تدبیر رهبر انقلاب در سی سال گذشته برای رفع خطر جنگ و سایه جنگ چه بوده است؟

سرویس سیاست مشرق - در روزهای اخیر، بحث جنگ با آمریکا و استفاده از ابزار سایه جنگ برای عملیات روانی دشمن برای مدیریت افکار عمومی، توسط جریان اصلاح‌طلب و ضد انقلاب به وفور استفاده می شود، از سوی دیگر، حسن روحانی در دومین سالگرد هاشمی رفسنجانی، "قدرت موشکی امروز ایران مدیون زحمات هاشمی خواند و گفت: «این هاشمی بود که موشک را در ایران ساخت. قدرت دفاعی و فناوری‌های نوین یادگاری‌های هاشمی است»؛ وی افزود: «در تاریخ انقلاب بعد از شهید بهشتی ندیده‌ام کسی به اندازه هاشمی مورد ظلم واقع شده باشد. او مظلوم تاریخ ما بود». [1]

این اظهارات در حالی از سوی رئیس دولت تدبیر و امید مطرح می‌شود که در بحبوحه مذاکرات هسته‌ای و اوج چالش موشکی ایران و غرب، رفسنجانی در یک پیام توئیتری رسماً فعالیت ایران در حوزه موشکی را زیر سؤال برده و عنوان کرد: «دنیای فردا، دنیای گفتمان‌هاست نه موشک‌ها…»

چندی بعد مقام معظم رهبری در واکنش به این اظهارات و با انتقاد شدید از کسانی که "روزگار و دنیای فردا را دنیای مذاکره می‌دانند و نه موشک" خاطرنشان کردند: «روزگار، روزگار همه چیز است وگرنه به راحتی و به صراحت حق ملت را خواهند خورد. اگر این حرف از روی ناآگاهی گفته شده باشد یک مسئله است اما اگر از روی آگاهی باشد خیانت است». حضرت آیت‌الله خامنه‌ای این حرف‌ها را شبیه حرف‌های برخی اعضای دولت موقت دانستند که اوایل انقلاب می‌گفتند جنگنده‌های اف –14 را که خریده‌ایم به امریکا پس بدهیم، به دردمان نمی‌خورد! [2]

اشاره رهبر انقلاب به سیاست دولت موقت در حوزه نظامی از آن جهت بود که پس از تضعیف بنیه نظامی ایران از سوی جریانهای ملی‌گرا و در ظاهر وطن‌پرست، رژیم بعث عراق با حمایت دولت‌های غربی، با آسودگی خاطر به ایران خلع سلاح شده، حمله نظامی کرد و کشور به مدت هشت سال درگیر جنگ خارجی شد.

اما در طی سال‌های پس از جنگ تحمیلی، مقام معظم رهبری با اتخاذ تصمیمات حکیمانه، مانع تکرار تجربه وقوع یک جنگ خارجی دیگر علیه جمهوری اسلامی ایران شدند؛ در این رابطه می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

عدم ورود به جنگ کویت

یکی از وقایعی که می‌توانست کشور ایران را پس از هشت سال جنگ تحمیلی، مجدداً و به طور مستقیم درگیر یک بحران نظامی نماید، مداخله در جنگ آمریکا علیه عراق موسوم به جنگ اول خلیج فارس بود. پس حمله عراق به کویت و ورود آمریکا در این ماجرا، برخی چهره‌ها و جریان‌های سیاسی (عمدتاً اصلاح‌طلبان) در داخل کشور نیز ساز جنگ را کوک کرده و خواستار حمایت از صدام و ضربه زدن به آمریکا در این جنگ شدند.

