اهمیت جایگاه «مشهد مقدس» به عنوان پایتخت مذهبی جهان اسلام که هر سال میزبان میلیون ها زائر از سراسر جهان به ویژه همسایه جنوب شرقی ایران، یعنی پاکستان است، می تواند دلیل انتخاب «عمران خان» نخست وزیر پاکستان به عنوان ایستگاه اول در سفر به ایران باشد.
بر اساس بیانیه وزارت امور خارجه پاکستان، عمران خان قرار است اول اردیبهشت برای انجام سفر دو روزه رسمی به ایران خواهد آمد و سفر وی در مرحله اول از شهر «مشهد» آغاز خواهد شد.
سفر به مشهد به ویژه تشرف به بارگاه حضرت امام رضا علیه السلام، سنت دیرینه مقام های عالی رتبه سیاسی، نظامی، روسا و نمایندگان مجالس ملی و سنا و دیگر مسئولان پاکستانی در سال های اخیر به شمار می رود.
در سال های اخیر نیز هیات های عالی رتبه بسیاری از پاکستان در تمامی سطوح سفر رسمی به ایران انجام داده و در تمامی این سفرها پاکستانی ها بازدید از شهر مشهد و زیارت بارگاه ملکوتی ثامن الحجج علی ابن موسی الرضا (ع) را در دستور کار خود قرار دادند.
چرا سفر نخست وزیر پاکستان به ایران مهم است؟
پیرمحمدملازهی کارشناس مسائل شبه قاره و هند و پاکستان دراینباره گفت: بن سلمان وقتی در منطقه قراردادهای کلان می بندد، به عنوان مثال به پاکستان قول یک پالایشگاه بزرگ در گوادر را می دهد به این معنی است که این پالایشگاه ده میلیارد دلاری از دریای عمان، خط لوله نفت و گاز حوزه عربی خلیج فارس را به بندر گوادر می کشد و به خط و لوله چینی ها در کاشغر متصل می کند. معنی این کار این است که ایران را دور می زند یعنی همان خط لوله صلح که عملا از کارایی افتاده است. این طرح، عربستان سعودی را در موقعیتی قرار می دهد که هم در هند و هم در پاکستان سرمایه گذاری کلان کند. پس اینجاست که ما باید به فکر بهبود روابط با هند و پاکستان باشیم تا عربستان این وضعیت را بیشتر از آنچه که هست برای ایران بدتر نکند و متعاقب آن چابهار از دست نرود.
اقدام همزمان ایران و پاکستان برای توسعه بنادر چابهار و گوادر با هدف توسعه اقتصادی دو کشور که با توجه به شرایط و موقعیت منطقه، دو بندر راهبردی به شمار می روند.
برخلاف آنچه برخی طرف های ثالث تلاش دارند توسعه همزمان بنادر چابهار و گوادر را رقابتی از جنس تقابل و تصاد منافع میان دو همسایه معرفی کنند، این دو بندر نه تنها از نگاه تهران و اسلام آباد بنادر رقیب به شمار نمی روند، بلکه ظرفیت های مکمل هم هستند که علاوه بر کمک به توسعه اقتصادی دوکشور، نقش کلیدی در ارتقای ظرفیت های ترانزیتی بین آبهای جنوب با کشورهای حوزه آسیای میانه و قفقاز خواهند داشت.
توسعه بندر گوادر موجب توسعه اقتصادی و در نتیجه بهبود ثبات و امنیت ایالت بلوچستان پاکستان خواهد شد و از آنجا که جمهوری اسلامی ایران، ثبات و امنیت همسایگان را ثبات و امنیت خود می داند، از هرگونه توسعه و تقویت ثبات وامنیت به ویژه در مناطق مرزی کشورهای همسایه، استقبال می کند.
متقابلا توسعه و رونق اقتصادی در بندر چابهار ایران، سبب رونق فعالیت هایی چون حمل و نقل ، تقویت صنعت ترانزیت و فعال تر شدن بازارچه های مرزی خواهد شد.
