دو سال پیش بود که آمنه الحداد، در حالی که خود را برای مسابقات المپیک تابستانی ریو در رشته ی وزنه برداری آماده می کرد، تماسی از کمپانی مشهور نایکی دریافت نمود که از وی درخواست شده بود در صورت تمایل با آن ها قرارداد بسته و لباس مخصوص این کمپانی با حجاب کامل اسلامی را بر تن کند.
وی بهترین انتخاب برای این کار بود. آمنه الحداد 27 ساله اهل دوبی و سابقاً روزنامه نگار بوده است اما به یک باره تصمیم گرفت که برای داشتن یک زندگی سالم تر به ورزش روی آورد و رشته ی وزنه برداری را برای این کار انتخاب کرد. آمنه در محیطی به دنیا آمده بود که ورزش کردن برای زنان معمولا تقبیح شده و زنان ملزم به رعایت حجاب اسلامی هستند.
وقتی که آمنه الحداد با سرپوش مخصوص خود که حتی در هنگام مسابقه و تمرین نیز آن را بر سر دارد به کمپ تمرینی کمپانی نایکی رسید، تیم تحقیق این کمپانی بسیار تلاش کردند که راهی را برای کمک به وی در جهت بهبود عملکردش انجام دادند.
متخصصان آزمایشگاه ورزشی این کمپ آزمایشات متعددی را روی آمنه انجام دادند از گذاشتن پای او در گچ تا معاینه و بررسی حرکات بدن او در حین ورزش. اگر چه وی تمامی این آزمایشات را ارج می نهاد اما مهم ترین نیاز او لباسی اسلامی بود که هم در جای خود ثابت و محکم باشد و هم باعث عرق کردن زیاد وی نشود.
آمنه الحداد در این باره چنین می گوید: “آن ها از گردن به پایین بدن مرا مورد آزمایش قرار می دادند نه از گردن به بالا. اما وقتی که در مورد چالش های لباس پوشیدن در رشته ی ورزشی ام با آن ها به مشورت پرداختم، در نهایت توجه آن ها را به لباس های ورزش اسلامی و با حجاب کامل جلب کردم و اهمیت چنین لباسی برای ورزشکاران زن مسلمان را به آن ها نشان دادم.
این غول دنیای لباس های ورزشی با ارزش 27 میلیارد دلار که به خاطر نوآوری های خارق العاده اش در این تجارت، از جمله کفش های ورزشی با بندهایی که خودشان بسته می شوند و کفه های نرمی که از تکنولوژی مخصوص ناسا در جذب کردن تنش ها و ضربات استفاده می کند و همچنین سوتین هایی که جاذبه ی زمین را خنثی می کنند، بدین نتیجه رسید که اختراع بعدی آن باید در حوزه ی لباس اسلامی برای زنان مسلمان باشد.
مگان سالفلد، مدیر ارشد بخش ارتباطات کمپانی نایکی در این باره می گوید:” تیم طراحی ما تمام تلاش خود را برای کمک به ورزشکاران و البته اهمیت دادن به دیدگاه های آن ها انجام می دهد. خدای من، این همان چیزی بود که ما دنبالش بودیم. این همان مشکلی بود که ما می توانستیم برای او حل کنیم. خیلی سریع شروع به بررسی گزینه های موجود برای ساخت یک پوشش اسلامی برای ورزشکاران زن کردیم. ما از قبل نوآوری های بسیاری در حوزه ی لباس های ورزشی داشتیم و همه چیز در اختیار ما وجود داشت. ما تمام این مواد سبک وزن و دارای منافذ جهت نفس کشیدن پوست را در دسترس داشتیم که هم به خوبی عمل کرده و هم باعث اذیت شدن پوست ورزشکار نمی شد”.
نتیجه ی نهایی لباسی کاملا اسلامی با نام «Nike Pro Hijab» است که به قیمت 35 دلار به صورت آنلاین و در فروشگاه های معتبر قابل خرید خواهد بود. این لباس در سه رنگ، مشکی، خاکستری و آبی عرضه شده و مارک شرکت نایکی نیز روی آن نقش بسته است.
این سرپوش مخصوص نیاز آمنه الحداد را برآورده می کرد، نیازی که وی برای رفع کردن آن بسیار تلاش کرده بود. وی بعد از مدتی جستجو توانسته بود یک سرپوش کشدار مخصوص را در یک فروشگاه پیدا کند که به نظر می رسید در جای خود ثابت بماند. با این وجود وی مجبور بود که هر شب بعد از اتمام تمرین این سرپوش را بشورد تا روز بعد نیز بتواند از آن استفاده نماید.
