به گزارش مشرق، سیده عذرا موسوی، دبیر مجموعه داستان «یخ در بهشت» است که نویسندگی را به صورت حرفه‌ای از سال 86 شروع کرد و در این مدت با نشریات مختلف در قالب دبیر سرویس و نویسنده همکاری داشته است. چهار کتاب مستقل و چند کتاب مشترک با نویسندگان دیگر دارد و در حوزه نوجوان و بزرگسال فعالیت می‌کند. مجموعه «یخ در بهشت» از انتشارات جمکران است که نگاهش به صنعت نشر داستان و رمان، ترویج ارزش‌های دینی، ملی و انسانی است. مراسم رونمایی «یخ در بهشت» پنج‌شنبه پنجم اردیبهشت در نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با حضور نویسندگان مجموعه برگزار و کتاب به مخاطبان عرضه شد. با نویسنده این کتاب به گفت‌وگو نشستیم تا از روند آماده‌سازی تا نشر کتاب «یخ در بهشت» بگوید.
کتاب «یخ در بهشت» به نقش زنان در دفاع مقدس می‌پردازد. لطفاً در مورد این کتاب صحبت کنید.
مجموعه «یخ در بهشت» مجموع 11 داستان از 12 بانوی نویسنده است که به نقش زنان در دفاع مقدس پرداخته است. این کتاب به سفارش نشر جمکران گرد آمده و این نشر نیز آن را منتشر کرده است و در نمایشگاه کتاب عرضه شد.
این مجموعه چند ویژگی برجسته دارد؛ یکی اینکه نویسنده همه داستان‌ها، زن هستند که از دریچه دنیای زنانه به جنگ و دفاع مقدس نگاه کرده‌اند و کوشیده‌اند تا به طور دقیق حس و حال زنانه را در داستان انتقال دهند. همه این افراد از نویسندگان شناخته شده در زمینه دفاع مقدس هستند.
همچنین در این مجموعه، زنان شخصیت اصلی داستان‌ها هستند. آن‌ها تنها راوی رشادت‌ها، ایثار و فداکاری رزمندگان نیستند، بلکه خود کنشگر و فعال در این عرصه هستند. درواقع، داستان، داستان آن‌ها است. نکته مهم دیگر درباره این مجموعه این است که این داستان‌ها از بین شاید 40 داستان انتخاب شده‌اند و در گزینش آن‌ها سختگیری بسیاری رخ داده است. در آغاز از نویسندگان بیشتری دعوت به همکاری کردیم، ولی درنهایت این 12 داستان برای مجموعه انتخاب شد. برخی داستان‌ها بارها و بارها بازنویسی شده‌اند و جا دارد همین جا از همکاری نویسندگان محترم تشکر کنم که مهربانانه از نقدها استقبال کردند و از پیشنهاد بازنویسی داستان نرنجیدند.
چرا نام «یخ در بهشت» انتخاب شد؟
«یخ در بهشت» نام یکی از داستان‌های این مجموعه به قلم خانم «سمیه حسینی» است که اتفاقاً در «هشتمین جایزه داستان کوتاه دفاع مقدس، «یوسف» موفق به کسب رتبه نخست شده است. ولی دلیل انتخاب نام «یخ در بهشت» برای کتاب، این مسئله نیست؛ بلکه این نام از این‌رو انتخاب شد که به نظر من و مجموعه نشر جمکران، نام مناسبی برای مجموعه بود. هم جذاب و زیبا است، هم انرژی مثبت دارد و همنام یکی از داستان‌های برجسته و عالی مجموعه است.
