینکه مسائل مختلفی در این جلسه دشوار مطرح شد، باید دید مسئله حقوق بشر وجه تشابه آنها خواهد بود یا تفاوت را رقم خواهد زد؟
کمتر از یک هفته مانده به دیدار این دو، پکن قوانین محدودکننده‌ای برای گروه اویغورها اجرا کرد. این قوانین از سخت‌ترین قوانین برای اویغورها به شمار می‌روند. بخشی از مفاد این مقررات نشان‌دهنده این است که دولت چین تا چه حد حقوق اویغورها را نادیده گرفته است. مثلاً گذاشتن ریش بلند برای مردها و هم چنین انتخاب نام را برای این گروه مذهبی ممنوع کرده است.
شاید بتوان گفت مسائل ذکر شده یقیناً در طول دیدار ترامپ و پینگ مطرح نشده است. اما وقتی رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا از محدودیت عناصر اصلی اسلام سخن می‌گوید و خطاب به چینی‌ها تصریح می کند ما نباید به خاطر اختلاف‌هایمان بر سر مسائل دیگر از این موردی که همگی با هم در آن اشتراک داریم، به راحتی عبورکنیم؛ موضوع دیگر یک مسأله فرعی نیست.
تمجید ترامپ از سرکوب مسلمانان
هنوز یادمان نرفته است مدت کوتاهی پس از سرکوب وحشیانه فعالین دموکراسی در سال 1989 در میدان تیان‌ان‌من، ترامپ رهبران چینی که در این سرکوبی نقش داشتند،ستایش کرد. ترامپ در مناظره‌های انتخاباتی سال 2016 نیز از جنبش میدان تیان‌ان‌من به عنوان یک شورش ضد دموکراسی یاد کرد و تصریح کرد سیاست‌های دموکراسی‌خواهانه امریکا در سرتاسر جهان را ادامه خواهد داد. این مسئله سبب بروز اختلاف بین ترامپ و رهبران جمهوری‌خواه امریکا شده است. چرا که یک رهبر از حزب رونالد ریگان نباید از یک طرف با ملایمت با مقامات پکن برخورد کند و از طرفی دیگر نسبت به مبارزات مردم زیر سلطه کمونیسم بی‌تفاوت باشد.
با این حال، ترامپ در جلب رضایت اویغورهای مخالف چین که رهبران چینی باورهای آنان را نامطلوب می‌دانند، موفق بوده است. این اتفاق در تشدید تنش‌های چین و آمریکا مؤثر بوده است و به همین دلیل است که چین همچنان امریکا را دشمن سایبری و امنیتی و اقتصادی خود می‌داند. آمریکا هم در مقابل، به تقویت نیروهای نظامی ایالات متحده در دریای جنوبی چین خواهد پرداخت تا ادعای اخذ اراضی توسط چینی‌ها را رد کند. سیاست‌های چین بیان‌کننده این است که ترامپ با توجه به مخالفت کنگره و تجربه‌هایش در امور جهان قادر به انجام چنین کاری نخواهد بود. ولیکن پکن هم شعارهای تهاجمی خود را به طور جدی آغاز کرده است و آن را عاملی برای تحت فشار قراردادن نیروهای امریکایی می‌داند.
در چین سرکوب و انگ زدن به ایغورها نه تنها از سیاست‌های جامعه نیست، بلکه دولتمردان هم از این فرصت استفاده می‌کنند. از همین رو پیام‌های اسلام‌ستیزانه ترامپ و دستورات اجرایی صادر شده از کاخ سفید نگران‌کننده خواهد بود. اقدامات و اظهارات ترامپ برای قدرتمندان پکن بسیار گوش‌نواز خواهد بود، چرا که دیگر با توجیهات بهتری می‌توانند سیاست سرکوب علیه اویغورها را ادامه دهند.
بازی دو سر برد برای چین
همچنان که دیپلمات‌های بزرگ امریکایی می‌گویند رابطه چین و امریکا، مهم‌ترین رابطه دیپلماتیک در سراسر جهان است. چالش‌هایی که آمریکایی‌ها با دولت چین دارند، بسیار جدی و طاقت‌فرساست. با این همه وقتی آنها به ارزش‌ها و باورهایی که آمریکا بر اساس آن شکل گرفته پایبند هستند، قدرت بیشتری در اختیار دارند. اما هر زمان که به این ارزش‌ها و هنجارها بی‌توجهی کرده‌اند، آن باورها نیز اندک اندک تحلیل رفته‌اند و در نتیجه تصویر آمریکا نیز خدشه‌دار شده است.
دیپلمات‌های آمریکایی تأکید می‌کنند پایبندی به این ارزش‌ها این اعتماد را در متحدان آمریکا به وجود می‌آورد که آمریکا می‌تواند مسائل جهان و موضوعاتی فراتر از حقوق بشر را حل کند. در نتیجه سکوت ترامپ در مورد نقض حقوق بشر در چین می‌تواند قدرت آمریکا در صحنه بین‌الملل را کاهش دهد و از سوی دیگر، جایگاه چین را به عنوان یک ابرقدرت جایگزین ارتقاء بخشد.