اما در موضوع امنیت مرزی یکهزار کیلومتری میان دو همسایه که باید مرز صلح و دوستی باشد، بدون تردید از جمله مهم ترین موضوع های مورد گفت وگو در جریان سفر عمران خان به تهران خواهد بود.
جمهوری اسلامی ایران که همواره حسن همجواری و تلاش حداکثری برای تامین امنیت مرزها با همه همسایگان را در فهرست سیاست های اصولی خود داشته است، بار دیگر از طرف پاکستانی خواهد خواست تا با تلاش مضاعف و همکاری مطلوب تر با نهادهای ذیربط طرف ایرانی، مانع از تحقق توطئه های طرف های ثالثی شوند که قصد دارند با برهم زدن آرامش مرزها، در مسیر بی انتهای دوستی دو ملت و دو کشور سنگ اندازی کنند.
موضوع امنیت زمانی بیشتر از قبل میان دو کشور پررنگ شد که همزمان با سالروز پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن سال 97 همزمان با سفر مقامات سعودی به پاکستان منطقه سیستان و بلوچستان با هدف نیروهای قدس سپاه مورد حمله تروریستی قرار گرفت و این مساله سبب تنش لفظی میان مقامات ایران و پاکستان شد.
ایران و پاکستان: موهبت مشترکات فراوان
اگر نبود مرزهای جغرافیایی میان کشورها، تفکیک میان ایران و پاکستان به عنوان دو کشور مجزا، شاید کاری دشوار بود. مشترکات زبانی، فرهنگی، دینی، تاریخی و تمدنی و آداب و رسوم میان دو ملت ایران و پاکستان به حدی است که دو ملت و دو دولت همواره از یکدیگر با عنوان 'برادر' یاد می کنند.
در بین مشترکات فراوان میان دو ملت و دو کشور ایران و پاکستان، بدون تردید مشترکات فرهنگی و مذهبی برجسته ترین نقش را دارند و شاید به همین دلیل است که عمران خان نخستین سفرش به ایران را از مشهد مقدس و زیارت بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) شروع خواهد کرد. شروع این سفر مهم از پایتخت معنوی ایران و پایتخت فرهنگی جهان اسلام، خود گویای واقعیت هایی مهم در توصیف پیوندهای عمیق دو ملت و بلکه حاوی پیام هایی در سطح منطقه ای است.
روابط ایران و پاکستان در بالاترین سطح
با توجه به این مهم که روابط دو کشور همسایه در بالاترین سطح قرار دارد، در سفر قریب الوقوع عمران خان به تهران، طیف وسیعی از موضوع های مورد علاقه طرفین از جمله همکاری های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، مرزی، مبارزه باتروریسم گرفته تا برخی موضوع های مهم منطقه ای و بین المللی در دستور کار این سفر خواهد بود.
در چارچوب روابط دوجانبه، اگرچه همه موضوع های همکاری میان ایران و پاکستان برای هر دو کشور از اهمیت بالایی برخوردار است اما با توجه به شرایط کنونی دو کشور در حوزه اقتصاد، این موضوع را می توان در اولویت فهرست زمینه های مشترک همکاری میان دو همسایه قرارداد.
علاوه بر موضوع های مربوط به روابط دوجانبه، سفر قریب الوقوع عمران خان به تهران، به لحاظ منطقه ای و بین المللی، از اهمیتی فوق العاد برخوردار است و بار دیگر این مهم به اثبات خواهد رسید که پیوندهای میان ایران و پاکستان، صرفا به روابط سیاسی و دیپلماتیک دو همسایه محدود نبوده بلکه این روابط پیش از آنکه با میزان و معیارهای سیاسی و اقتصادی سنجیده شود، از ریسمان هایی ناگسستتنی از جنس عشق مردم دو کشور به یکدیگر ساخته شده است.
