به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایسنا، در سال 97 اتفاقات ریز و درشت زیادی در سیاست ایران رخ داد. از برخی تجمعات مردمی و اعتصاب برخی از اصناف گرفته تا بحث CFT در مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام. از ریاست سید ابراهیم رئیسی بر قوه قضائیه تا استعفای برخی از وزرای دولت. اما شاید 12 رویداد مهم در 12 ماه گذشته را بتوان به صورت خلاصه ماجرای دلار جهانگیری، خروج آمریکا از برجام، توهین به علی‌اکبر صالح، در مراسم 14 خرداد، نامه سردار سلیمانی به حسن روحانی، استیضاح و برکناری علی ربیعی وزیر کار، محکومیت اسفندیار رحیم‌مشایی، جنجال نتانیاهو بر سر تورقوزآباد، سومین سفر رئیس‌جمهور به ترکیه، نامه انتقادی محمد یزدی به آیت‌الله شبیری‌زنجانی، برگزاری باشکوه راهپیمایی 22 بهمن و استعفای محمد جواد ظریف دانست.
فروردین؛ دلار 4200
سال 1397 طبق روال سال‌های گذشته با پیام رهبر انقلاب اسلامی آغاز شد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پیام نوروزی خود برای سال 1397 که در لحظه تحویل سال نو پخش شد، بر لزوم توجه به حمایت از تولید داخلی تأکید و بر همین اساس سال 1397 را با عنوان سال "حمایت از کالای ایرانی" نام‌گذاری کردند.
در بخشی از این پیام مقام معظم رهبری فرمودند: درباره‌ی سال 97 -سالی که از این لحظه آغاز می‌شود- آنچه مهم است، این است که همه باید سخت کار کنند. بنده در شعارهای سال‌ها معمولاً مخاطب را مسئولین قرار می‌دادم؛ امسال مخاطب، همه‌ی آحاد ملّت و از جمله مسئولین خواهند بود. مقدّمتاً عرض کنم، مسئله‌ی اقتصاد و فرهنگ و مسائل گوناگون همه مطرح است لکن مسئله‌ی اصلی ما امسال هم مسئله‌ی اقتصاد و معیشت مردمی است. همه باید تلاش کنند، همه باید کار کنند و محور هم عبارت است از تولید ملّی؛ یعنی اگر چنانچه تولید ملّی را -با شرحی که ان‌شاءالله در سخنرانی عرض خواهم کرد- همه تعقیب کنند و دنبال‌گیری کنند، بسیاری از مشکلات اقتصادی، مشکلات معیشتیِ مردم -هم مسئله‌ی اشتغال، هم مسئله‌ی سرمایه‌گذاری و بقیّه‌ی چیزها- حل خواهد شد. آسیب‌های اجتماعی به میزان زیادی کاهش پیدا خواهد کرد؛ یعنی محور، تولید ملّی است. بنابراین اگر تولید ملّی شتاب بگیرد، بسیاری از مشکلات حل خواهد شد. من این را محور قرار دادم برای شعار امسال؛ شعار امسال «حمایت از کالای ایرانی» است؛ سال «حمایت از کالای ایرانی». این فقط مربوط به مسئولین نیست؛ آحاد ملّت همه می‌توانند در این زمینه کمک بکنند و به معنای واقعی کلمه وارد میدان بشوند. البتّه این حمایت از پنج شش جهت، ابعاد مختلفی دارد که این ابعاد را من ان‌شاءالله در سخنرانی باز خواهم کرد و تشریح خواهم کرد و آنچه را که قشرهای مختلف مردم و مسئولینِ گوناگون کشور می‌توانند انجام بدهند، ان‌شاءالله مطرح خواهم کرد.
رئیس‌جمهور هم که سال تحویل را به کرمانشاه رفته بود تا در کنار مردم زلزله‌زده آن منطقه حاضر باشد در پیام نوروزی خود خطاب به ملت ایران گفت: همانطور که رهبر معظم انقلاب اسلامی فرمودند سال نو، سال تولید ملی و حمایت از کالای ایرانی و سال اشتغال و رونق خواهد بود.
روحانی سال 96 را به رغم خواست و تلاش‌های بدخواهان کشور، سال موفقیت و پیروزی ملت بزرگ ایران در عرصه‌های مختلف برشمرد و تصریح کرد: اتحاد ملت ایران همه دشمنان را به اعجاب واداشت و به عظمت ملت ما اعتراف کردند.
اما تغییرات ناگهانی و سرسام‌آور قیمت ارز یکی از معضلاتی بود که دولت در سال 97 با آن دست به گریبان بود و تلاش می‌کرد که از تغییرات صعودی و ناگهانی نرخ ارز جلوگیری کند. همین موضوع باعث شد که معاون اول رئیس‌جمهور شامگاه 20 فروردین عرضه دلار به قیمت بالاتر از 4,200 تومان را مشمول قاچاق اعلام کند.
اسحاق جهانگیری در پایان جلسه فوق‌العاده ستاد اقتصادی دولت برای مدیریت بازار ارز که به ریاست حسن روحانی رئیس‌جمهور برگزار شد، اعلام کرد: نرخ دلار از فردا (21 فروردین) برای تمام فعالان اقتصادی و برای رفع همه نیازهای قانونی و اداری آنان، نیازهای خدماتی مسافران، دانشجویان، محققان و دانشمندانی که برای کارهای تحقیقاتی خود به ارز نیاز دارند، 4,200 تومان خواهد بود.
وی همچنین تصریح کرد: هیچ نرخ ارزی با قیمت‌های دیگری را به رسمیت نمی‌شناسیم و برای ما هر قیمت ارز غیررسمی دیگری در بازار از 21 فروردین به عنوان قاچاق تلقی خواهد شد. درست مثل قاچاق مواد مخدر که کسی حق خرید و فروش ندارد و با کسی که خرید و فروش می‌کند، برخورد می‌شود، نرخ دیگری هم اگر در بازار شکل بگیرد، دستگاه قضائی و نیروهای امنیتی برخورد خواهند کرد و آن را به رسمیت نمی‌شناسیم.
اقدامی که با واکنش‌های متفاوتی از سوی مردم، فعالان اقتصادی و کارشناسان مواجه شد و حتی عنوان "ارز جهانگیری" را که به ارز 4200 تومانی اشاره داشت و چندان در معادلات بازار به آن توجهی نمی‌شد وارد ادبیات رسانه‌ای و اقتصادی کشور کرد.
اردیبهشت؛ خروج آمریکا از برجام
اما شاید یکی از مهم‌ترین اتفاقات سال 97 برای ایرانیان در خارج از مرزهای کشور اتفاق افتاد. روز 18 اردیبهشت دونالد ترامپ همانطور که از شب قبلش وعده داده بود در ساعت 22:30 در کاخ سفید در حالی که چشم به دوربین‌ها دوخته بود و تلاش می‌کرد نقش یک رئیس‌جمهور مقتدر برای مردم آمریکا و نقش دایه دلسوزتر از مادر را برای مردم ایران ایفا کند در سخنانی با طرح اتهامات واهی علیه ایران، اعلام کرد که آمریکا از برجام خارج می‌شود و تحریم‌های جدیدی نیز به زودی علیه ایران اعمال می‌کند. بلافاصله بعد از سخنرانی ترامپ، وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز طی بیانیه‌ای جزئیات و مکانیزم بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران را اعلام کرد.
