به گزارش «دنیای اقتصاد»، جزئیات اسناد مالی مصوب شهرداری تهران طی 2 سال 97 و 98 از وجود یک وارونگی شدید در نحوه توزیع منابع و درآمد میان مناطق 22گانه پایتخت حکایت دارد که سبب شده دو قطبی سرانه‌های خدماتی و رفاهی میان شمال و جنوب پایتخت بیشتر شود. اسناد مالی بودجه مناطق 22 گانه شهر تهران طی یک سال 97 از بابت اینکه هر منطقه چه میزان درآمد و منابع و چه میزان هزینه برای اجرای پروژه‌های شهری داشته است، نشان می‌دهد اگرچه بخش عمده منابع و درآمدهای ماهانه شهر از برخی مناطق جنوبی به دست آمده اما بخش عمده اعتبارات تملک سرمایه‌ای شهر در مناطق لوکس شهر(یک تا سه) برای اجرای ابرپروژه‌های عمرانی هزینه شده است.
مصارف بودجه پایتخت از دو بخش عمده شامل هزینه‌ای(حقوق و مزایا) و اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای و مالی تشکیل می‌شود. اعتبارات تملک سرمایه‌ای آن بخشی از بودجه است که شهرداری برای توسعه یا افزایش سرانه‌های خدمات شهری موردنیاز شهروندان هزینه و سرمایه‌گذاری می‌کند. به عبارت دیگر تامین مالی پروژه‌های عمرانی، ترافیکی، حمل و نقل و خدمات شهری، فرهنگی و اجتماعی در هر منطقه از شهر تهران از محل اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای انجام می‌شود. به‌طور طبیعی هر اندازه میزان هزینه‌کرد از محل این اعتبار در منطقه‌ای از شهر بیشتر باشد سطح سرانه‌های خدماتی-رفاهی در آن منطقه از شهر افزایش پیدا می‌کند.
روند توزیع منابع و درآمد شهری برای اجرای پروژه‌های توسعه شهری طی سال‌های گذشته به گونه‌ای بوده است که سهم مناطق شمالی نسبت به جنوب پایتخت بیشتر بوده و منجر به ایجاد تفاوت معنادار میان شمال و جنوب شهر تهران در توزیع خدمات رفاهی شده است. در این میان آنچه باعث شده که گسل سرانه‌های خدماتی و رفاهی میان مناطق مختلف پایتخت سال به سال افزایش پیدا کند، نحوه تخصیص اعتبار و منابع، میان مناطق بوده است.
در بودجه مصوب سال گذشته، سهم اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای معادل 6هزار و 928میلیارد تومان برای کل مناطق شهری پایتخت بوده است. بررسی جزئیات دخل و خرج منابع شهرداری تهران در سال 97 نشان می‌دهد: وارونگی جغرافیایی در بودجه پایتخت به لحاظ مقایسه شمال و جنوب شهر در هزینه‌ها و مخارج با نحوه توزیع اعتبارات تشدید شده است. به این معنا که طی سال 97 همچون سال‌های گذشته، سهم مناطق لوکس و برخوردار شهر تهران در مقایسه با جنوب شهر که از سطح خدمات و امکانات رفاهی بیشتری بهره‌مند هستند از مجموع اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای(بخش هزینه‌کرد برای اجرای پروژه‌های توسعه‌ای و عمرانی شهری) بیشتر بوده است. این در حالی است که با وجود سهم قابل توجه برخی از مناطق جنوب شهر در تامین منابع و درآمدهای ماهانه برای اداره شهر، سهم این مناطق از اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای نسبت به مناطق شمال شهر پایین بوده است.