آمنه الحداد حتی به این که به صورت حرفه ای به وزنه برداری بپردازد نیز فکر نمی کرد زیرا در محیطی که وی در آن بزرگ شده بود دختران عرب به ورزش حرفه ای فکر نمی کردند. الحداد هنوز هم روزی که در کلاس پنجم همراه با همکلاسی های پسر خود در کلاس ورزش فوتبال بازی کرده بودند را به یاد دارد. بعد از پایان دوره ی ابتدایی پسران و دختران هر کدام به مدارس و کلاس های جداگانه ای می رفتند. حتی در معدود دبیرستان های مختلط نیز کلاس های ورزشی به صورت جداگانه برگزار می شد.
آمنه الحداد در این باره چنین می گوید:”افکار و مفاهیم بسیار منفی در مورد ورزش زنان وجود دارد. [در محیط زندگی من] باور بر این است که ورزشی مانند وزنه برداری باعث می شود که زن قوی هیکل شده و بدنش حالت مردانه به خود بگیرد؛ این عقیده وجود دارد که دیدن تکان خوردن و لرزش بدن زن در هنگام تمرین برای یک مرد نامناسب است. دیدگاه های متفاوتی در مورد این مسئله وجود دارد”.
وی در این باره می افزاید که تفاوت های بسیاری در نحوه ی برگزاری کلاس های تمرینی و آموزش زنان و مردان در حوزه ی ورزش وجود دارد. کلاس های زنان بیشتر بر روی مفاهیم تناسب اندام و کاهش حجم چربی بدن متمرکز است و نه ورزش های حرفه ای. برای مثال دختران حرکات سریع هوازی مانند حرکت پروانه انجام می دادند در حالی که پسران بسکتبال و فوتبال بازی می کردند و یا حتی با هم مسابقه ی دوومیدانی می دادند. از همان ابتدا به آن ها شانسی داده شده بود که با همدیگر رقابت کرده و بتوانند در مورد مشهور شدن در دنیای ورزش و مسابقه دادن برای کشورشان در میادین جهانی رویا پردازی کنند.
آمنه الحداد در اوایل دهه ی سوم زندگی خود دست از ورزش کشید و به کار روزنامه نگاری پرداخت. وی در ابتدا دچار سرخوردگی شد و احساس می کرد هیچ هدفی ندارد. از این رو بعد از چندین سال فاصله گرفتن از ورزش و داشتن یک زندگی ناسالم [از لحاظ جسمانی و ورزشی] تصمیم گرفت که برای تناسب اندام بار دیگر به ورزش روی بیاورد. در آن دوره، به گفته ی خودش، وی از آن چیزی که بود رضایت نداشت.
برای رهایی از افسردگی و در تلاش برای کاهش مقداری از وزن خود وی به پیاده روی پرداخت. چند روز بعد، آمنه وارد یک باشگاه تناسب اندام شد و در اولین جلسه ی تمرینی علاقه ی خاصی به تمرینات با وزنه پیدا کرد از این رو تمرکز خود را بر روی تمرینات قدرتی گذاشت. اگر چه او تنها دختری بود که به این ورزش روی آورده بود اما این مسئله او را دلسرد نمی کرد چون خودش از این موضوع لذت می برد.
او وزنه برداری را نوعی تمرین مدیتیشن می داند. قبل از هر ست تمرینی باید نفس عمیق کشیده و بدنتان را برای بلند کردن وزنه آماده نمایید. بعد از آن که عملکرد وی در این ورزش بهبود پیدا کرد خود را در کانون توجهات دید. آمنه در این باره می گوید: ” برخی می گفتند که او [آمنه] به آموزه های اسلام بی توجهی می کند یا او به آشپزخانه تعلق دارد نه به باشگاه برای بلند کردن وزنه. من این صحبت ها را جدی نمی گرفتم زیرا آن ها نیز نظرات خودشان را داشتند”.
اما زنان دیگری نیز تحت تاثیر کار الحداد قرار گرفتند. وی شروع کرد به صحبت کردن برای جمع های زنانه و از آن ها خواست که به ورزش به دید مثبتی نگاه کنند. او به زنان می گفت که با انجام تمرینات تناسب اندام می توانند حجم چربی های بدنشان را کاهش دهند و بدنهایشان را برای بچه آوری تقویت کنند و این که ورزش به آن ها اعتماد به نفس خواهد داد.
در همین دوران وی بهترین عملکرد خود را در وزنه برداری ارائه داد و در سال 2012 به اولین زن در دنیای عرب تبدیل شده که در رشته ی کراس فیت (آمادگی جسمانی چند گانه) جواز حضور در مسابقات آسیایی را کسب کرد.
آمنه در این باره می گوید: ” من تاریخ ساز شدم اما دریافتم که می توانم از این هم بهتر عمل کنم. من می خواستم برای کشورم به طور رسمی افتخار آفرینی کنم. من عاشق وزنه برداری شده بودم و به یاد دارم که مسابقات المپیک را از تلویزیون نگاه می کردم و با خودم می گفتم که من نیز می خواهم آن جا باشم”.