همان شب اما رئیس جمهوری اسلامی ایران با حضور مقابل دوربین‌های تلویزیونی در واکنش به این اقدام آمریکا با بیان اینکه یک موجود مزاحم از برجام خارج شد، عنوان کرد: امشب ثابت شد که ایران همواره به تعهدات خود پایبند است اما آمریکا به آن پایبندی ندارد.
روحانی تاکید کرد: از این لحظه توافق برجام میان ایران و پنج کشور است؛ از این لحظه 1+5، یک را از دست داده است و در این شرایط ما باید منتظر آن باشیم که این کشورهای بزرگ جهانی نسبت به این توافق چگونه عمل خواهند کرد.
این موضوع بلافاصله با واکنش فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روبرو شد. موگرینی که از قبل اعلام کرده بود بعد از صحبت‌های ترامپ در جمع خبرنگاران حضور پیدا می‌کند، با حالتی برافروخته و لحنی عصبانی این اقدام ترامپ را نادرست عنوان کرد و از ایران خواست که در برجام بماند. او همچنین با بیان اینکه برجام یکی از بزرگترین دستاوردهای دیپلماسی است، وعده داد که کشورهای اروپایی برجام را ادامه می‌دهند.
واکنش‌ها و انتقادها به تصمیم ترامپ همانطور که پیش‌بینی می‌شد به صحبت‌های موگرینی محدود نشد و سران سه کشور فرانسه، انگلیس و آلمان که طی چند هفته قبل از آن تلاش کرده بودند با دادن امتیازهایی ترامپ را متقاعد به ماندن در برجام کنند در بیانیه‌ای از تصمیم ترامپ ابراز نگرانی کرده و اعلام کردند که به برجام ادامه می‌دهند. دیگر کشورهای اروپایی که در روند مذاکرات هسته‌ای حضور نداشتند نیز در اظهاراتی به دفاع از برجام پرداختند که در این ارتباط می‌توان به اظهارات نخست‌وزیر ایتالیا در این زمینه اشاره کرد. رئیس شورای اروپا نیز در واکنش به این تصمیم، با تاکید بر اینکه اروپا در برجام باقی می‌ماند، خبر داد که هفته آینده نشست سران اتحادیه اروپایی در ارتباط با موضوع ایران و برجام برگزار می‌شود.
روسیه دیگر عضو مذاکرات هسته‌ای که این روزها به شریکی استراتژیک برای ایران در ارتباط با مسائل منطقه از جمله سوریه تبدیل شده است، در موضع‌گیری خود تاکید کرد: اقدام آمریکا در خروج از برجام تهدیدی علیه امنیت بین‌الملل است. مقامات روسیه همچنین در چندین موضع‌گیری تاکید کردند که در برجام باقی خواهند ماند. کشور چین دیگر عضو مذاکرات هسته‌ای نیز بیانیه‌ای همچون روسیه منتشر کرد و از ادامه برجام حمایت کرد. کشورهایی چون ژاپن، ترکیه، بلژیک، کویت، عمان و …و همچنین دبیرکل سازمان ملل با انتشار بیانیه‌هایی به صورت جداگانه از ادامه برجام حمایت کردند و وجود آن را بهتر از نبودش عنوان کردند.
روز 19 اردیبهشت هم رهبر انقلاب اسلامی در جمع مسئولان وزارت آموزش و پرورش و دانشگاه فرهنگیان، در واکنش به اظهارات ترامپ درباره ایران تاکید کردند: دیشب شنیدید رئیس‌جمهور آمریکا حرف‌های سخیف و سبکی زد. شاید بیش از 10 دروغ در حرف‌های او بود. هم نظام را تهدید کرد، هم ملت را که چنین و چنان می‌کنم. بنده از طرف ملت ایران می‌گویم که آقای ترامپ! شما غلط می‌کنید.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای افزودند: دو سال و نیم است که ما در حال انجام این قرارداد هستیم و حالا این مردک می‌گوید من قبول ندارم. حالا گفته می‌شود با سه کشور اروپایی ادامه می‌دهیم. من به این سه کشور هم اعتماد ندارم. اگر می‌خواهید قرارداد بگذارید، تضمین عملی بگیریم وَ الّا این‌ها همه همان کار آمریکا را خواهند کرد.
خرداد؛ توهین به صالحی
مراسم روز قدس سال 97 در خرداد با یک جنجال برگزار شد. فیلم‌های منتشرشده از راهپیمایی روز قدس حاکی از این بود که عده‌ای با دیدن علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی شروع به سردادن شعارهای تندی از جمله وطن‌فروش و مرگ بر منافق علیه او کردند. در این میان یکی از این افراد خطاب به صالحی گفت "والله بالله دروغگویی" که این سخن با واکنش صالحی مواجه شد. رئیس سازمان انرژی اتمی در واکنشی صریح به فردی که او را دروغگو» خطاب کرده بود، گفت که "ادب داشته باش".
در پی ایجاد این حواشی بسیاری از سیاسیون به حمایت از صالحی پرداختند و چنین اقدامات و توهین‌هایی را محکوم کردند. معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به سوابق اجرایی رئیس سازمان انرژی اتمی گفت که دکتر علی اکبر صالحی کارنامه‌ای جز خدمت به کشور و وفاداری به انقلاب و نظام نداشته است. اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری در حساب کاربری خود در اینستاگرام نوشت: دکتر علی اکبر صالحی دانشمند و مدیری متخصص و متعهد است که در هر کجا و هر دولتی مسئولیت پذیرفته، کارنامه‌ای جز خدمت به کشور و وفاداری به انقلاب و نظام نداشته است. مردم ایران نشان داده‌اند که همواره قدردان خدمات و تلاش‌های خدمتگزاران صدیق خود بوده و در روزهای سخت پشتیبان آنها هستند.
حسام‌الدین آشنا مشاور فرهنگی رئیس‌جمهور در یادداشتی در صفحه توئیتر خود به سر دادن شعارهایی علیه رئیس سازمان انرژی اتمی در حاشیه راهپیمایی روز قدس واکنش نشان داد و نوشت: آگاهی از دستاوردهای غیرنظامی سازمان انرژی اتمی در دوران 1392-1400 کسانی را شرمنده خواهد کرد که ناآگاهانه علیه رئیس آن شعار دادند و کسان دیگری را رسوا خواهد کرد که آگاهانه این طراحی را انجام دادند.
همچنین بهروز نعمتی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه شعار دادن علیه برخی مسئولان در تضاد با فلسفه روز قدس است، تاکید کرد که انجام این اقدامات از سوی یک عده معدود نمی‌تواند راهپیمایی روز قدس را تحت‌الشعاع قرار دهد. حسین سبحانی‌نیا عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نهم هم با تاکید بر اینکه رفتارهای انجام شده در مراسم راهپیمایی روز قدس نسنجیده بوده و می‌تواند مستمک بیشتری برای دشمن شود، گفت: وحدت و همدلی شرط اصلی امروز جامعه است.
