پته دوزی از انواع رودوزی های مخصوص کرمان است که روی پارچه های پشمی و ضخیم به کمک نخ های رنگی ایجاد می شود و به کمک این هنر اصیل ایرانی می توان رومیزی و سجاده و جانماز و پرده و کوسن و زیر لیوانی و جلد قرآن و … را تزیین کرد و امروزه برای تزیین لباس و شال و مانتو نیز از این هنر استفاده می شود.
آموزش پته دوزی به صورت مرحله به مرحله
فطه دوزی و سلسه دوزی نام دیگر هنر پته هستند و این هنر اصیل کرمانی تا حد زیادی شبیه به گلدوزی است ولی تفاوت هایی نیز با آن دارد. در این هنر به صورت سنتی از گره استفاده نمی شود و علاوه بر این رنگ بندی های مخصوصی دارد و تابع قوانین خاصی برای انتخاب رنگ بندی است و برای انجام آن نیز از نخ ها و پارچه های مخصوصی استفاده می شود.
وسایل لازم برای پته
- سوزن تپستری ( برای دوختن ریس روی پارچه عریض مورد استفاده قرار می گیرد.)
مراحل سلسه دوزی یا فطه دوزی
1. ابتدا طرح مورد نظر را روی کاغذ بکشید یا پرینت بگیرید سپس طرح کاغذی را به کمک سوزن سوراخ سوراخ نمایید تا بتوانید طرح را روی پارچه بیندازید و کاغذ الگو را روی پارچه قرار دهید و با صابون خیاطی طرح را روی پارچه پیاده سازی نمایید سپس طرح را به کمک ماژیک پر رنگ کنید، توجه داشته باشید که به این مرحله گرته زنی روی پته گفته می شود.
2. بعد از گرته زنی باید رنگ و نوع نخ را انتخاب نمایید که برای طرح های اصیل و سنتی پته دوزی از رنگ های تیره استفاده می شود و در سال های اخیر نیز رنگ های روشن نیز به این هنر راه یافته اند.
3. در این مرحله از پته دوزی خط های مرز کار را با کمک رنگ دلخواه و نخ مخصوص پته دور دوزی نمایید تا طرح به صورت کامل برجسته شود و بتوان درون طرح ها را به راحتی پر کرد. دور دوزی طرح ها در پته مانند کوک دور دوزی و ساقه دوزی در گلدوزی با دست است.
توجه داشته باشید که در روش سنتی قوانین رنگی خاصی برای خط دوزی وجود دارد که باید مورد توجه قرار بگیرد به عنوان مثال اگر شال سرمه ای یا سفید باشد باید خطوط با رنگ های خاصی دوخته شوند.
- برای دوختن شال سفید : از نخ زرد رنگ و گاهی نخ مشکی استفاده می شود.
- خط دوزی شال با رنگ سرمه ای : از نخ مخصوص با رنگ زرد استفاده می شود.
- خط دوزی شال آبی : از نخ رنگ مشکی و گاهی اوقات نخ های زرد و سفید و قرمز استفاده می شود.
- خط دوزی شال با رنگ سبز : از نخ با رنگ های زرد و مشکی استفاده می شود.
- خط دوزی شال با رنگ قرمز : از نخ با رنگ های مشکی و زرد و سفید استفاده می شود.
- خط دوزی شال با رنگ شتری و نارنجی : از نخ مشکی استفاده می شود.
4. بعد از دور دوزی باید برگ دوزی و سایه زدن با نخ برای نقش ها و گل ها انجام شود که این مرحله از مهم ترین مراحل پته دوزی است. برگ دوزی اغلب در اطراف حاشیه و به صورت دوخت زیگزاگ انجام می شود و به آن جوانه دوزی یا پتک دوزی نیز می گویند.
5. بعد از اتمام دوخت باید پته را بشویید و با کمک دستگاه مخصوص به نام نورد آن را اتو بزنید.
نکات طلایی برای دوخت پته روی پارچه
دوخت هایی که در پته دوزی مورد استفاده قرار می گیرند شامل ساقه دوزی و پتک دوزی و برگ دوزی و رودوزی می باشند که در ادامه این مطلب به شرح هر یک از آن ها خواهیم پرداخت :
رودوزی
رودوزی همان خط دوزی یا ساقه دوزی همه بخش های طرح و پر کردن فاصله های خالی بین پتک ها به صورت بست زدن و بخیه بلند است و از مهم ترین نوع رودوزی ها بخیه رومانی می باشد.
پتک دوزی
در این مدل دوخت به دو نوع پتک مربع و مورب تقسیم بندی می شود. از پتک های مورب برای دوختن متن پته و از پتک های مربع برای دوختن خط های حاشیه استفاده می شود.
نحوه دوختن پتک مربع به این صورت است که ابتدا باید سوزن را از یک گوشه مربع بیرون آورید و زاویه ای 90 درجه با سوزن ایجاد نمایید سپس به کمک بخیه رومانی باید زاویه درخت را ثابت نمایید و برای کامل شدن مربع نیز همین روش را روبروی زاویه تکرار نمایید.
برگ دوزی
برگ دوزی نیز شامل بخیه های شویدی به صورت بلند و کوتاه و بخیه های مورب می باشد.
مدل های زیبا و شیک پته
پته دوزی مانند سرمه دوزی و گلدوزی و مروارید دوزی از انواع هنرهای جذاب و بی نظیر است و اگر شما تمایل دارید برای تزیین لباس و کیف و کفش و جانماز و رومیزی و … هزینه کمتری را بپردازید بهتر است در هر یک از این مدل ها تبحر لازم را بدست آورید.
فطه دوزی در انواع طرح و رنگ های مختلف موجود هستند و شما می توانید با توجه به میزان مهارت خود هر یک از این طرح ها را روی کاغذ بکشید و طرح کشیده شده را روی پارچه انتقال دهید سپس به کمک دوخت ها و روش هایی که ذکر شد به تزیین پارچه مورد نظر خود بپردازید.
طرح فطه دوزی
طرح پته روی جلد کتاب
تزیین پارچه با فطه دوزی
تزیین کیف و کفش با پته
مدل پته روی پارچه
تزیین سجاده با پته
طرح پته روی مانتو
فطه دوزی
تزیین مانتو با پته
طرح پته روی شال ساده
تزیین زیبا مانتو با پته دوزی
فطه دوزی روی لباس
تزیین لباس با طرح پته
طرح زیبا و کار شده پته
سلسه دوزی
در این مطلب با هنر پته دوزی و مراحل انجام این هنر اصیل ایرانی روی پارچه آشنا شدید که امیدواریم با کمک مراحل ذکر شده بتوانید مهارت لازم را در زمینه فطه دوزی بدست آورید.