جزئیات اسناد مالی شهر تهران در سال گذشته حاکی از آن است که متوسط اعتبار تملک دارایی سرمایه‌ای در مناطق جنوبی شهر تهران، ماهانه معادل 5/ 5 میلیارد تومان بوده است این در حالی است که متوسط این اعتبار در مناطق یک تا سه ماهانه معادل 5/ 11 میلیارد تومان بوده است. به‌طور مثال متوسط اعتبار تملک دارایی سرمایه‌ای مصوب برای منطقه یک شهر تهران معادل 15 میلیارد تومان در یک ماه بوده است. اگرچه اعتبارات پیش‌بینی شده برای توسعه سرانه‌های شهری و خدمات مورد نیاز شهروندان (هزینه اجرای پروژه‌های فنی، عمرانی، ترافیکی، حمل و نقل عمومی، خدمات شهری و فرهنگی و اجتماعی) در مناطق لوکس شهر در هر ماه تقریبا دو تا سه برابر مناطق جنوبی شهر تهران است اما آمارها نشان می‌دهد وضعیت این مناطق به لحاظ دارا بودن سرانه خدمات رفاهی و شهری بسیار مناسب‌تر از مناطق جنوبی پایتخت است.
به‌طوری که سرانه فضای سبز در مناطق یک تا 3 به ترتیب معادل 30 مترمربع، 23 مترمربع و 16 مترمربع به ازای هر یک نفر است؛ در حالی که در جنوب پایتخت (یعنی مناطق 10 تا 20) متوسط سرانه فضای سبز به ازای هر نفر کمتر از 10 مترمربع است. همین وضعیت در مورد تعداد بوستان‌های نیمه شمالی و جنوب شهر تهران نیز صادق است. به‌طوری که تعداد بوستان‌های موجود در سه منطقه لوکس شهر بیش از 200بوستان در هر منطقه است اما تعداد بوستان‌های هر منطقه جنوب شهر به کمتر از 100 بوستان می‌رسد. همچنین سرانه میادین و بازارهای ثابت در شمال شهر تهران به سطح استاندارد نزدیک‌تر است. آمارهای شهرداری تهران نشان می‌دهد تعداد میادین و بازارهای ثابت در مناطق شمالی پایتخت بین 15 تا 20 بازار به ازای هر منطقه است اما تعداد بازارها در جنوب شهر کمتر از 10 بازار در هر منطقه است.
به‌طورکلی نتایج نظرسنجی و آمارهای شهرداری تهران نشان می‌دهد میزان رضایت شهروندان از سطح خدمات و امکانات شهر در مناطق لوکس بیش از مناطق جنوبی تهران است. این در حالی است که وضعیت خلق پول و تولید درآمد برای اداره شهر تهران، متفاوت از نحوه توزیع درآمدها میان مناطق پایتخت است. به این معنا که در جنوب شهر تهران مناطقی هستند که قدرت پولسازی آنها برای بودجه پایتخت حتی از مناطق شمال شهر پیشی گرفته است اما سهم اندکی از اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای(بودجه اختصاص یافته برای هزینه‌کرد در پروژه‌های عمرانی و توسعه شهری) می‌برند.
آمارها از وضعیت تخصیص اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای طی یک‌سال 97 نشان می‌دهد: در حالی که منطقه 18 به‌عنوان یکی از مناطق نیمه‌جنوبی پایتخت طی سال گذشته به‌طور متوسط ماهانه 30 میلیارد تومان برای شهر تهران تامین منابع کرده است اما سهم این منطقه از اعتبار تملک دارایی سرمایه‌ای به‌طور متوسط ماهانه 8 میلیارد تومان بوده است. این وضعیت در مورد منطقه 16 نیز صادق است. مطابق با آمار، منطقه 16 به‌طور متوسط ماهانه در حدود 12 میلیارد تومان برای شهر تهران منابع تامین کرده است اما منابع تخصیص‌یافته از محل اعتبار تملک دارایی سرمایه‌ای به‌طور متوسط ماهانه 6 میلیارد تومان بوده است. همین‌طور تامین منابع برای اداره شهر تهران در منطقه 11 طی یک‌سال 97 ماهانه در حدود 12 میلیارد تومان بوده اما اعتبار پیش‌بینی شده برای اجرای پروژه‌های شهری در حدود 2/ 5 میلیارد تومان بوده است. نکته جالب آنکه دقیقا عکس این وضعیت دخل و خرج برای مناطق شمال شهر تهران در سال گذشته رخ داده است. به‌عنوان مثال در سال گذشته، منطقه یک به‌طور متوسط ماهانه در حدود 11میلیارد تومان برای شهر تهران خلق درآمد کرده است اما میزان اعتبار تملک دارایی سرمایه‌ای مصوب برای این منطقه به‌طور متوسط ماهانه 15 میلیارد تومان بوده است. در واقع پرخرج‌ترین منطقه شهر تهران به لحاظ اعتبار تملک دارایی سرمایه‌ای یک ساله، منطقه یک پایتخت و پولسازترین، منطقه 18 بوده است.