تیر؛ نامه سلیمانی به روحانی
روز 13 تیر سردار سرلشکر قاسم سلیمانی در پیامی مواضع اخیر رئیس جمهوری اسلامی ایران در قبال آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها را ستودنی و مایه مباهات و افتخار دانست. ماجرا از این قرار بود که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرده بود که قصد دارد نفت ایران را به صورت کامل تحریم کند. در همین رابطه حسن روحانی رئیس جمهور کشورمان به این تهدید ترامپ پاسخ داد و و در یک سخنرانی طوفانی اعلام کرد: اگر نفت ایران صادر نشود، تضمینی برای صدور نفت کل منطقه نیست. به دنبال این اعلام موضع قاطع حسن روحانی در قبال اظهارات سلطه‌طلبانه و تهدیدات و زیاده‌خواهی‌های مقامات آمریکایی و صهیونیست‌ها، سردار سرلشکر پاسدار قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در پیامی از سخنان عزت‌مندانه ریاست جمهوری اسلامی ایران قدردانی کرد.
متن پیام فرمانده نیروی قدس سپاه به این شرح بود:
«بسم الله الرحمن الرحیم
برادر بزرگوار جناب آقای دکتر روحانی ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران
سلام علیکم
آنچه از فرمایشات حضرتعالی در رسانه‌ها منعکس شد، مبنی بر اینکه اگر نفت جمهوری اسلامی ایران صادر نشود، تضمینی برای صدور نفت کل منطقه نمی‌باشد و بیانات بسیار ارزشمندی که در موضع جمهوری اسلامی ایران نسبت به رژیم صهیونیستی فرمودید، مایه مباهات و افتخار است.
حقیر به عنوان سرباز ولایت و این ملت سرفراز و با همه جان به حضور جنابعالی عرض می‌کنم:
این همان دکتر روحانی است که ما شناخت داشتیم و داریم و می‌بایست باشد. شما با سخنان حکیمانه ارزشمند و قدرتمندانه خودتان رهبر عزیز، ملت بزرگوار ایران اسلامی و مسلمانان جهان را سرافراز نمودید.
دست شما را برای ایراد این سخنان به موقع، حکیمانه و صحیح می‌بوسم و برای هر سیاستی که مصلحت نظام اسلامی باشد، در خدمت هستیم.
برادرتان قاسم سلیمانی»
بسیاری این نامه سلیمانی به روحانی را بی‌سابقه و بسیار مهم دانستند و واکنش‌های مثبت بسیاری به دنبال این اقدام صورت گرفت و کاربران فضای مجازی در حمایت از این اقدام سردار سلیمانی، هشتگ #سردار سلیمانی را داغ کردند. حمایت فرمانده سپاه قدس از رئیس‌جمهور به بسیاری از شایعات مبنی بر وجود اختلاف میان سران نظام جمهوری اسلامی پایان داد.
مرداد؛ استیضاح ربیعی
17 مرداد سال 97 یکی از وزرای جنجالی کابینه در مجلس شورای اسلامی استیضاح شد و از وزارت کنار رفت. جلسه 17 مرداد مجلس شورای اسلامی به ریاست علی لاریجانی و با دستور کار استیضاح علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی برگزار شد و پس از رأی‌گیری، ربیعی وزیر نماند.
در حالی که جلسه علنی مجلس شورای اسلامی با دستور استیضاح وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی آغاز شده بود، در پی اعتراض جمعی از نمایندگان به عدم رعایت تشریفات قانونی در مورد استیضاح و عدم بررسی آن در جلسه کمیسیون موضوع احتمال منتفی شدن استیضاح وزیر کار مطرح شد. به این ترتیب که قرار بود 11 نفر از نمایندگان به عنوان متقاضی استیضاح وزیر کار در این جلسه صحبت کنند. اما با آغاز جلسه هیچ کدام حاضر به صحبت در مخالفت با وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نشدند. البته پس از آغاز جلسه بهروز نعمتی، سخنگوی هیأت رئیسه مجلس در جمع خبرنگاران پارلمانی با ارائه توضیحاتی درباره اتفاق جلسه استیضاح علی ربیعی، روند طی شده در اعلام وصول طرح استیضاح وزیر کار را قانونی دانست و اقدام نمایندگان متقاضی استیضاح برای صحبت نکردن را نکوهش کرد.
در ادامه این جلسه موافقان استیضاح وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با حضور در جایگاه به ارائه نظرات خود پرداختند. پس از آن علی ربیعی پس از شنیدن سخنان استیضاح‌کنندگان پشت تریبون مجلس رفت و گفت: منصفانه این است که آمار و ارقامی بر علیه بنده بیان می‌کردید که متأسفانه هیچ یک از استیضاح‌کنندگان این چنین صحبت نکردند. یکی از آنان گفت چرا مجلس تنها وزیری که پاسخگوست را استیضاح می‌کند؟
وی همچنین اظهار کرد: همه ارکان نظام باید درباره چرایی ایجاد نابسامانی‌های کشور جوابگو باشند. باید با هم کار کنیم و تصمیم بگیریم تا حقوق کارگران افزایش یابد. وی افزود: باید با هم کار کنیم و تصمیم بگیریم تا حقوق کارگران افزایش یابد. وام‌های ارزان را دنبال کردم. بیش از همه سفره خالی را درک می‌کنم. اما شما می‌گوئید باز گریه کرد.
ربیعی در قسمت دوم صحبت‌های خود در جلسه استیضاح عنوان کرد: باید به سمتی برویم که در کشور شفافیت ایجاد کنیم و به مردم نشان دهیم که با فساد مبارزه می‌کنیم. تجربه من که نویسنده کتاب زنده باد فساد هستم نشان می‌دهد که هر وقت سیاسی کاری انجام شد و موضوعات را غیرشفاف کردند به دنبال کاهش نظارت بودند. وی خطاب به پور ابراهیمی گفت که من واقعاً نمی‌خواهم وارد برخی از مسائل شوم اما رزومه آقای کهنوجی دست من چه کار می‌کند؟ اگر ایشان مدیرعامل مس می‌شد مشکل شما این چنین با من ادامه پیدا می‌کرد؟
پس از اظهارات وزیر کار، علی لاریجانی گفت که هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان ادعای مطرح شده از سوی وزیر کار در مورد یکی از نمایندگان را بررسی خواهد کرد. در ادامه این جلسه مخالفان استیضاح وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی با حضور در جایگاه به ارائه نظرات خود پرداختند.
سرانجام رئیس مجلس با آغاز رأی‌گیری، از نمایندگان دولت خواست جلسه علنی مجلس را ترک کنند و نمایندگان مجلس با 129 رأی موافق و 111 رأی مخالف به نماندن علی ربیعی رأی دادند. بنابراین علی ربیعی از وزارت کار تعاون و رفاه کنار رفت. در پایان تعدادی از نمایندگان در تذکراتی جداگانه بر لزوم بررسی ادعاهای مطرح‌شده نسبت به نمایندگان در جریان جلسه استیضاح تاکید کردند که رئیس مجلس در پاسخ به آنها گفت: هیأت نظارت سریع به این موضوع رسیدگی کند و نتیجه را به همه اعلام نماید.