رفت وآمدهای نظامی، نقطه عطف روابط ایران وپاکستان
در کمتر از یک سال و نیم اخیر، روابط ایران و پاکستان شاهد دو رویداد تاریخی بود که می توان از آن به عنوان نقطه عطفی در مناسبات راهبری دو همسایه در طول سال ها و بلکه دهه های اخیر یاد کرد: سفر تاریخی ژنرال قمر جاوید باجوا فرمانده ارتش پاکستان به ایران در پاییز 1396 و متعاقبا، سفر سردار سرلشکر پاسدار محمد باقری ئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به پاکستان که علاوه بر اهمیت آن در بعد روابط دوجانبه، پیام های فراوانی در ابعاد منطقه ای و بین المللی داشت.
ظرفیت های مکمل میان دو همسایه
ظرفیت های فراوان و مکمل دو کشور در زمینه های گوناگون انرژی، صنایع مختلف، فعالیت های اقتصادی، تجاری، تجارت مرزی، کشاورزی، بهداشت و درمان، حمل و نقل، ورزشی، دفاعی و ... باعث شده تا ایران و پاکستان با مجموع جمعیت حدود 300 میلیو نفر، بطور بالقوه بهترین شرکای تجاری برای یکدیگر باشند و این پتانسیل وجود دارد که دو کشور حجم مبادلات کنونی خود را که بیش از یک میلیارد دلار است، به چندین برابر رقم کنونی افزایش دهند.
پاکستان که سال ها است از بحران انرژی رنج می برد، در صورت اراده کافی از سوی مسئولان و مقامات این کشور، می تواند این نیاز راهبردی خود را به اقتصادی ترین و سهل ترین شکل ممکن از طریق جمهوری اسلامی ایران به عنوان قطب انرژی منطقه تامین کند.
ایران برای کمک به رفع بحران انرژی پاکستان و براساس قرارداد احداث خط لوله انتقال گاز ایران به این کشور همسایه، با اجرای تعهدات خود، خط لوله گاز را با هزینه ای معادل دو میلیارد دلار تا نزدیکی مرز پاکستان احداث کرد اما طرف پاکستانی به دلیل آنچه تحریم ها و فشارهای خارجی عنوان می کند، عملا گامی در عمل به تعهداتش در قبال قرارداد خط لوله گاز انجام نداده است؛ قراردادی که بیش از پنج سال است از انقضای آن و پایان مهلت طرفین بر عمل به اجرای تعهدات سپری می شود.
ایران همچنین اعلام آمادگی کرده است تا صادرات برق به پاکستان را از حدود 100 مگاوات در شرایط کنونی به سه هزار مگاوات افزایش دهد که تحقق این مهم، مستلزم اراده کافی از جانب طرف پاکستانی است.
در مقابل، ایران می تواند بخش قابل توجهی از نیازهای خود را از جمله برخی محصولات کشاورزی، دامی، مواد غذایی، لوازم ورزشی و پزشکی و ... را از طریق پاکستان تامین کند.
70سال روی ریل دوستی
با وجود تمام فراز و نشیب ها در روابط 70 ساله ایران و پاکستان که بخشی از آن بنا به دلایل خاص منطقه ای، شرایط مرزی و تلاش ناکام برخی طرف های ثالث برای سایه افکندن بر مناسبات برادرانه دوهمسایه، غیرقابل اجتناب و البته قابل اغماض است، امادر طول این سالیان متمادی، هرگز خللی در روابط خوب همسایگی و حسن همجواری دو کشور ایجاد نشده و ملت ها و حکومت های دو کشور، صرف نظر از اینکه کدام شخص، حزب یا دولت در راس کار بوده ، همواره بر ریل تقویت دوستی حرکت کرده اند.
سنگ بنای دوستی دو ملت ایران و پاکستان ریشه در طول تاریخ دارد اما زمانی که در سال 1947 میلادی ایران به عنوان نخستین کشور، تشکیل کشور مستقل پاکستان را به رسمیت شناخت و متقابلا پاکستان در زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران، نخستین کشوری بود که جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت شناخت، پایه های این دوست هم بین دو ملت و هم بین دو کشور برای همیشه جاودانه شد.