همچنان که مجمع روحانیون مبارز طی بیانیه‌ای تلویحاً از شورای عالی امنیت ملی خواست ایران را به نفع عراق وارد جنگ کند: «در این لحظات حساس از شورای عالی امنیت ملی درخواست می‌کنیم که … در مقابله با آمریکا با تدبیری همه جانبه و با استظهار به نیروی انقلابی ملت بزرگوار ایران و اعتماد به خواست و اراده ملت‌های مسلمان برای مقابله با خطرات و نقشه شوم آمریکا و تأمین منافع و مصالح جمهوری اسلامی ایران… با قاطعیت به بهره گیری از فرصت‌ها و اتخاذ تصمیم‌های مناسب بپردازد.» [3]

بهزاد نبوی از عناصر افراطی جریان اصلاحات، در آن مقطع در دیداری با دانشجویان دانشگاه تهران خواستار بهره گیری از این فرصت برای حمله به اسرائیل و جنگ با آن شد و گفت: «این جنگ فرصتی تاریخی برای حمله به اسرائیل به وجود آورده بود که از دست رفت … وظیفه ما این بود که به هر طریق ممکن است سمت و سوی جنگ را عوض می‌کردیم. ما می‌بایست در سیاست خارجی و مواضعمان در قبال عراق، این نکته محوری را نصب العین قرار می‌دادیم.» [4]

محتشمی پور، از دیگر چهره‌های رادیکال جریان اصلاحات در نطق پیش از دستورش در جلسه 30 دی 1369، با استناد به فتاوای حضرت امام در تحریر الوسیله، و با فراموش کردن نقش صدام در جنایت‌های بی‌شمار علیه ملت ایران و نقش او در آتش افروزی در منطقه، به تطهیر صدام پرداخت و ورود به جنگ به نفع وی را واجب شمرده و او را خالد بن ولید خواند:

حوادث و بحران اخیر یادآور رویارویی و صف آرایی خالد بن ولید در برابر ابر قدرت‌های صدر اسلام است. او که عمری در صف کفر شمشیر به روی پیامبر (صلی الله علیه و آله) و مسلمانان کشید ولی در نهایت فاتح بزرگی برای مسلمانان گشت. … ما از چه می‌ترسیم؟ بگذار با عزت و شرف زندگی کنیم و بمیریم. زندگی زیر سایه سرنیزه‌های آمریکا برای ما ذلت است و اسارت است و ننگ است. [5]

با وجود این فشارها، رهبر انقلاب اسلامی 24 مرداد 1369 در دیدار با اقشار مختلف مردم ضمن مخالفت با مداخله ایران در جنگ خلیج فارس، اقدام عراق در اشغال کویت و لشگرکشی‌های آمریکا به منطقه را محکوم کرده و فرمودند: «استکبار جهانی و ارتجاع منطقه که در مقابل تجاوز هشت ساله به ایران نامردانه سکوت کردند و متجاوز را در مقابله با اسلام وانقلاب اسلامی یاری دادند اکنون در برابر اشغال کویت به هیجان آمده و برای حفظ منافع خود تلاش‌های وسیعی را بکار گرفته‌اند… مواضع ما بر خلاف کشورها و دولتهای دیگر قاطع و تغییر ناپذیر است. ما تجاوز را چه از سوی عراق و یا آمریکا محکوم می‌کنیم». [6]

مقام معظم رهبری 4 بهمن 1369 نیز در دیدار نمایندگان طلاب و فضای حوزه علمیه قم، با رد هر دو سوی درگیر در جنگ اول خلیج فارس، فرمودند: «برخی درصددند کلمهٔ بی‌طرفی را بصورتی غلط معنا کنند. ما از آغاز انقلاب تابحال علیه شرق و غرب که در برابر ما متحد شده بودند جنگیدیم. تا هنگامی که شرق و غرب در دنیا وجود داشت شعار انقلاب ما نفی شرق و غرب و مخالفت با هر دو بود. ماهرگز به نفع چپ با راست و به نفع راست با چپ اتحاد پیدا نکردیم. طرفین درگیر درخلیج فارس از نظر ما و همهٔ انسان‌های واقع بین به خاطر اهداف غلط، غیرالهی ونامقدس با هم می‌جنگند و جمهوری اسلامی هردو جناح را رد می‌کند. زیرا انگیزه‌ها و تعارض بین آنها مادی است. این جنگ، جنگ اسلام و کفر نیست که یکی الهی و دیگری مادی باشد. [7]

عدم ورود به جنگ با طالبان افغانستان

دومین حادثه‌ای که می‌توانست ایران را وارد یک بحران نظامی نماید، جنگ با طالبان افغانستان بود. هفدهم مرداد سال 1377 شبه نظامیان که خود را از طالبان افغان معرفی می‌کردند، با حمله به کنسولگری ایران مزارشریف 9 نفر از دیپلمات‌ها و کارمندان کنسولگری ایران در مزار شریف به شهادت رساندند.