شهریور؛ محکومیت مشایی
روز سوم شهریور اولین جلسه علنی رسیدگی به پرونده اسفندیار رحیم‌مشایی رئیس دفتر رئیس‌جمهور سابق در شعبه اول دادگاه انقلاب اسلامی تهران برگزار شد. دادگاهی که به سبک احمدی‌نژادی‌ها با جنجال و هیاهو همراه بود. بر اساس اعلام قبلی قرار بود صبح روز شنبه سوم شهریور به اتهامات اسفندیار رحیم مشایی رسیدگی شود. بر این اساس خبرنگاران برای پوشش خبری این پرونده به شعبه مربوطه مراجعه کردند اما موفق به حضور در شعبه نشدند و کمی بعد خبری مبنی بر لغو دادگاه مشایی به دلیل عدم حضور او و وکلایش منتشر شد.
در همین زمینه قوه قضائیه اعلام کرد: جلسه دادگاه علنی رسیدگی به اتهامات الف. ر. م رئیس دفتر رئیس‌جمهور سابق در شعبه اول دادگاه انقلاب اسلامی تهران برگزار شد. در جلسه دادگاه الف. ر. م، کیفرخواست قرائت و با اعلام تنفس از سوی رئیس دادگاه، ادامه این جلسه به وقت دیگری موکول شد. حسب اعلام رئیس دادگاه در مهلت تنفس، به متهم و وکلای وی، فرصت داده شد که بار دیگر کیفرخواست را ملاحظه و نسخه‌برداری نموده و برای تدارک دفاع، مهیا شوند.
روز 11 شهریور رحیم مشایی برای شرکت در دومین جلسه رسیدگی به پرونده اتهاماتش در دادگاه حاضر و دومین و آخرین جلسه محاکمه وی در شعبه اول دادگاه انقلاب اسلامی به ریاست قاضی غضنفر آبادی به صورت علنی و با حضور اصحاب رسانه برگزار شد. در این جلسه که از ابتدا تا انتهای آن، مشایی بدون لحظه‌ای توقف مداوم داد و فریاد می‌کرد و مدعی بود که دادگاه صلاحیت ندارد، کیفرخواست از سوی نماینده دادستان، قرائت و سه اتهام اقدام علیه امنیت کشور، فعالیت تبلیغی علیه نظامی و توهین به مقامات دولتی به سبب انجام وظیفه به متهم تفهیم شد که وی از پاسخ به اتهامات امتناع کرد.
مشایی که به گفته رئیس دادگاه در پایان جلسه قبل از قرائت کیفرخواست خودداری کرده بود، در این جلسه هم پیشنهاد دادگاه برای مهلت یک ماهه جهت قرائت کیفرخواست و معرفی وکیل را نپذیرفت و نهایتاً با اخذ آخرین دفاعیات، ختم رسیدگی به این پرونده اعلام و مقرر شد که رأی در مهلت قانونی صادر شود.
روز 21 شهریور هم غلامحسین اسماعیلی رئیس کل دادگستری استان تهران در نشست خبری با رسانه‌ها از صدور رأی پرونده اسفندیار رحیم مشایی خبر داد و در این باره اظهار کرد: با توجه به برگزاری جلسات رسیدگی به اتهامات آقای اسفندیار رحیم مشایی و آقای علی اکبر جوانفکر رأی شعبه اول دادگاه انقلاب اسلامی تهران در مورد اتهامات نامبردگان صادر شده که خلاصه نتیجه دادنامه صادره را جهت اطلاع مردم عزیز اعلام می‌کنم.
وی به ذکر چهار نکته در رابطه با این پرونده پرداخت و گفت: اول اینکه رأی صادره غیرقطعی است و این رأی در مورد آقای اسفندیار رحیم مشایی قابل تجدیدنظر در محاکم تجدیدنظر استان و در مورد آقای جوانفکر به جهت غیابی بودن قابل واخواهی در همان شعبه دادگاه خواهد بود. نکته دوم اینکه با توجه به فضاسازی رسانه‌ای که آن زمان با برگزاری جلسات دادگاه در برخی از شبکه‌های اجتماعی انجام شده بود دادستان محترم کل کشور در اجرای تبصره دو ماده 353 قانون آئین دادرسی کیفری انتشار جریان دادرسی و همچنین بیان مشخصات اصحاب دعوا را ضروری دانستند و به موجب قانون از ریاست محترم قوه قضائیه استیذان کردند و معظم‌له با انتشار جریان دادرسی و بیان مشخصات اصحاب پرونده موافقت کردند و لذا با توجه به انجام فرآیند قانونی برای بیان اسم و مشخصات اصحاب پرونده قانونا مجاز هستیم.
رئیس کل دادگستری استان تهران همچنین گفت: نکته سوم اینکه رأی صادره صرفاً در محدوده کیفرخواستی است که از ناحیه دادسرای عمومی و انقلاب تهران صادر شده است. لازم به ذکر است که آقای اسفندیار رحیم مشایی و برخی از افراد دیگری که در جریان دادرسی و همچنین در دادنامه از آنها نام برده شده بخشی از پرونده در مورد ادامه رسیدگی به اتهامات غیر مطروحه در کیفرخواست در دادسرای عمومی و انقلاب تهران مفتوح است که بایستی توسط دادسرا نسبت به آن اتهامات رسیدگی و اظهار نظر شود. از آنجایی که اتهامات آقای اسفندیار رحیم مشایی سه فقره اتهامی بود در اجرای ماده 134 قانون مجازات اسلامی دادگاه الزاماً می‌بایست در مورد هر یک از عناوین اتهامی حداکثر مجازات قانونی را مورد حکم قرار می‌داد. بدیهی است که با توجه به تعدد اتهامات و آرای صادره، مجازات اشد در صورت تأیید از ناحیه دادگاه تجدید نظر استان قابلیت اجرا را خواهد داشت.
مهر؛ جنجال تورقوزآباد
مهر سال 97 مثل هر سال مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک برگزار شد. حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان هم با حضور در آمریکا در دیدار با سران کشورهای جهان و نطق خود در سازمان ملل با اشاره به خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام به دفاع از حقانیت جمهوری اسلامی در موضوع هسته‌ای پرداخت. اما نکته جالب این مجمع ادعاهای مضحک نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی بود.
بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی روز 5 مهر در سخنرانی خود را در مجمع عمومی سازمان ملل متحد بدون مقدمه و با یاوه‌گویی علیه کشورمان آغاز کرد. وی در آغاز این سخنرانی گفت: وقتی سه سال پیش اینجا صحبت کردم، اسرائیل در میان سایرین تنها بود. در میان نزدیک به 200 عضو سازمان ملل متحد، تنها اسرائیل بود که علناً با توافق هسته‌ای ایران مخالفت کرد. ما با آن مخالفت کردیم زیرا آینده ما و حتی بقای ما را تهدید می‌کرد. این توافق با از میان برداشتن تحریم‌ها به کمپین ایران برای جسارت و تسخیر در خاورمیانه نیرو بخشید.
نتانیاهو در ادامه با اشاره به ادعاهای پیشین خود درباره سایت‌های مخفی هسته‌ای در کشورمان، مدعی افشاگری جدیدی شد و گفت که مختصات تأسیسات هسته‌ای مخفی تازه‌ای را که پیش‌تر اطلاعات آن را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داده است، ارائه می‌دهد.
