تردیدها درباره برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری میزان، جمال الدین غیاثی در یادداشت اختصاصی به بررسی روند صلح افغانستان پرداخت.

در ادامه این یادداشت آمده است: افغانستان این روزها شاهد تلاش دو تحول در سپر سیاست این کشور است؛ یکی پروسه انتخابات و دیگری تلاش برای مذاکره و صلح با طالبان است. از دو سه هفته پیش برگزاری چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در این کشور کلید خورده است.

در حال حاضر بیش از 16 نفر در انتخابات افغانستان از مهمترین سیاستمداران افغانستان ثبت نام کرده و قرار است این انتخابات در ماه سرطان سال آینده برگزار شود.

از طرف دیگر برنامه مذاکره و صلح با گروه طالبان نیز در جریان است. پس از دو دور مذاکره زلمی خلیل‌زاد فرستاده رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا با نمایندگان طالبان و سفر به کشورهای همسایه افغانستان، اکنون او بار دیگر به افغانستان بازگشته و دیدارهای خود را از کشورهای همسایه افغانستان از سر گرفته است. ترامپ رئیس جمهور آمریکا چندی پیش اعلام کرد که نیروهای نظامی این کشور را از سوریه خارج خواهد کرد.

ترامپ تاکنون چندین بار نارضایتی خود را از حضور نظامی در خاورمیانه، سوریه و افغانستان اعلام کرده است. او بارها گفته که حضور نظامی ما در این کشورها نتیجه‌ای نداشته و از لحاظ اقتصادی زیانبار و غیرقابل قبول است. به خاطر این سیاست‌های ترامپ، مذاکرات زلمی خلیل‌زاد با طالبان از سوی طالبان، دولت افغانستان و جناح‌های سیاسی جدّی گرفته شده است.

صاحب‌نظران مسایل افغانستان می‌گویند از آن‌جا که ایالات متحده آمریکا دیگر هیچ شانسی برای پیروزی نظامی در جنگ افغانستان ندارد، به راه‌حل سیاسی متوسّل شده است. این کشور سعی می‌کند در تفاهم با طالبان، ضمن حفظ پایگاه‌های نظامی و نفوذ سیاسی خود در افغانستان، نیروهای نظامی خود را از باتلاق افغانستان بیرون ببرد.

مشکلی که وجود دارد ناسازگاری این دو برنامه با یکدیگر است. مذاکره با طالبان به معنای حضور و مشارکت طالبان در دولت افغانستان است؛ این حضور تنها به این معنی نخواهد بود که تعدادی وزارت‌خانه یا ولایت به طالبان واگذار شود؛ بلکه صلح با طالبان، دگرگونی‌های وسیعی را در نظام سیاسی افغانستان در پی خواهد داشت.

تشکیل اداره موقت، خروج کامل نیروهای خارجی و اصلاح قانون اساسی از شروط طالبان برای صلح با دولت افغانستان است. در این صورت برگزاری انتخابات ریاست جمهوری معنی نخواهد داشت. برخی شواهد حاکی از آن است که در آغاز این دور از مذاکرات صلح، ایالات متحده امریکا از دولت افغانستان خواسته بود برگزاری انتخابات ریاست جمهوری را تا زمانی که تکلیف مذاکره و مصالحه با طالبان روشن شود به تعویق اندازد؛ امّا دولت افغانستان تحت فشار افکار عمومی تنها با تعویق سه ماهه موافقت کرد که توسط کمیسیون انتخابات از ماه حمل به ماه سرطان تغییر داده شد.

دولت افغانستان به سه علّت مشخص با تعویق انتخابات بیش از سه ماه نتوانست موافقت کند:

1- مذاکره و مصالحه با طالبان فرآیندی است که از سال‌ها پیش شروع شده و هنوز به هیچ نتیجه‌ای نرسیده است. شروط طالبان برای صلح نه تنها تمامیت‌خواهانه است؛ بلکه با واقعیت‌های افغانستان امروز هم ناسازگار است. حکومت مورد نظر طالبان تجربه تلخ و ناکامی بوده که مردم افغانستان هیچگاه خواهان بازگشت به آن دوران نیستند.