در این برهه زمانی، علی ربیعی معاون وقت شورای‌عالی امنیت ملی که با توجه به غیبت حسن روحانی مسئولیت تشکیل جلسه را بر عهده داشته، در مورد واکنش مقامات کشور به این حادثه عنوان می‌کند: «این اقدام، جمهوری اسلامی را در آستانه جنگ با طالبان قرار داد؛ جنگی که برخی از فعالان سیاسی دولت وقت خواستار حضور کشورمان در معرکهٔ آن بودند؛ اما برخی از اعضای شورایعالی امنیت ملی (مخالفین حمله به افغانستان) معتقد بودند که طالبان نماینده ملت افغانستان نیست؛ با بسیج قابل ملاحظه نیروهای نظامی در طول مرزهای افغانستان، ایران تنها یک قدم با درگیری در جنگی احتمالاً طولانی مدت و خونین فاصله داشت» [8]

ربیعی اضافه کرد: حدود ساعت 2 نصفه شب بود که جمع بندی جلسه را امضا کردم و به بیت رهبری فرستادم، فردای آن روز نماز صبح را خواندم و حدود ساعت 7 صبح در محل کار خود حاضر شدم؛ وقتی وارد اتاق کارم شدم با نامه‌ای که احتمالاً ساعت 5 صبح فرستاده شده بود، بر روی میز خود مواجه شدم که در آن نوشته شده بودند: "ما وارد این دام نمی‌شویم ولی تدابیر دیگر باید انجام شود"؛ [9]

سیدحسین موسویان، از چهره‌های نزدیک به مرحوم هاشمی رفسنجانی و عضو پیشین تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در کتاب خود با عنوان «ایران و آمریکا، گذشته شکست‌خورده و مسیر آشتی» می‌نویسد:

اکثریت اعضای شورایعالی امنیت ملی با اقدام نظامی موافق بودند و تصمیم فراخوان 100 هزار سرباز برای استقرار در مرز با افغانستان گرفته شد…وضعیت بسیار خطیر و حساس شده بود. با بسیج قابل ملاحظه نیروهای نظامی در طول مرزهای افغانستان، تنها یک قدم با درگیری در جنگی احتمالاً طولانی مدت و خونین فاصله داشتیم. در نهایت، گزارش نهایی درباره وضعیت به رهبر معظم انقلاب آیت‌الله خامنه‌ای ارائه شد. بر اساس تجربه شخصی‌ام، رهبرانقلاب بیش از 90 درصد از مواقع نظر اکثریت شورای عالی امنیت ملی را وتو نمی‌کند. بر اساس ماده 176 قانون اساسی، ایشان اختیار وتو کردن تصمیمات شورای عالی امنیت ملی را دارد. این بار اما، طی تصمیمی تاریخی و هوشمندانه، ایشان علیه دخالت نظامی در افغانستان رأی داد. به لطف این تصمیم، از وقوع جنگی خونین ممانعت به عمل آمد. [10]

حشمت الله فلاحت پیشه رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس با بیان اینکه در همان زمان هم کشورهایی که با جمهوری اسلامی رقابت داشتند بلافاصله سعی کردند طالبان را تجهیز کنند، اظهار داشت: آن‌ها اقدام به ساماندهی گروه‌های تروریستی برای مقابله با ایران کردند و همان زمان هم امارات متحده عربی دهها خودرو را با تجهیزات کامل به طالبان بخشید. عربستان و برخی متحدین عرب منطقه و برخی کشورهای غربی هم تلاش کردند که شرایط را به گونه‌ای شکل دهند که جنگی صورت بگیرد. [11]

مبارزه با داعش در عراق و سوریه

سومین حادثه‌ای که می‌توانست آتش جنگ را از منطقه به شکلی دیگر به داخل مرزهای ایران بکشاند و ایرانیان را همچون هشت سال دفاع مقدس درگیر یک بحران نظامی نماید، تشکیل دولت خودخوانده داعش در عراق و سوریه بود. داعش که به اعتراف مقامات آمریکایی با حمایت کاخ سفید و رژیم سعودی شکل گرفته بود؛ بنا داشت تا پس از تسخیر عراق و سوریه، جنگ را به داخل خاک ایران بکشاند.