وی در سخنرانی خود در مجمع عمومی تصاویری را در سازمان ملل نشان داد که به ادعای او، تأسیسات سرّی ایران را در چند نقطه از جمله در تورقوزآباد نشان می‌داد! نتانیاهو گفت، تصاویری که نشان می‌دهد محل یک آرشیو اسناد اتمی و یک انبار مواد و تجهیزات اتمی ایران است!
نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی همچنین مدع ی شد: ایران یک انبار سری اتمی در منطقه تورقوزآباد تهران دارد که تاکنون فاش نشده است و من اکنون آن را برملا می‌کنم. نتانیاهو با نشان دادن پلاکاردی محل این تأسیسات مخفی را در حومه تهران اعلام کرد. من برای نخستین بار این مسأله را افشا می‌کنم که ایران تأسیسات سری دیگری در تهران دارد؛ یک انبار سری هسته‌ای برای انبار کردن حجم وسیعی از تجهیزات و مواد از برنامه مخفی اتمی ایران! این محل در یک قالی‌شویی ساده است؛ مانند محلی در شورآباد در نزدیکی پایتخت که اسناد اتمی ایران در آن پنهان شده بود!
او خیال‌بافی‌های خود را به این ترتیب ادامه داد که ایران در ماه گذشته 15 کیلوگرم مواد رادیواکتیو را از تأسیساتی خارج نموده و در مناطق مختلفی در تهران پخش و پنهان کرده است!
این اظهارات بی‌اساس در حالی مطرح شد که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش‌های مکرری، صلح‌آمیز بودن تمامی فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان را مورد تأیید قرار داده است و این گزارش‌ها در شرایطی منتشر شده که این نهاد بین‌المللی نظارت کاملی بر این فعالیت‌ها داشته است. این اظهارات و ادعاهای نتانیاهو البته بیش از همه از سوی بسیاری از مردم و کاربران فضای مجازی مورد تمسخر قرار گرفت و پاسخ مقامات ایرانی به این ادعاهای بی‌اساس او هم نشان داد که صهیونیست‌ها همچنان در توهم به سر می‌برند. اتفاقی که مدتی مایه سرگرمی و خنده مردم شد.
آبان؛ نامه جنجالی
اما در حوزه سیاست داخلی روز ششم آبان آیت‌الله محمد یزدی رئیس جامعه مدرسین و محققین حوزه علمیه قم در نامه‌ای به آیت‌الله شبیری‌زنجانی از این مرجع تقلید انتقاد کرد. نامه‌ای که واکنشی بود به تصویرهای منتشر شده از دیدار این آیت‌الله شبیری‌زنجانی با شماری از مسئولان کنونی و پیشین جمهوری اسلامی ایران در خانه عبدالله نوری. در این دیدار که روز 20 مهر برگزار شده بود، سید محمد خاتمی، رئیس جمهوری اسبق و محمد موسوی‌خوئینی‌ها، دادستان اسبق و غلامحسین کرباسچی، شهردار اسبق تهران از جمله کسانی بودند حضور داشتند.
متن نامه آیت‌الله یزدی به آیت الله شبیری زنجانی به این شرح بود:
«بسم الله الرحمن الرحیم
حضرت آیت‌الله شبیری زنجانی دامت برکاته
سلام علیکم
با احترام؛ ضمن عرض ارادت و تسلیت ایام اربعین سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (علیه السلام)، پیرو انتشار تصاویری در فضای مجازی از حضرتعالی در کنار برخی افراد مسئله دار که برای نظام جمهوری اسلامی و مقام معظم رهبری «دام ظله العالی» احترامی قائل نیستند؛ بدین وسیله به عرض می‌رساند، این موضوع ناراحتی و تعجب مقلدین و حوزویان را در پی داشته است.
لازم به ذکر است، اینجانب نیز در دو مرحله با حضرتعالی مکاتباتی در مورد برخی از مسائل دیگر داشته ام که جواب قانع کننده‌ای دریافت نکردم؛ لذا این نامه را به ناچار به صورت سرگشاده خدمتتان ارسال کردم.
چگونه می‌شود، حضرتعالی که فرصتی برای ملاقات با هیأت رئیسه مجمع عمومی اساتید را ندارید، فرصت می‌کنید در منزل آقایی در تهران حاضر شوید و با این آقایان ملاقات داشته باشید!
یادآور می‌شوم مقام و احترام شما در سایه احترام به نظام اسلامی حاکم، رهبری و شأن مرجعیت است، پس لازم است این احترام و شئون مرجعیت را رعایت فرموده و ترتیبی اتخاذ فرمائید این گونه مسائل دیگر تکرار نگردد. ان شاء الله.
محمد یزدی»
این نامه واکنش‌های تند بسیاری را برانگیخت. بسیاری آن را توهین آشکار به یک مرجع تقلید دانستند. در همین رابطه علی مطهری، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در واکنش به این نامه، درباره دیدار وی با سیدمحمد خاتمی، اظهارات وی را تهدیدآمیز و موجب وهن روحانیت و حوزه توصیف کرد و گفت: چه کسی گفته ملاقات یک مرجع تقلید با افراد سابقه‌دار در انقلاب که احیاناً انتقاداتی نیز دارند خلاف شئون مرجعیت است؟ آیا شئون مرجعیت را جنابعالی بهتر از خود مراجع تشخیص می‌دهید؟ مگر مردم باید با اجازه شما به ملاقات این و آن بروند!؟
غلامحسین کرباسچی از محمد یزدی خواستار دلیل و مدرک برای اثبات اتهاماتی شده که متوجه او و دیگرانی بوده که در خانه نوری با شبیری زنجانی دیدار کرده بودند. آیت‌الله مهدی هادوی تهرانی هم، نوشتن این نامه سرگشاده به یکی از مراجع بزرگ تقلید را خبری ناگوار توصیف کرد و خواستار عذرخواهی شایسته از آیت‌الله شبیری زنجانی شد و این عذرخواهی را مرهمی برای دل شکسته‌امام زمان دانسته است. گروهی از اساتید حوزه علمیه قم هم با انتشار بیانیه‌ای نوشتن این نامه را توهین و حرمت‌شکنی به مفاخر جامعه دانستند.
همچنین مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه در بیانیه‌ای اعلام کرد که نامه سرگشاده آیت‌الله یزدی به آیت‌الله شبیری زنجانی، نظر شخصی و از طرف شخص ایشان بوده است و ارتباطی با عنوان ریاست جامعه مدرسین ندارد.
آذر؛ سومین سفر روحانی به ترکیه
رئیس جمهوری اسلامی ایران عصر چهارشنبه 28 آذر به دعوت رسمی "رجب طیب اردوغان" رئیس‌جمهور ترکیه، در صدر هیأت بلند پایه سیاسی و اقتصادی برای سومین بار در سال 97 عازم ترکیه شد. روحانی با بدرقه رسمی اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور و علی‌اکبر ولایتی مشاور امور بین‌الملل مقام معظم رهبری، به منظور شرکت در پنجمین جلسه شورای عالی روابط راهبردی دو کشور ایران و ترکیه، تهران را به مقصد آنکارا ترک کرد.
