سرویس فرهنگ و هنر مشرق - برنامه‌های ویژه تحویل سال شبکه سوم سیما، به بهانه تحویل سال 1398، نسبت به برنامه‌های ساخته شده به همین مناسبت در سال‌های قبل، با اختلاف فاحشی باکیفیت‌ترین ویژه برنامه‌رسانه ملی بود. در این مجال به بررسی ویژه‌برنامه‌های شبکه‌های مختلف سیما خواهیم پرداخت.
شبکه اول سیما
علی ضیا مجری بشدت قابل تحلیلی است. ضیا صاحب استعداد و خلاقیت فوق‌العاده‌ای است اما این داشته‌های او نمود بیرونی در اجرای تلویزیونی ندارد. به همین دلیل ایده انتخاب چهره مردمی سال توسط ضیا در برنامه «فرمول یک» و ویژه برنامه خاص این مجموعه تلویزیونی به بهانه تحویل سال نو ندرخشید. حتی چهره برگزیده مردمی یعنی خانم «نرگس کلباسی» در ویژه برنامه انتخاب شدنش حضور پیدا نکرد.
بخشی از این روایت‌ها حدس و احتمالات است، اما نمود بیرونی علی ضیا آنقدر متوسط است که چهره برگزیده مردمی برنامه‌اش بنا به هر دلیلی در ویژه برنامه تحویل سال، حضور پیدا نمی‌کند. اما اگر این ایده متعلق به احسان علیخانی بود، قطعاً انتخاب چهره مردمی سال در قواره و پروپاگاندای انتخابات ریاست جمهوری، اهمیت پیدا می‌کرد و ضیا نتوانست این ایده بکر و متفاوت را تبدیل به برند و محور اصلی برنامه‌اش کند.
مجری برنامه‌ای که قرار است چهره مردمی سال با استناد به قرائن و دلایل میهن پرستانه‌ای انتخاب کند، نباید برای یک شرکت املاک و مستغلات در کشور ترکیه تبلیغ کند. با انتشار گزارش تبلیغاتی مورد اشاره، ضیا هر چه بیشتر از همدلی و وطن پرستی برای مخاطبانش سخن می‌گوید، بیشتر در مسیر خنده‌های تماشاگران قرار می‌گیرد. او و برنامه فرمول یک با همه تلاش ضیا برای پاپاراتزی‌گری بی‌وقفه و دیده‌شدن، کمتر مورد اهمیت قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید:
سلبریتی‌هایی که با تی‌وی پلاس به کمک ترامپ رفتند! +عکس و فیلم
به هر حال تلویزیون وارد دوران تازه‌ای شده است که در این دوران نمونه‌هایی نظیر علی‌ضیاها و مجریانی که با گفت‌وگو با هنرمندان قصد سرگرمی‌سازی دارند به پایان رسیده است و امید می‌رود که برنامه‌های سرگرمی‌ساز مثل شبکه سوم سیما قالب و صورت تخصصی به خودشان بگیرند.
شبکه دوم سیما
احسان علیخانی بی‌شک مهمترین مجری تاریخ تلویزیون است که تمامی ایده‌ها و روش اجرا و برنامه‌سازی‌اش در حال تکثیر شدن در سایر شبکه‌ها و برنامه‌های صدا و سیماست. مثلاً در برنامه «پل فروردین»، شبکه دوم سیما، ایده جمع‌آوری کمک‌های مردمی و آزاد کردن زندانیان با دستمایه یک مسابقه موسیقیایی به جریان می‌افتد و شکل برگزاری چنان با فرمول ستاره - مربع پیش می‌رود که اگر علیخانی دوباره این طرح را برگزار کند به دلیل بد اجرا شدن در شبکه دوم سیما و برنامه پل فروردین دیگر مخاطبان سیما بدان اقبالی نشان نخواهند داد.