اما در نهایت آسیب کمر باعث شد و علی رغم این که به تیم امارات متحده عربی کمک کرد که جواز حضور در مسابقات المپیک ریو را دریافت کند اما خودش قادر به مسابقه دادن در این جشنواره ی ورزشی نبود. او ناامید شده بود اما تنها چیزی که وی را دلگرم می کرد این بود که او در نهایت توانست راه را برای دیگر زنان اماراتی برای شرکت در مسابقات ورزشی هموار کرده و همچنین کمک کرده بود که لباسی با حجاب اسلامی کامل برای زنان مسلمان طراحی شود که آن ها نیز بتوانند به راحتی وارد دنیای ورزش شوند.
این موضوع باعث شد که درهای جدیدی بر روی کمپانی نایک در حوزه ی طراحی و تولید لباس ورزشی برای جمعیت قابل توجهی از زنان، 800 میلیون نفر در سراسر جهان، که کمتر به آن ها توجه شده بود باز شود، بازاری که گردش مالی آن به 97 میلیارد دلار می رسید.
سالفلد در این مورد نیز چنین می گوید: [حجاب] قطعاً یک بحث جدیدی را در مورد نیازهای بازار محصولات ورزشی و کارهای دیگری که ما می توانستیم در مورد این بازار بکنیم باز می کرد. اگر نیازهایی وجود داشته باشد و ما بتوانیم آن ها را رفع کنیم بدون شک این کار را خواهیم کرد”.
موضوع حجاب بحث های زیادی را در میان مسلمانان و غیرمسلمانان به وجود آورده بود. موضوعی که برخی آن را نوعی ظلم در حق زنان دانسته و برخی دیگر در کشورهای غربی آن را تلاش برای تبعیض قائل شدن بین زنان و مردان تفسیر می کردند.
با دستور دونالد ترامپ رییس جمهور ایالات متحده آمریکا مبنی بر ممنوعیت ورود اتباع چندین کشور اسلامی به خاک ایالات متحده و همچنین حمله های صورت گرفته به مسلمانان ساکن این کشور و یا افرادی که ظاهری شبیه مسلمانان داشتند و البته افزایش اسلام هراسی، این منازعه شدت بیشتری گرفت.
هنرمندی به نام شپرد فَیری تصویری را از یک زن مسلمان معترض به فرمان ترامپ تهیه کرد که از پرچم ایالات متحده به عنوان حجاب خود استفاده کرده بود و این تصویر در روزهای اول سال جدید در سراسر دنیا دیده شد. این تصویر برای نشان دادن مشارکت زنان مسلمان در اعتراض های برگزار شده در واشنگتن دی سی تهیه شده بود.
وقتی که کمپانی نایکی تصمیم خود برای ساختن لباسی ورزشی برای زنان مسلمان را اعلام کرد از گوشه و کنار مورد انتقاد قرار گرفت. حتی آمنه الحداد به عنوان زن مسلمانی که پرچمدار این موضوع بود نیز از این انتقادات در امان نماند. الحداد در این مورد چنین گفته است: ” به نظر من عکس العمل های متفاوت نتیجه ی سردرگمی و سوء تفاهم است. بسیاری از افراد این موضوع را نوعی ظلم می دانند اما از نظر من این کار نوعی تلاش همگانی برای وارد کردن زنان به حوزه ی ورزش است. زنان بسیاری آن بیرون هستند که به ورزش کردن با لباس اسلامی ایمان دارند و کمپانی نایک این راهکار را برای آن ها ارائه داده است”.
مَنال رستم دونده ی مصری
کمپانی نایکی با این انتقادات دلسرد نشده و هنوز هم با ورزشکاران زن مسلمان دیگری مانند اسکیت بازی به نام زهرا لاری از امارات متحده عربی و دونده ای مصری به نام مَنال رستم در این حوزه کار می کند. سالفلد در این باره می گوید: ” تیم طراحی ما نیاز به این موضوع را درک کرده و هیچوقت دچار تردید نشد. این موضوع برای ما بسیار ساده بود. ما عکس العمل های منفی زیادی را مشاهده کرده بودیم و من بر این باورم که این موضوع همیشه وجود داشته اما تمرکز ما بر روی آن چیزی است که ورزشکاران از ما می خواهند”.
زهرا لاری اسکیت باز اماراتی
آمنه الحداد نیز می گوید:” تغییری در جهان در حال وقوع است. این تغییر را وقتی که یک کمپانی بسیار بزرگ مانند نایکی دست به تولید لباس های ورزشی اسلامی می زند می توانید ببینید. در نتیجه ی داستان هایی مانند مورد من و بسیاری دیگر ، کمپانی نایکی به این نتیجه رسید که بازاری برای محصولاتی وجود دارد که نیازهای ما به عنوان زنان ورزشکار مسلمان را برطرف خواهد کرد”.