دیدار دوجانبه روحانی و اردوغان، حضور در پنجمین جلسه شورای عالی راهبردی ایران و ترکیه به ریاست رؤسای جمهوری دو کشور و بررسی راه‌های تقویت روزافزون همکاری‌ها و روابط تهران-آنکارا در بخش‌های مختلف و امضای اسناد مهمی در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی از مهم‌ترین برنامه‌های سفر دو روزه رئیس‌جمهور به ترکیه بود.
ایده تشکیل شورای عالی روابط راهبردی دو کشور نتیجه اولین سفر روحانی به ترکیه در دولت یازدهم بود و بر اساس آن رؤسای جمهوری اسلامی ایران و ترکیه روابط 30 میلیارد دلاری را هدف‌گذاری کردند. رئیس جمهوری کشورمان را در این سفر، محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهور، وزرای نفت، خارجه، صنعت، معدن و تجارت، اقتصاد و دارایی، نیرو، راه و شهرسازی، رئیس کل بانک مرکزی و جمعی از معاونین رئیس‌جمهور و رؤسای سازمان‌های اقتصادی و همچنین نمایندگانی از بخش‌های خصوصی کشورمان همراهی کردند.
رئیس دولت دوازدهم در بدو ورود و در فرودگاه بین‌المللی آنکارا، از سوی مقامات ارشد ترکیه مورد استقبال قرار گرفت و روز 29 آذر در کاخ ریاست جمهوری ترکیه به طور رسمی از سوی رجب طیب اردوغان همتای ترکیه‌ای خود مورد استقبال قرار گرفت. روحانی و اردوغان پس از نواخته شدن سرود ملی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه از یگان تشریفات سان دیده و سپس هیأت‌های عالی‌رتبه همراه را به یکدیگر معرفی کردند.
پس از مراسم استقبال رسمی، مذاکرات دو جانبه رؤسای جمهور دو کشور آغاز شد و جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه برای توسعه و تعمیق هر چه بیشتر مناسبات و همکاریهای خود دو سند و یادداشت تفاهم همکاری امضا کردند. یادداشت تفاهم همکاری بین تهران و آنکارا در زمینه بهداشت و درمان و یادداشت تفاهم همکاری در زمینه امور ارتباطات و رسانه در حضور روحانی و اردوغان توسط مسئولین ارشد دو کشور به امضا رسید.
همچنین رؤسای جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه در یک بیانیه مشترک که در پایان پنجمین نشست شورای عالی روابط راهبردی دو کشور منتشر شد، تاکید کردند که هرگونه اقدام لازم را به منظور افزایش تجارت فی‌مابین به هدف 30 میلیارد دلاری به وسیله تقویت ساز و کارهای موجود به کار خواهند گرفت. متن این بیانیه مشترک که همزمان عصر 29 آذر در پایتخت‌های دو کشور منتشر شد.
روحانی عصر 29 آذر در پنجمین جلسه شورای عالی روابط راهبردی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه، تلاش هرچه بیشتر برای تحقق هدف‌گذاری تجارت 30 میلیارد دلاری را ضروری خواند و گفت که در این مسیر تقویت همکاریهای بانکی و ساز و کارهای موجود مانند کمیسیون اقتصادی مشترک، شناسایی زمینه‌های جدید همکاری اقتصادی و توسعه اقدامات مقتضی برای برقراری مشارکت تجاری نزدیک‌تر و نیز تدارک شرایط بهتر برای سرمایه گذاران در دو کشور، تسهیل حمل و نقل کالا و افزایش مشارکت بخش خصوصی در همکاری تجاری و بازرگانی ضروری است.
روحانی شامگاه همان روز در جمع تجار و فعالان اقتصادی ایران و ترکیه که اردوغان هم در آن حضور داشت، حضور رؤسای جمهور در جمع فعالان بخش خصوصی دو کشور را نشانه بالاترین حمایت از همکاری تجار ایران و ترکیه دانست و با تاکید بر اینکه باید از تجارت ترجیحی به سمت تجارت آزاد برویم، گفت: آماده حمایت و تأمین شرایط لازم برای حضور سرمایه‌گذاران ترک در بازار انرژی هستیم.
دی؛ درگذشت آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی
چهارم دی 97 آیت‌الله سیدمحمود هاشمی‌شاهرودی پس از طی یک دوره بیماری در 70 سالگی بیمارستان خاتم‌الانبیاء تهران درگذشت. او در سال 1327 در شهر کربلا و در خانواده‌ای مذهبی و از سادات منسوب به حسین بن علی (ع) به دنیا آمد و در ادامه، دروس حوزوی خود را پیش اساتیدی همچون امام خمینی (ره)، آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی و آیت‌الله سید محمدباقر صدر گذراند و تنها شخصی بود که از آیت‌الله صدر اجازه اجتهاد کتبی دریافت کرد. فقیهی که 10 سال در رأس دستگاه قضائی بود، 24 سال در شورای نگهبان حضور داشت و البته 14 ماه هم سابقه ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام را در کارنامه‌اش ثبت کرد. عضویت در مجلس خبرگان رهبری نیز از دیگر سمت‌های او طی سال‌های گذشته بود. بسیاری از لحظه انتشار خبر درگذشت آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی، شروع به صحبت درباره او کردند؛ صحبت‌هایی که در یک نقطه، مشترک بود: میانه‌روی.
با درگذشت آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی بسیاری از مقامات از جمله رهبر انقلاب اسلامی و رؤسای قوا با صدور پیام‌های تسلیت با خانواده این فقیه و سیاستمدار بزرگ همدردی کردند و هیأت دولت هم روز پنجم دی را عزا. عمومی اعلام کرد. مراسم تشییع پیکر وی هم با حضور تعداد زیادی از مقامات کشوری و لشکری و جمع کثیری از مردم برگزار شد و نماز میت بر پیکر آن مرحوم را حضرت آیت‌الله خامنه‌ای اقامه کردند و پس از آن پیکر وی به قم منتقل شده و از مسجد امام حسن عسکری (ع) تا حرم فاطمه معصومه تشییع و در مسجد بالاسر در کنار قبور علما به خاک سپرده شد.
بهمن؛ راهپیمایی دندان‌شکن و بیانیه گام دوم انقلاب
مراسم راهپیمایی 22 بهمن سال 97 و جشن پیروزی انقلاب اسلامی در چهلمین سالگرد پیروزی انقلاب با وجود تبلیغات گسترده دشمنان جمهوری اسلامی پرشکوه‌تر از سال‌های گذشته با حضور میلیونی مردم برگزار شد تا پاسخ دندان‌شکنی به دشمنانی باشد که خواب نرسیدن انقلاب اسلامی به چهل سالگی را می‌دیدند. از مدت‌ها قبل دشمنان ایران با تبلیغات گسترده تلاش داشتند تا این راهپیمایی را تحت‌الشعاع قرار دهند و قرار بود جمهوری اسلامی به برگزاری جشن 40 سالگی نرسد. دشمنان انقلاب اسلامی برای این جشن نقشه‌ها داشتند. نقشه‌هایی که با حضور میلیونی ایرانیان در راهپیمایی 22 بهمن 97 نقش بر آب شد.
