روزنامه جام‌جم - نیلوفر جامه بزرگی: اضطراب به معنای فقدان کنترل محرک بیرونی است که با استمرارش فرد در بن‌بست روانی گیر می‌افتد و راهی جز تخلیه انرژی‌های تلنبار شده ندارد. در واقع هرگاه فرد قابلیت کنترل و تحلیل شرایط را نداشته باشد، مستاصل می‌شود. بیشتر افراد سعی می‌کنند عصبانیت خود را کنترل و در شرایط مناسبی آن را تخلیه کنند؛ اما گاهی فشار فراتر از میزان تحمل است که با رفتار بیرونی شامل زبان بدن یا پرخاشگری فیزیکی، زبان کلام یا پرخاشگری کلامی همراه می‌شود.
گویی فرد برای انتقال پیام راهی جز پرخاشگری ندارد غافل از این‌که به سطحی‌ترین مدل رفتاری متوصل شده است که گاه عواقب جبران‌ناپذیری برایش به همراه دارد. حسن عسگری‌فر، روان‌شناس بالینی معتقد است شما حق دارید عصبانی شوید، اما باید توان کنترل شرایط و مدیریت داشته‌باشید و بتوانید خشم را در جای مناسب تخلیه کنید. پرخاشگری بداهه و خارج از کنترل خطرناک است، مرور زمان می‌تواند درد شما را آرام کند تا دوباره فکر کنید. گاهی عصبانیت با انتخاب فرد و در شرایط تحت کنترل ایجاد می‌شود که در این صورت مخرب نیست.
عصبانیت را به ارث برده‌ام
«اگر فحش می‌دهم و بد اخلاقم به دلیل رفتار پدرم بوده است»، گاهی شاهدیم افراد رفتار نادرست خود را به ارثیه خانوادگی ربط می‌دهند، درواقع یادگیری مشاهده‌ای یکی از ساده‌ترین ابزار‌های یادگیری است. فردی که در خانواده‌ای با الگوی رفتاری بی‌حیایی کلامی پرورش می‌یابد، بیشتر پرخاشگری می‌کند، اما خانواده دلیلی برای بی‌گناهی فرد و تداوم رفتار نادرست او نیست؛ الگوگیری از منابع قدرت، مشروط بر پذیرش رفتار غلط و تصمیم به تغییر الگوی رفتار قابل اصلاح است. پدری که جواز خشونت در مقابل فرزندش را برای خود صادر می‌کند یا توهین به همسرش را حق خود می‌داند، درست مانند معتادی است که قصد ترک مواد را ندارد. البته گاهی پای اختلال در میان است که در این موارد درمان دارویی لازم است.
پهلوانان پنبه‌ای!
در رابطه زوجی، رفتار‌های نامناسب مرز خطر دارند و اگر از میزانی فراتر روند، جنبه بالینی دارد و نیاز به مداخله منابع قدرت است. در کشور ما شماره 123 به منظور حمایت افرادی که به‌عنوان همسر یا فرزند مورد خشونت قرار می‌گیرند، در نظر گرفته شده است تا فرد را به درمان ملزم کنند. در بیشتر موارد خشونت یک نفر نقش تحکمی دارد و بقیه افراد تابع هستند. گاهی کار به مرز خطر نمی‌رسد و رفتار نادرست به مدل ارتباطی تبدیل می‌شود؛ به‌عنوان مثال زن و شوهری که مدام با خشونت برخورد و آشتی می‌کنند و دوباره رابطه را از سر می‌گیرند.
اصل اول در این‌گونه ارتباطات این است که وارد بازی همسر بد دهان نشوید، زمانی که پرخاشگری را آغاز کرد مانند او عمل نکنید، جای ادامه بگو مگو، سکوت کنید و در عوض از رفتار‌های قهری که مدلی از محرومیت است، استفاده کنید و بعد از آرام شدن همسر، گفتگو را آغاز کنید و درباره این‌که حال خوبی از این ارتباط ندارد و... سخن بگویید و در ادامه کانالی برای ورود همسر به درمان بیابید و به درمانگر مراجعه کنید.
دارو، خط قرمز نیست
انسان‌ها گاه متضاد و متعادل هستند، فشار روانی همیشه درزندگی وجود دارد. هرچه پرخاشگری بیشتر شود فرد تنهاتر می‌شود. درمانگر ریشه مشکل را تحلیل می‌کند که در نهایت مدل رفتار درمانی یا دارو درمانی را توصیه می‌دهد. در مواردی که ریشه بسیاری از پرخاشگری‌ها ترس‌های افراد از فرداهاست که به نشخوار فکری تبدیل می‌شوند و فرد مدام به آن‌ها می‌اندیشد، نیاز است از دارودرمانی به منظور کاهش میزان سرعت محرک‌های بیرونی استفاده شود. در شیوه روان‌درمانی شخصیت فرد مورد بررسی قرار می‌گیرد و در مواردی هم با افرادی سر و کار داریم که توان مقابله با گروه‌ها و افراد را ندارند و در چرخه معیوب ارتباطی و تنهایی خود مدام دیگران را مقصر می‌دانند و به خودشان حق می‌دهند. رفتار درمانی مناسب این افراد است.
به جان اعصاب خراب بیفتید
اصل اول بینش است، فردی می‌تواند از شر پرخاشگری خلاص شود که به مضرات پرخاشگری چه از لحاظ آسیب به سلامت و چه از لحاظ ارتباطی پی برده باشد و بداند با این کار ممکن است دیگران را از دست بدهد. راه‌های گوناگونی با توجه به نیاز فرد در این زمینه موجود است. عصبانیت با نا امنی همراه است که به فعال شدن سیستم سمپاتیک و گرم‌شدن بدن، جمع شدن خون در مغز می‌انجامد تا ما را آماده جنگ کند که راهکار‌های زیر می‌تواند در این‌باره کمک‌کننده باشند.
1. خنک کردن بدن با نوشیدن آب خنک یا دوش گرفتن با آب ولرم
2. حبس کردن نفس‌ها و رها کردن آن
3. تغییر مدل رفتاری و سرگرم کردن؛ مثلا اگر عصبانی هستید و تسبیح به دست دارید، دانه‌های تسبیح را به آرامی حرکت دهید و بشمارید و کم کم روی موضوع دیگری تمرکز کنید.
4. تمرین 478 به این صورت که در چهار ثانیه هوا را به داخل ریه ببرید، هفت ثانیه نگاه دارید و در هشت مرحله هوا را تخلیه کنید.