بیشتر بخوانیم:
لطفاً درباره هریک از داستان‌های دوازده‌گانه کتاب مختصری توضیح دهید و اینکه سوژه این داستان‌ها چگونه شکل گرفت و موضوع اصلی داستان چیست؟
همانطور که عرض کردم، موضوع اصلی همه داستان‌های مجموعه، نقش زنان در عرصه دفاع مقدس است. انتخاب سوژه‌ها به دست خود نویسندگان و زاییده ذهن خلاق آن‌ها بوده است؛ هرچند در روند تکمیل طرح، نگارش و بازنویسی مشورت‌هایی صورت گرفته است. داستان «یک نقطه از جهنم» به قلم «رقیه کریمی» داستان زن پژوهشگری است که به تحقیق درباره سلاح‌های میکروبی رژیم بعث عرق می‌پردازد. داستان «یخ در بهشت» از «سمیه حسینی» داستان چند پرستار زن است. «پرنده‌های مرده» به قلم «معصومه میرابوطالبی» داستان حمله شیمیایی عراق به شهر حلبچه است. «ناله کوه» از «مونا اسکندری» به ماجرای کومله‌ها و جنایات آن‌ها پرداخته است. داستان «حق با تو بود» از «سیده فاطمه موسوی» داستان استقامت زنی خوزستانی است. «موج‌های سرخ» از «زهره شریعتی» داستان خانواده یک جانباز اعصاب و روان است. «خانه آرزوها» نوشته «محبوبه حاجی‌مرتضایی» ماجرای زنی عراقی و همسر یک مبارز است که جور رژیم بعث او را از خانه و کاشانه‌اش آواره می‌کند. «گیسوبران» اثر «معصومه عیوضی» داستان مواجهه همسر یک شهید با پیکر تفحص شده همسرش و خانواده اوست. «عروس قصر» به قلم «مهین سمواتی» داستان حمله نیروهای نظامی عراق به یکی از روستاهای غرب کشور است. داستان «رخساره» اثر «فاطمه نفری» داستان به اسارت رفتن زنی پرستار در آبادان است. «باد صدای تو را زمزمه می‌کند» از «سیده فاطمه موسوی» داستان دختر نوجوان و مبارزی است که قربانی وحشیگری کومله‌ها می‌شود. «گنجشک‌ها برگشته‌اند» نوشته «مرضیه نفری» داستان یک مادر شهید و تنهاست که منتظر پیکر مفقود فرزندش است.
به نظر شما کتاب‌هایی از این دست مورد استقبال مخاطب قرار خواهند گرفت یا نه؟
همه چیز بستگی به هنر قلم نویسندگان و تلاش ناشران این عرصه دارد. تجربه ثابت کرده است کتاب‌هایی که نویسندگان برای نوشتن آن‌ها مایه گذاشته و به صورت حرفه‌ای به نگارش آن‌ها پرداخته‌اند، اگر موضوع و سوژه جذابی داشته باشند، با استقبال مخاطبان روبه‌رو شده‌اند. درباره این مجموعه نیز دید من مثبت است و امیدوارم مخاطبان به آن اقبال داشته باشند.
برای جمع‌آوری و تألیف «یخ در بهشت» با چه موانع و مشکلاتی روبه‌رو بودید؟
هنگام جمع‌آوری مجموعه با بیست‌وچند نویسنده تماس گرفتم و آن‌ها را دعوت به همکاری کردم، ولی به دلیل مشغله کاری برخی دوستان، متأسفانه نتوانستیم از همراهی همه آن‌ها بهره‌مند شویم. این بود که درنهایت از قلم 11 نویسنده بهره‌مند شدیم.
همچنین به دلیل عدم ارتباط نویسندگان با یکدیگر به خاطر بعد مسافت یا آشنا نبودن آن‌ها با یکدیگر، از آنجا که دست نویسندگان در انتخاب سوژه در یک چارچوب کلی باز بود، گاهی اتفاق می‌افتاد که با چند داستان با سوژه‌های مشابه از چند نویسنده روبه‌رو می‌شدم؛ بنابراین ناچار، دست به انتخاب زده و از نویسندگان دیگر درخواست می‌کردم که داستان دیگری را به مجموعه ارائه کنند. این بود که حدود 40 داستان ارائه شده و در پایان 12 داستان در مجموعه جای گرفت.
همانطور که می‌دانید زنان در دفاع مقدس نقش تعیین‌کننده‌ای داشتند. به نظر شما ما توانسته‌ایم این حضور و عظمت را در قالب داستان و روایت بگنجانیم؟
در سال‌های اخیر اتفاقات خوبی افتاده است. سرگذشت رشادت‌ها و فداکاری‌های برخی زنان در قالب پرستار، رزمنده و همسر شهید و جانباز به رشته تحریر درآمده و با استقبال مخاطبان روبه‌رو شده است. هرچند ظرفیت برای کار در این زمینه همچنان بالا است. در قالب داستان و رمان این تلاش کمرنگ‌تر است، ولی جای امید دارد. در بیشتر اوقات نگاه به جنگ، نگاه مردانه بوده است. شاید از این جهت که مردان نقش پررنگ‌تری در میدان حماسه داشته‌اند و بیشتر راویان، مردان بوده‌اند. ولی چه کسی می‌تواند منکر نقش و حضور فعال و پررنگ پزشکان و پرستاران در صحنه‌های نزدیک به میدان نبرد، نقش سازنده زنان در زمان محاصره خرمشهر و نقش زنان در پشت جبهه و… شوند؟ امیدوارم از این پس اتفاقات خوشایندتر و روشنگرانه بیشتری در این زمینه رقم بخورد.