به غیر از ذکر این موارد، پل فروردین استودیوی جذابی ندارد و عیار مجری‌هایی مثل ژیلاصادقی در چنین بزنگاه‌هایی مشخص می‌شود. مجری که پس از طی یک مدت کوتاه عدم همکاری با صدا و سیما با انتشار اخبار ممنوع‌الکاری در سیما، در چند مقطع اظهار نظرهای متفاوتی را به عنوان خوراک رسانه‌ای درباره عدم همکاری‌اش با سیما مطرح کرد. او در شب سال نو در یک برنامه اختصاصی نشان داد، مجری شش‌دانگی نیست و پارامترهای اجرایش بسیار از زیر متوسط یک مجری استاندارد کمتر است و البته مجری برنامه تحویل سال باید خیلی خاص باشد و ژیلا صادقی هیچ ویژگی خاصی برای خاص بودن ندارد.
با اینکه آمارهای رونق سینما به صورت مکرر در رسانه‌ها منتشر می‌شود اما بازیگران شناخته شده سینما، در حال هجوم به سیما هستند. از سوی دیگر چون موج مجری شدن سوپر استارها داغ شده، «امیرحسین آرمان» نیز برای اینکه از قافله جا نماند، در برنامه پل فروردین در مقام مجری حضور پیدا کرد که متأسفانه اجرای بسیار ضعیف و نازلی را در ویژه برنامه تحویل سال شبکه دوم سیما ارائه داد. آرمان در مقابل دوربین بازیگر بسیار توانا و کاربلدی است، اما مجری‌گری مقوله‌ای دیگری است که گلزار سوپراستار هم از پس آن به خوبی برنمی‌آید. اجرای یک برنامه تلویزیونی و قانع کردن مخاطب انبوه کار بسیار سختی است که اغلب هنرمندان سینما از پس آن برنخواهند آمد.
در مسابقه موسیقایی این شبکه تقریباً 19 هزار نفر در مسابقه پیامکی این برنامه شرکت کرده‌اند. مسابقه هم بدین شکل برگزار شده که سازندگان از هشت خواننده دو تا قطعه را معرفی کردند تا مخاطبان در اپلیکشین روزهای زندگی به آن رأی بدهند و با رأی دادن و شرکت در این مسابقه با پول‌های جمع آوری شده، زندانیان دارای شرایط اقتصادی نابسامان آزاد شوند.
ساختار برنامه بشدت وامدار ابداعات علیخانی در برنامه ماه عسل است و نکته جالب اینجاست که برگزاری چنین رویدادی در شب‌های منتهی به سال نو و برگزاری چنین مسابقه‌ای برای آزادی زندانیان مخاطبان چندانی نخواهد داشت. چون رسیدگی به امور شب عید و از سوی دیگر کم مخاطبی، شبکه دوم سیما، چنین برنامه‌هایی را تبدیل به برند نخواهد کرد.
در میان مهمانان دعوت شده، خبر یا نکته قابل اعتنایی وجود ندارد. رضا زاده مدیر مؤسسه خیریه گلستان، در برنامه حضور پیدا می‌کند و فعالیت‌ها و نحوه تأسیس خیریه را تشریح می‌کند. چنین موضوعی سبب خواهد شد تم برنامه شبیه برنامه «ماه نشان» (شبکه افق) شود. محمد انصاری مدافع میانی بازیکن پرسپولیس را می‌آورند و دو مجری برنامه نمی‌توانند یک گفت‌وگوی متوسط را ارائه دهند. پس از آن گروه بازیگران کودک و نوجوان سریال بچه مهندس است که موجب تنوع برنامه می‌شود و حضور پولاد کیمیایی روند برنامه را تغییر نمی‌دهد.