جان بولتون مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور آمریکا آرزوهای خود را در قالب سخنانی مطرح کرده بود. او انتظار داشت جمهوری اسلامی چهلمین سالگرد خود را نبیند و احتمالاً آمریکایی‌ها در کنار ایادی مزدورشان در تهران جشن پایان انقلاب اسلامی را بر پا کنند. تبلیغات از مدت‌ها پیش آغاز شده بود تا مردم را از انقلابشان ناامید کنند و خیابان‌های ایران را در روز سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی خالی از جمعیت ببینند. بیشترین تمرکز هم روی مشکلات اقتصادی این روزهای ایران بود. از قیمت گوشت و مرغ و صف‌های مردم برای خرید اقلام ضروری گرفته تا تحولات سکه و ارز که هر روز با ابعاد گسترده‌ای از سوی دشمنان بر روی آن مانور داده می‌شد. قطعاً کسی از وضعیت کنونی کشور به خصوص در مسائل اقتصادی نمی‌تواند چندان راضی باشد اما تمرکز دشمن روی این موضوع نشان می‌دهد که هنوز مردم ایران برای آن ور آبی‌ها ناشناخته هستند. به قول "جان فوران" در کتاب "مقاومت شکننده"، ایرانیان هر چقدر هم مشکلات داخلی داشته باشند به دشمن خارجی که می‌رسند اتحادی مقدس پیدا می‌کنند.
از سوی دیگر پیش‌بینی‌های هواشناسی مبنی بر بارانی و سرد بودن تهران و بسیاری از شهرهای ایران در روز 22 بهمن امید دیگری را در دل دشمنان انداخته بود که وضعیت نامناسب جوی بتواند جلوی حضور میلیونی مردم در خیابان‌ها را بگیرد. اما نه مشکلات اقتصادی، نه دعواهای سیاسی و جناحی، نه برف و باران و هوای سرد، نه تبلیغات گسترده رسانه‌های بیگانه مانند 40 سال گذشته باعث نشد تا ایرانیان برای دفاع از انقلاب اسلامی و جمهوری برآمده از آن خیابان‌های سراسر کشور را مملو از جمعیت نکنند. راهپیمایی چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی روز 22 بهمن سال 97، در ساعت 9 صبح روز دوشنبه، در بیش از هزار شهر و 10 هزار روستا در سراسر کشور با شعار "افتخار به گذشته، امید به آینده" آغاز شد. فیلم و عکس‌های همان دقایق اولیه راهپیمایی و حضور میلیونی اقشار مختلف مردم کافی بود تا دشمنان باز هم ناامیدانه و حیرت‌زده به این فکر کنند که چه چیز می‌تواند مانع حمایت مردم ایران از انقلاب اسلامی شود.
دو روز بعد از این راهپیمایی باشکوه و در 24 بهمن هم رهبر انقلاب اسلامی به مناسبت چهلمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی در بیانیه‌ای به تبیین ویژگی‌های مسیر پر افتخار پیموده شده در چهل سال گذشته پرداختند و با تأکید بر امید واقع‌بینانه به آینده و نقش بی‌بدیل جوانان در برداشتن گام بزرگ دوم به سمت آرمان‌ها، خطاب به جوانان و آینده‌سازان ایران مقتدر، الزامات این جهاد بزرگ را در 7 سرفصل اساسی بیان کردند.
به مناسبت چهلمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی و ورود جمهوری اسلامی به فصل جدیدی از زندگی، حضرت آیت الله خامنه‌ای روز 24 بهمن در بیانیه‌ای مهم و راهبردی با تشکر از حضور سرافرازانه و دشمن‌شکن مردم در راهپیمایی 22 بهمن، به تبیین ویژگی‌های مسیر پر افتخار پیموده شده در چهل سال گذشته و برکات خیره‌کننده انقلاب اسلامی در رساندن ایران عزیز به جایگاه شایسته ملت پرداختند و با تأکید بر امید واقع‌بینانه به آینده و نقش بی‌بدیل جوانان در برداشتن گام بزرگ دوم به سمت آرمان‌ها، خطاب به جوانان و آینده‌سازان ایران مقتدر، الزامات این جهاد بزرگ را در 7 سرفصل اساسی بیان کردند.
رهبر انقلاب اسلامی در بخشی از این بیانیه به نکاتی درباره ظرفیت‌ها و آینده کشور پرداختند و فرمودند: نکته‌ی مهمّی که باید آینده‌سازان در نظر داشته باشند، این است که در کشوری زندگی می‌کنند که از نظر ظرفیت‌های طبیعی و انسانی، کم‌نظیر است و بسیاری از این ظرفیت‌ها با غفلت دست‌اندرکاران تاکنون بی‌استفاده یا کم‌استفاده مانده است. همّت‌های بلند و انگیزه‌های جوان و انقلابی، خواهند توانست آنها را فعّال و در پیشرفت مادّی و معنوی کشور به معنی واقعی جهش ایجاد کنند.
ایشان با اشاره به ظرفیت امیدبخش کشور با وجود نیروی انسانی مستعد و کارآمد با زیربنای عمیق و اصیل ایمانی و دینی و فهرست طولانی فرصت‌های مادی کشور، خطاب به جوانان برای ایجاد آینده‌ای بهتر، توصیه‌هایی با این سرفصل‌ها داشتند: علم و پژوهش، معنویّت و اخلاق، اقتصاد، عدالت و مبارزه با فساد، استقلال و آزادی، عزّت ملّی و روابط خارجی و مرزبندی با دشمن، سبک زندگی.
این بیانیه هم با پرداختن به گذشته نقاط ضعف در برخی موارد را گوشزد می‌کرد و هم به تبیین الزامات آینده در گام دوم انقلاب پس از گذشتن چهار دهه می‌پرداخت. این بیانیه با استقبال گسترده سیاسیون مواجه شد و بسیاری از کارشناسان توجه به آن و انجام نکات گوشزد شده در آن را یکی از راه‌های پیشرفت انقلاب اسلامی در سال‌های پیش رو دانستند.
اسفند؛ استعفای ظریف
شامگاه ششم اسفند در حالی که تنها ساعاتی از حضور بشار اسد در تهران و دیدار با رهبر انقلاب اسلامی و رئیس‌جمهور می‌گذشت خبری بسیاری از ایرانیان را شوکه کرد. تنها دقایقی از ساعت 11 شامگاه دوشنبه 6 اسفند گذشته بود که خبری محافل سیاسی داخلی و بین‌المللی را تحت‌الشعاع قرار داد. محمدجواد ظریف با انتشار پستی در صفحه اینستاگرام خود از سمت وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران کناره‌گیری کرد. خبری که از همان دقایق پس از انتشار، واکنش‌های متفاوتی را به دنبال داشت؛ عده‌ای مغموم، برخی نگران و بعضی خوشحال.
زمزمه خبر استعفای ظریف پیش از این چندین بار در محافل خبری منتشر و تکذیب شده بود اما این بار وزیر امور خارجه کشورمان در پست اینستاگرامی خود با تبریک فرا رسیدن میلاد حضرت فاطمه زهرا (س)، روز مادر و روز زن نوشت: از بزرگواری مردم عزیز و دلاور ایران و مسئولان محترم در 67 ماه گذشته بسیار سپاسگزارم. از ناتوانی برای ادامه خدمت و تمام کاستی‌ها و کوتاهی‌ها در دوران خدمت صمیمانه پوزش می‌خواهم. شاد و سربلند باشید.