خانم موسوی! تا به حال چه آثاری از شما به چاپ رسیده است؟
«گربه‌ی معبد کنکور»، رمان «دلقک و نارنج تلخ» و رمان «شاخ‌دماغی‌ها» در حوزه نوجوان و مجموعه داستان «جشن باغ صدری» در حوزه بزرگسال. البته کتاب‌های چاپ نشده‌ای هم دارم.
موضوع کتاب‌هایتان در چه زمینه‌ای است؟
آنچه از من تا به حال منتشر شده است، چه در قالب کتاب و چه در مجلات بیشتر با موضوعات اجتماعی، زنان، انقلاب و دفاع مقدس بوده است.
به نظر شما که در این عرصه قلم می‌زنید، چه موانعی برای انتشار آثار در زمینه حضور زنان در دفاع مقدس و انقلاب وجود دارد؟
فکر نمی‌کنم مانع جدی‌ای وجود داشته باشد. ناشری که از آثار مربوط به انقلاب و دفاع مقدس استقبال می‌کند، احتمالاً از آثاری که به حضور و تلاش زنان در این زمینه پرداخته است نیز استقبال می‌کند. شاید نکته منفی ماجرا، عدم توجه ناشران به این موضوع باشد. گاهی یک ناشر با جلب توجه نویسندگان به یک موضوع، حساسیت آن‌ها را برانگیخته می‌کند و باعث می‌شود تلاش و تکاپویی در آن زمینه رخ بدهد. امیدوارم این حرکت، حرکتی رو به جلو باشد.
همانطور که خودتان می‌دانید، انتشارات و مجموعه‌های فرهنگی محدودی در این زمینه فعالیت می‌کنند و متأسفانه نسل سوم و چهارم ما که انقلاب و جنگ را ندیده‌اند، ارتباط کمی با این آثار دارند؛ حال‌آنکه به الگوهای فرهنگی و معنوی نیاز دارند. نظر شما در این رابطه چیست؟ به نظرتان چه ارگان‌هایی باید وارد عمل شوند؟
خوشبختانه رمان‌های نوجوان بسیار زیبا و ارزشمندی با موضوع دفاع مقدس و انقلاب خلق شده است، ولی مشکل اینجاست که این آثار در جریان یک رقابت غیرمنصفانه و ناعادلانه با آثار ترجمه‌ای که گاهی حتی ارزش ادبی کمی دارند، قرار گرفته‌اند. این آثار ترجمه‌ای، چون در ژانر فانتزی، وحشت و ماجراجویانه قرار دارند، برای مخاطبان نوجوان بسیار جذاب و وسوسه‌انگیزند و متأسفانه ناشران از همین مسئله به شیوه‌نامناسبی برای جذب مخاطب استفاده می‌کنند.
مدتی است شاهد پخش آگهی‌های طولانی، حوصله‌سربر و حتی نامناسب از تمام شبکه‌های تلویزیونی حتی شبکه پویا هستیم و عجیب اینکه کتاب در بین این آگهی‌ها هیچ جایگاهی ندارد؛ حتی در شبکه پویا. رسانه به‌ویژه تلویزیون می‌تواند نقش بسیار فعال و پیش‌برنده‌ای در زمینه معرفی نویسندگان و کتاب‌های ارزشمند به نسل جوان و نوجوان ایفا کند، ولی شاید، چون یک کالای فرهنگی است، مثل یک محصول تجاری انگیزه مسئولان امر را برنمی‌انگیزد. کتاب‌های درسی محل بسیار مناسبی برای معرفی نویسندگان نسل نو و معاصر هستند، ولی پرداختن به این موضوع، جایگاه چندانی ندارد و حیف از این کوتاهی. امیدوارم زمانی برسد که این کاستی جبران شود.
کتاب جدیدی در دست تألیف دارید؟
امید دارم رمان «فصل توت‌های سفید» که برای بزرگسالان است در سال 98 منتشر شود و در حال حاضر روی طرح یک رمان کار می‌کنم.
منبع: روزنامه جوان