شبکه سوم سیما
بدون تردید خلاقیت احسان علیخانی در نحوه اجرا و برگزاری برنامه سال تحویل مدت‌های طولانی دست نخورده باقی مانده بود و در دو سال گذشته، لحظات قبل ویا بعد از سال تحویل کاملاً مشخص بود در چه زمان مشخصی، علیخانی گروه سون‌بند را (پس از نیمه شب) به برنامه‌اش خواهد آورد و همیشه قابل حدس بود که مهدی یراحی در زمره نخستین مهمانان علیخانی است. در واقع تلویزیون و شبکه سوم سیمای قبل از عصر جدید با تم ماه عسل ماتم‌کده مدیایی پایتخت و استان تهران بود و ترتیب کلیشه‌ای مهمانان در برنامه بهارنارنج علیخانی بسیار مشخص بود. یک بازیگر، ورزشکار و خواننده و خواندن یک قطعه توسط همان خوانندگان؛ این فرمول برنامه‌های ویژه تحویل سال علیخانی بود. اما برنامه تحویل سال امسال مجری شبکه سوم سیما، با ساخت و همزمان شدن برنامه عصر جدید، وارد فضای تازه‌ای شد.
شبکه سوم در برنامه ویژه تحویل سال، مثل سال‌های گذشته، دیگر سیمای اختصاصی شهرتهران نبود و شبکه سوم سیمای همه ایران بود. همه سریال‌ها در تهران به زبان فارسی محاوره‌ای رایج در تهران ضبط می‌شود، تمامی قهرمانان سیما، با همین لحن صحبت می‌کنند و اغلب بییندگان سیما در سایر شهرها بزرگ کشور، با فرهنگ‌های متعدد برنامه‌های گوناگون سیما را تماشا می‌کنند، اما سایه‌خودشان را کمتر در رسانه می‌بینند و با فرهنگ پایتخت کشور مواجه می‌شوند. با این اشکال عمده، به تدریج مردم سایر کشور، نسبت به پایتخت نشینان با توجه به یک انحصارطلبی بزرگمدیایی، نوعی نگاه‌های معارضانه کلان نسبت به رسانه ملی و فرهنگ پایتخت پیدا می‌کنند.
تا قبل از ویژه برنامه دیشب «عصر جدید» اجرای موسیقی اقوام و حتی حرکات موزون در تلویزیون تقریباً یک شوخی بزرگ بود. نمی‌توان انکار کرد علیخانی آنقدر محافظه‌کار است که موی بلند آرش قنادی (خواننده گروه سون‌بند) را سانسور می‌کند و حذف خطوط قرمز سابق ریشه در نگرش مدیر جدید شبکه سوم سیما دارد. «علی فروغی» حتی با حذف عادل فردوسی‌پور نشان داده، استاد برداشتن کلیشه‌هاست.
نگاه و سلیقه هنری فروغی با مخاطبان کف جامعه بشدت متفاوت است اما به دنبال برآورده کردن حداکثری همان مطالبات است. این اتفاق در ویژه برنامه عصر جدید به بهانه سال تحویل رخ داد و مخاطب هدف برنامه با اجرای موسیقی مازندرانی، بلوچی، گیلانی، کردی و عربی، قشقایی، بوشهری، بختیاری در کشاکش دو قطبی فروغی - فردوسی‌پور، با برنامه‌های متمایز شبکه سوم سیما مواجه می‌شود.
ویژه برنامه عصر جدیدتنها ویژه برنامه رسانه ملی بود که پس از چهل سال، موسیقی اغلب نواحی در آن نواخته شد و بافت و ساختار آن از یک تمرکززدایی ساختاری در میان مدعوینش تبعیت می‌کرد. با این ساختار در ویژه برنامه تحویل سال عصر جدید «علیخانی- فروغی» رسانه ملی را که توسط تهرانی‌ها و فرهنگشان، گروگان گرفته شده بود را آزاد کردند. نکته جالب اینجاست که همزمان شبکه اول سیما، سریال بسیار جذابی را با گویش کردی پخش می‌کند و این امید در مخاطبان تقویت می‌شود که سایر شبکه‌ها که توسط تهرانی‌ها گروگان گرفته شده‌اند، بزودی آزاد شده و رسانه ملی به مفهوم ملی نزدیک‌تر شود.