از همان ابتدا عده‌ای به واقعی بودن این خبر شک داشتند و حتی احتمال هک شدن صفحه اینستاگرام وزیر امور خارجه را مطرح می‌کردند اما پاسخ پیامکی ظریف به خبرنگار یکی از سایت‌های خبری تکلیف را مشخص کرد. وی در پاسخ به پیامکی درباره صحت این ماجرا پاسخ داده بود: بعد از عکس‌های ملاقات‌های امروز، دیگر جواد ظریف به عنوان وزیر خارجه در جهان اعتباری ندارد.
بر اساس آنچه که منابع خبری نزدیک به ظریف اعلام کردند، وی بر استعفای خود اصرار داشته و در همین راستا از یک شبکه اجتماعی برای اعلام عمومی استعفای خود استفاده کرده است. برخی از منابع خبری در این زمینه اعلام کردند که ظریف، شامگاه دوشنبه این تصمیم خود را به صورت شفاهی به مقامات مسئول اعلام کرده و در پی آن در صفحه اینستاگرام خود نیز این مساله را با مردم در میان گذاشته است؛ موضوعی که با واکنش مردم در شبکه‌های اجتماعی و البته بسیاری از چهره‌های سیاسی، اعضای کابینه روحانی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی مواجه شد و رسانه‌ها و سیاستمداران کشورهای خارجی هم نسبت به آن واکنش نشان دادند و استعفای ظریف به تیتر یک بسیاری از رسانه‌های بین‌المللی از جمله رویترز، آسوشیتدپرس، الجزیره، بی‌بی‌سی، واشنگتن پست و … تبدیل شد.
از سوی دیگر برخی رسانه‌ها و خبرنگاران پس از اعلام خبر استعفای ظریف به نقل از برخی منابع آگاه اخباری مدعی شدند که تعدادی از مدیران و دیپلمات‌های وزارت خارجه اعلام کرده‌اند که در صورت موافقت با استعفای ظریف، آنها نیز استعفا خواهند داد. در واکنش به این خبر، محمدجواد ظریف ضمن تأکید بر "پرهیز از چنین اقداماتی" خطاب به همکارانش در وزارت خارجه تصریح کرد: برای بنده خدمت در کنار شما افتخار بود و امیدوارم استعفای بنده تلنگری برای بازگشت وزارت امور خارجه به جایگاه قانونی‌اش در روابط خارجی باشد.
این واکنش‌ها و شایعات تا 24 ساعت ادامه داشت اما سرانجام صبح 8 اسفند رئیس‌جمهور در نامه‌ای خطاب به ظریف با نپذیرفتن این استعفا خیال بسیاری را راحت کرد و البته بر پیکر برخی‌ها که می‌خواستند از این آب گل‌آلود ماهی بگیرند آب سردی ریخت. روحانی در نامه‌ای ضمن مخالفت با استعفای وزیر امور خارجه تصریح کرد: از آنجا که شما را به تعبیر مقام معظم رهبری امین، غیور، شجاع و متدین و در خط مقدم ایستادگی در برابر فشارهای همه جانبه آمریکا می‌دانم، پذیرش استعفای جنابعالی را بر خلاف مصالح کشور می‌دانم و با آن موافقت نمی‌کنم.
متن نامه رئیس‌جمهور به این شرح بود:
«بسم الله الرحمن الرحیم
جناب آقای دکتر ظریف
وزیر محترم امور خارجه
سلام علیکم
نامه استعفای مورخ ششم اسفندماه 97 جنابعالی را دیدم. اهتمام جنابعالی به حفظ شأن و اعتبار وزارت امور خارجه، و جایگاه شخص وزیر امور خارجه به عنوان بالاترین مقام مسؤول در اجرای سیاست خارجی کشور، قابل درک و مورد تأیید اینجانب است.
وزارت امور خارجه عهده دار روابط خارجی و زمینه ساز تحقق امنیت و منافع ملی است. لذا همانطور که بارها دستور داده‌ام تمامی دستگاه‌ها، اعم از دولتی و یا حاکمیتی، باید در هماهنگی کامل با این وزارت، در زمینه روابط خارجی باشند.
از زحمات و تلاش‌های بی وقفه جنابعالی در دوران تصدی مسؤولیت سنگین وزارت امور خارجه، در دولت یازدهم و دوازدهم قدردانی می‌کنم و از آنجا که شما را به تعبیر مقام معظم رهبری "امین، غیور، شجاع و متدین" و در خط مقدم ایستادگی در برابر فشارهای همه جانبه آمریکا می‌دانم، پذیرش استعفای جنابعالی را بر خلاف مصالح کشور می‌دانم و با آن موافقت نمی‌کنم.
اینجانب نسبت به فشارهای وارده به دستگاه دیپلماسی کشور، دولت و حتی رئیس جمهور منتخب مردم به خوبی آگاهم. ما به عهدی که با خدا و ملت بسته‌ایم، تا پایان وفادار می‌مانیم و اطمینان دارم که به فضل الهی از این مرحله سخت عبور خواهیم کرد.
موفقیت‌های وزارت امور خارجه فقط طی ماه‌های اخیر در مقابله با توطئه‌های آمریکا در نیویورک، وین، بروکسل، لاهه، ورشو، مونیخ و … پیروزی‌های سیاسی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی قابل توجه بوده است. شادی و پایکوبی دشمنان قسم خورده این مردم همچون رژیم صهیونیستی، از استعفای جنابعالی بهترین گواه بر موفقیت "محمد جواد ظریف" و بزرگترین دلیل برای استمرار فعالیت شما در سمت "وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران " است. جنابعالی مورد اعتماد اینجانب و مجموعه نظام جمهوری اسلامی و به خصوص مقام معظم رهبری هستید. شما با قوت، شجاعت و درایت به مسیر خود ادامه دهید که خداوند با بندگان صالح خود است.
حسن روحانی
رئیس جمهوری اسلامی ایران»
پس از این مخالفت رئیس‌جمهور با استعفا، ظریف در پیامی از مردم و مسؤولان قدردانی کرد. متن پیام وزیر امور خارجه که در اینستاگرام خود منتشر کرد به شرح زیر بود:
«دوستان سلام
از محبت‌های سخاوتمندانه و حمایت‌های بی‌دریغ مردم عزیز و دلاور ایران، نخبگان ارجمند و مسؤولان محترم در طول دوران خدمتگزاری - به ویژه در سه ساعت گذشته - بسیار سپاسگزارم.
عمری است که دل در گرو خدمت به این مرز و بوم و مردم بزرگ دارم و به عنوان خدمتگزاری کوچک هیچ دغدغه‌ای جز اعتلای سیاست خارجی و اعتبار وزارت امور خارجه به عنوان مسؤول پیش‌برد سیاست خارجی و خط مقدم دفاع از منافع ملی و حقوق مردم شریف ایران در عرصه بین‌المللی نداشته‌ام.
امیدوارم وزارت امور خارجه با همکاری و همدلی همگان و درایت، هدایت و نظارت مقام معظم رهبری، ریاست محترم جمهوری بتواند کلیه مسوولیت‌های خود را در چارچوب قانون اساسی و قوانین کشور و سیاست‌های کلی با اقتدار و صلابت به انجام برساند.»