از این گذشته طالبان و دولت افغانستان هیچ‌کدام در تصمیم‌گیری خود مستقل نیستند؛ هرکدام وابسته به کشورهای مختلف می‌باشند. این کشورها در حمایت از دولت افغانستان و طالبان منافع خود را در نظر دارند. به همین دلیل روند این مذاکرات بسیار پیچیده بوده و دارای جوانب گوناگون است.

با فرض این‌که دو طرف اراده و صداقت لازم را داشته باشند، سال‌ها زمان می‌برد تا درباره صلح به نتیجه قطعی برسند و مردم این کشور از نعمت صلح و امنیت برخوردار شوند. روشن است که دولت افغانستان نمی‌تواند برگزاری انتخابات ریاست جمهوری را تا زمان نامعلوم به تأخیر بیندازد.

2- علّت دوم به اختلاف دولت کابل با آمریکا برمی‌گردد. توقع دولت افغانستان این بود که در مذاکره با طالبان یکی از طرف‌های اصلی باشد و به طور مستقیم با طالبان وارد گفت‌وگو شود. دولت افغانستان از ایالات متحده انتظار داشت از طریق پاکستان، طالبان را وادار کند تا به مذاکره با دولت افغانستان تن دهد. امّا این آرزوی کابل عملاً برآورده نشد. پاکستان نخواست یا نتوانست رضایت طالبان را به مذاکره با دولت افغانستان جلب کند.

طالبان، دولت افغانستان را دولت دست نشانده خوانده از مذاکره با آن سرباز زد. هیئت بلندپایه دولتی که برای حضور در مذاکرات به ابوظبی رفته بود، با دست خالی بازگشت. این مسأله، دولت افغانستان و شخص اشرف غنی رئیس جمهور را شرمنده، خشمگین و مأیوس کرد. لذا به کمیسیون مستقل انتخابات دستور داد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری را انجام دهد.

3- فشار افکار عمومی و گروه‌های سیاسی بیش از تحمّل رئیس جمهور غنی است؛ آن‌ها از دولت می‌خواهند انتخابات ریاست جمهوری را در وقت مشخص آن برگزار کند. نکته مهم این است که اشرف غنی و عبدالله رهبران حکومت وحدت ملّی نه تنها هیچ محبوبیتی در میان مردم افغانستان ندارند.

رهبران حکومت وحدت ملّی به هیچ‌کدام از وعده‌های انتخاباتی خود عمل نکرده‌اند؛ وضعیت امنیتی از زمان ریاست جمهوری حامد کرزی به مراتب بدتر شده، مناطق بیشتری تحت حاکمیت گروه‌های مخالف رفته، وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم فاجعه‌بار است و فساد اداری گسترش روزافزون یافته است. لذا مردم خواهان برگزاری سریع‌تر انتخابات ریاست جمهوری هستند. بدین امّید که نتیجه انتخابات، به پایان یافتن وضعیت نابه‌سامان کنونی بینجامد.

در پایان لازم است به این نکته نیز اشاره کنیم که هرچند ثبت نام نامزدان انتخابات ریاست جمهوری این روزها در جریان است؛ امّا صاحب‌نظران مسایل سیاسی افغانستان به برگزاری انتخابات در ماه سرطان سال آینده به دیده تردید نگاه می‌کنند.

مانع مهم دیگری که در کنار مذاکره و مصالحه با طالبان وجود دارد فساد و ناکارامدی کمیسیون برگزاری انتخابات است. این کمیسیون سه ماه پیش انتخابات پارلمانی را برگزار کرده؛ امّا نتیجه آن نه تنها تاکنون اعلام نشده بلکه اکنون تبدیل به بحرانی شده که سراسر کشور را فراگرفته است.

این روزها نامزدان انتخابات پارلمانی در کابل، مزارشریف، هرات و چندین ولایت دیگر در حال تحصّن، تظاهرات و اعتراضات گسترده بر ضد کمیسیون انتخابات هستند. اخیراً کمیسیون انتخابات به فساد اخلاقی، گرفتن رشوه، قوم‌گرایی و خیانت به آراء مردم متّهم شده‌است.

در روزهای اخیر رهبران احزاب سیاسی، نهادهای ناظر بر انتخابات و نیز یوناما؛ نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان خواستار اصلاحات در کمیسیون مستقل انتخابات شده‌اند. لذا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ماه سرطان/ تیر سال آینده در هالة از شک و ابهام قرار گرفته است.

/