روزنامه جام‌جم - فاخره بهبهانی: با نو شدن سال و تغییرات خوشایند در آب و هوا و طبیعت به خصوص در تعطیلات نوروز اغلب خانواده‌ها طی سفر‌های یک یا چند روزه عازم شهر‌های مختلف شده و به گشت و گذار می‌پردازند و با توجه به این‌که حشرات و جانوران زیادی در طبیعت زیست می‌کنند احتمال این‌که با نیش این جانوران استقبال شوند وجود دارد. در گزیدگی‌ها اقدامات موثری که بتواند به التیام علائم گزش کمک کرده یا تا رسیدن مصدوم به مراکز درمانی خطرات تهدیدکننده سلامت را به حداقل برساند وجود دارد.
گزش یک اصطلاح عمومی است و به نیش زدن حشرات و جانوران به پوست بدن مربوط می‌شود. در اثر واکنش بدن به بزاق یا زهر نیش جانور علائمی همچون درد، قرمزی، تورم، خارش و... تظاهر می‌کند که البته در مواجهه با نیش زهرآگین مار و عقرب و... علائم تهدیدکننده خواهد شد.
درمان‌های فوری پشه‌زدگی
پشه‌گزیدگی نسبت به گزش سایر حشرات شیوع بیشتری دارد و معمولا مشکل حادی ایجاد نمی‌کند. البته در مناطق آلوده ممکن است برخی پشه‌ها همچون پشه خاکی انتقال‌دهنده برخی میکروب‌ها باشند. اغلب گزیدگی‌ها توسط پشه ماده صورت می‌گیرد که با تحریک سیستم ایمنی بدن خارش، تورم و قرمزی تظاهر می‌کند. در مورد گزش‌های بی‌خطر مانند گزش پشه یا حتی کک می‌توان از دارو‌های ضدالتهاب و ضدخارش موضعی و مصرف خوراکی آنتی‌هیستامین کمک گرفت. اگر به محلی می‌روید که پشه زیاد است خوردن مکمل ویتامین ب‌کمپلکس به دور شدن پشه کمک خواهد کرد.
نیش زنبور را خارج کنید
زنبورگزیدگی پس از پشه‌زدگی شیوع بالایی دارد. زنبور عسل ماده اغلب سریع تحریک شده و نیش می‌زند و، چون کیسه زهر خود را در پوست جا می‌گذارد پس از یک‌بار گزش می‌میرد، اما زنبور‌های معمولی یا وحشی نیش خود را در پوست رها نمی‌کنند و می‌توانند تا چندبار نیش بزنند و علائمی همچون حساسیت شدید، تنگی‌نفس، خارش، درد و کهیر ایجاد کنند.
مهم‌ترین اقدام خروج نیش متصل به کیسه زهر از محل گزش و شست‌وشو با آب و صابون، بالا نگه داشتن عضو و استفاده متناوب از کمپرس سرد برای کمک به کاهش تورم، خارش و تاخیر در جذب سم است. برای کاهش درد و حساسیت می‌توانید از مسکن‌ها و آنتی‌هیستامین استفاده کنید.
کدام گزیدگی‌ها خطرناکند؟
گزیدگی‌های خطرناک آن‌هایی هستند که با درد و تورم شدید یا عفونت و مرگ بافت زیر پوست همراه باشند. گزیدگی در کودکان، سالمندان، بیماران و زنان باردار باید مورد توجه قرار گیرد. خطرناک‌ترین گزیدگی‌ها گزش با نیش مار و عقرب با علائم گفته‌شده است.
مهم‌ترین اقدام شست‌وشوی محل گزش با آب و صابون و حرکت ندادن مصدوم است. جنب‌وجوش سبب گردش سریع‌تر سم در جریان خون می‌شود. می‌توانید عضو آسیب‌دیده را با آتل بی‌حرکت کنید. عضو گزیده شده را پایین‌تر از سطح قلب نگه دارید و بالای محل گزش را با باند با فشار کمی ببندید تا سم دیرتر در بدن منتشر شود. هر 20 دقیقه یک بار باند را باز کنید تا خون رسانی به عضو انجام شود. برای کاهش التهاب و انتشار سم، محل گزش را با کیسه یخ یا یک حوله نم‌دار سرد کمپرس کنید. استفاده از کمپرس سرد در مارگزیدگی توصیه نشده است. بریدن محل زخم و مکیدن و فشردن آن روش مناسبی برای خارج کردن سم نیست. باید در کمتر از 20 تا 30 دقیقه مصدوم را به مراکز درمانی برسانید. در برخی منابع مطرح است اگر مصدوم دو ساعت تا مراکز درمانی فاصله داشته باشد می‌توان از دستگاه مکش برای خروج سم استفاده کرد.
اغلب مار‌های مناطق کویری بر سیستم تنفسی و عصبی اثر گذاشته و مهم‌ترین اقدام تنفس دهان به دهان است. مار‌های مناطق کوهستانی مثل کردستان و شمیرانات اغلب سبب اختلال در روند انعقاد خون می‌شوند. مار‌های نواحی دریای خزر اغلب سمی نیستند، اما مار‌های مناطق خلیج فارس مهلک‌ترین سم‌ها را دارند.
گزش با رتیل و عنکبوت
اغلب عنکبوت‌ها سمی هستند. سمی که می‌تواند طعمه را فلج کند و بکشد، اما عنکبوت‌ها سیستم موثری برای تزریق سم همچون نیش یا فک قوی ندارند تا بتوانند انسان را گاز بگیرند بنابراین گزش آن‌ها که معمولا یک درد کم و زودگذر به‌وجود می‌آورد کمتر تهدیدکننده خواهد بود. رتیل زمانی نیش می‌زند که مورد آزار قرار گیرد. گزش رتیل اغلب بی‌خطر و بدون درد است، اما اگر پوست با مو‌های بدنش تماس داشته باشد گاهی تا چند هفته خارش و درد و کهیر تظاهر می‌کند. شست‌وشوی محل آسیب‌دیده و کمپرس سرد از جمله اقدامات اولیه برای کاهش علائم گزش است.
زهر‌های دریایی
ستاره، شقایق، مرجان و عروس دریایی همگی در صورت مواجهه با فرد نیش می‌زنند. نیش این جانوران دریایی در مناطق معتدله خطرناک نیست، اما در نواحی حاره‌ای بسیار زهرآگین است. معمولا درد و قرمزی و تورم در محل گزش وجود دارد. توجه کنید بسیاری از این جانوران خار یا تیغ‌هایی در محل گزش به جای می‌گذارند که می‌تواند عفونت‌زا باشد. ضمن خروج آن‌ها از محل گزش، شست‌وشوی زخم با سرکه و غوطه‌ور کردن عضو آسیب‌دیده در آب گرم به منظور از بین بردن سم و کاهش درد و رساندن فرد به مراکز درمانی توصیه شده است.