شبکه چهارم سیما
در ویژه برنامه رضا عباسی نگارگر دوره صفوی و حافظ و سعدی شیرازی را به شبکه چهارم سیما آوردند و با این دو درباره هنرمندان و نسبت آنان با مردم پرسش‌هایی مطرح می‌شود و البته در این ویژه برنامه خلاقانه با عنوان «همیشه بهار»، حضرت حافظ دست امیر حسین مدرس مجری را رو کرد و مشخص شد که مجری و خواننده سرشناسی مثل او که با ادبیات فاخری با حضرت حافظ سخن می‌گفت آشنایی چندانی با اشعار حافظ ندارد. غیر از این دو بخش بسیار کوتاه، برنامه تحویل سال شبکه چهارم سیما فاقد جذابیت نخبه‌گانی بود و گفت‌وگو و کلیشه‌های حاکم در این شبکه تغییری نکرده است و همچنان شبکه چهارم سیما، در سال تاسیسش منجمد شده است.
شبکه پنجم سیما
استاد علی نصیریان همسرش را تقریباً یک ماه قبل از آغاز سال 1398 از دست داد و طبیعتاً روحیه خوبی نباید داشته باشد اما با روحیه‌ای عجیب و غریب وارد برنامه شبکه پنجم سیما شد. برنامه‌ای که نقطه اتکایش حمید گودرزی بود، بازیگر سینما که اجرایش در برنامه «5 ستاره» چندین مرتبه از محمدرضا گلزار در برنده باش بالاتر است.
به هر حال کلاس بالای گودرزی با گلزار به هیچ وجه قابل قیاس نیست. گودرزی تقریباً همزمان با گلزار وارد عرصه اجرای تلویزیونی شده و به مراتب از او موفق‌تر است اما اجازه نمی‌دهند، این تفاوت دیده شود و گرنه مقایسه 5 ستاره و برنده‌باش که شبیه یکدیگر هستند، عیار بالای تسلط گودرزی را به نمایش می‌گذارد.
در شبکه پنجم سیما و ویژه برنامه سال تحویل این شبکه، گودرزی نقش به سزایی داشت و حضورش چنان بود که استاد علی نصیریان را به ذوق آورد و استاد نصیریان شروع به آواز خوانی کرد.
بیشتر بخوانید:
مهمانان بسیار متنوعی به این برنامه اضافه شدند و امیر حسین صدیق و باران خوش‌اندام (همسر صدیق) به فاصله کمی پس از برگزاری مراسم عروسی وارد این برنامه شدند. موزیک ویدئوهای متنوعی در این برنامه پخش شد و چهره‌های نظیر وحید رجبلو و آبتین قاسم‌پور نخبه علمی در برنامه بهار جان حضور پیدا کردند. در ویژه برنامه‌های تحویل سال امکان ندارد که احمدرضا عابدزاده، حمید استیلی، مهرداد میناوند، مهران غفوریان، اکبر عبدی و چند چهره ثابت دیگر حضور نداشته باشند. عابدزاده همچنان خاطرات حماسه ملبورن را تعریف می‌کند و حمید استیلی خاطرات رویارویی قرن را در مسابقه فوتبال ایران و آمریکا. در حالیکه برنامه تحویل سال شبکه پنجم سیما در حال برگزاری است اما چهره‌های شاخص سایر شبکه‌ها مثل آذرلو (گوینده خبر شبکه دو) و حسام منظور هنرپیشه محبوب سریال عمارت یک بانو (پخش از شبکه سه) در برنامه بهار جان حاضر می‌شوند. اگر اکبر عبدی در این برنامه حاضر می‌شد، بسته نمایشی روتین برنامه ویژه سال تحویل تکمیل نمی‌شد اما چون این هنرپیشه محبوب در شبکه نسیم برنامه داشت، دخترش المیرا عبدی در این برنامه حضور پیدا می‌کند.