با استناد به وضعیت تخصیص اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای طی یک‌سال 97 میان مناطق 22 گانه شهر تهران به‌نظر می‌رسد دو عامل تعریف حجم زیادی از ابرپروژه‌های شهری به‌ویژه پروژه‌های ترافیکی در مناطق شمالی پایتخت و همچنین قدرت چانه‌زنی شهرداران و پیمانکاران مناطق نقش زیادی در تامین اعتبارات منطقه‌ای دارد. این در حالی است که مناطق جنوبی پایتخت با وجود اعمال نقش در تامین منابع درآمدی برای پایتخت، اما قدرت کافی برای سهم بردن از اعتبارات عمرانی و توسعه‌ای شهر نداشته‌اند. به‌عنوان مثال یکی از دلایل مهم برای تامین منابع زیاد در منطقه 18، درآمدهای مربوط به حریم و صنایع است.
با این حال اسناد مالی مصوب مربوط به سال 98 نشان از تغییر جدیدی در جغرافیای بودجه منطقه‌ای پایتخت دارد.
این اسناد نشان می‌دهد اگرچه رقم اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای از 6 هزار و 928 میلیارد تومان در سال 97 به 7 هزار و 155 میلیارد تومان در سال 98 رسیده است اما سهم سه منطقه اول شهر تهران از مجموع اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای شهر نه‌تنها افزایش پیدا نکرده بلکه کاهش نیز یافته است، به‌طوری که سهم مناطق یک تا سه از اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای شهر به ترتیب 23 درصد، 15درصد و 10 درصد در سال‌جاری نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرده است. در واقع سهم این سه منطقه لوکس شهر از کل اعتبارات سرمایه‌ای(بودجه توسعه شهری) از 20 درصد به 16 درصد کاهش یافته است. در مقابل نیز قلمرو مناطق جنوب‌شهر به لحاظ تخصیص اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای افزایش یافته است، به‌طوری که سهم منطقه 10 از 9/ 3 درصد در سال 97 به 9/ 4 درصد در سال 98، منطقه 13 از 5 درصد در سال گذشته به 8/ 5 درصد در سال‌جاری و منطقه 19 از 5 درصد در سال گذشته به 9/ 5 درصد در سال 98 رسیده است.
یکی از نکات قابل‌توجه در تغییر جغرافیای بودجه پایتخت میان مناطق 22گانه است که مدیریت شهری تهران از سال گذشته به دلیل تنگنای مالی و همچنین غیرضرور بودن، آغاز و اجرای پروژه‌های عمرانی جدید همچون ساخت بزرگراه‌ها و تونل‌های شهری را متوقف کرده و در مقابل تصمیم به اجرای خردپروژه‌های شهری که منجر به افزایش کیفیت زندگی شهروندان در مناطق جنوبی و کم‌برخوردار شهر می‌شود، گرفته است. از این رو یکی از دلایل مهم کاهش سهم مناطق شمالی شهر از مجموع اعتبارات عمرانی، کاهش اجرای ابرپروژه‌های شهری است که طی سال‌های گذشته محل اجرای عمده آنها در نیمه شمالی شهر پیش‌بینی می‌شد. کارشناسان شهری معتقدند در صورتی که مدیریت شهری در نحوه توزیع منابع و درآمدها مطابق با بودجه مصوب عمل کند و اسناد مالی مصوب بتواند محقق شود، در این صورت می‌توان امیدوار بود گسل سرانه خدمات و امکانات شهری میان مناطق شمال و جنوب شهر تهران کاهش پیدا کند. گفته می‌شود مدیریت شهری پایتخت بازتوزیع منابع درآمدی شهرداری را در دستور کار خود قرار داده است تا از این طریق میان دخل و خرج مناطق مختلف در دو نیمه شهر تعادل ایجاد شود.