دکتر حسین امیرعبداللهیان، دستیار ویژهٔ رییس مجلس در امور بین‌الملل، یکی از کسانی است که به دلیل مسئولیتی که پیش از این داشت (معاون عربی- آفریقایی وزارت خارجه)، از نزدیک شاهد این تحولات بوده است؛ وی در خصوص نقش رهبر انقلاب در جریان بحران داعش می‌گوید:

من فراموش نمی‌کنم که در یکی دو سال اول بحران سوریه، گاهی‌اوقات در برخی جلسات ممکن بود برخی از بزرگان ما هم در حوزه‌های نظامی، امنیتی و سیاسی و از جمله خود ما در وزارت امور خارجه، دچار تردید شویم نسبت‌به اینکه تا کجا می‌توانیم مسائل سوریه را دنبال کنیم. اما هشدارهای به‌موقع رهبر معظم انقلاب همهٔ ما را در مسیر واقعی و دقیق قرار داد؛ یعنی تأمین امنیت حداکثری کشور، کمک به امنیت منطقه و تقویت و کمک به محور مقاومت که باید با دقت و برنامه‌ریزی و با فعالیت حداکثری آن‌ها را دنبال کرد.

حمایت رهبر انقلاب با حمایت از ورود نیروهای مدافع حرم به جنگ با تروریسم داعش نه تنها در حوزه منطقه‌ای و بین‌المللی جایگاه ایران را بیش از گذشته تقویت کردند، بلکه موجب شدند تا نیروهای تکفیری نتوانند جنگ را به داخل کشور ایران بکشانند.

به همین دلیل "صبغت‌الله مجددی" رهبر معنوی پشتون‌ها و رئیس‌جمهور اسبق افغانستان با ابراز اینکه نقش ایران در پایان دادن به کار داعش بسیار روشن و پررنگ بوده است، تصریح کرد: نقش آیت‌الله خامنه‌ای در مقابله با داعش خیلی زیاد بوده است و ایشان توانسته است که در مقابل دشمنان اسلام به‌خوبی ایستادگی کند. [12]

حمایت از صنعت موشکی ایران

اما کانونی‌ترین اقدامی که سایه جنگ را از سر کشور دور کرده و مانع آن شده تا مردم ایران دوباره درگیر یک جنگ تحمیلی شوند، توانمندی موشکی ج.ا.ایران است. طی سال‌های گذشته به وِیژه در جریان مذاکرات هسته‌ای برخی جریانهای سیاسی تلاش کردند تا صنعت موشکی را نیز به عنوان یک امتیاز به طرف غربی بفروشند اما با درایت رهبری انقلاب، برنامه موشکی و آزمایش‌های مرتبط با آن به مثابه خط قرمز معرفی شد.

از سوی دیگر پیگیری مقام معظم رهبری برای افزایش دقت موشک‌ها از نکات قابل تأمل در این خصوص است. همچنانکه سردار امیر علی حاجی زاده در مورد حمایت رهبر انقلاب از صنعت موشکی اظهار داشت: «تا پیش از این، ما روی بومی‌سازی کار کرده بودیم، اما محصولات دقت لازم را نداشت. در اولین جلسه‌ای که ما 16 آذر سال 88 خدمت حضرت آقا رسیدیم، من یادم است که عرض کردم برنامه‌های ما این است و این کارها را می‌خواهیم بکنیم. در برنامه‌ها، من صحبت از دقت عملکرد تولیدات نکرده بودم. آقا فرمودند که اولویت من دقت است. این‌هایی که می‌گویید خوب است، ولی بروید و روی دقت متمرکز بشوید. ما هم گفتیم چشم. رفتیم کار کردیم و اولین کارها که شد، دقت به 30 متر رسید. خیلی خوشحال بودیم که کار بزرگی شده وحرف آقا را پیاده کرده‌ایم. موقعی که به آقا گزارش دادم، ایشان فرمودند کارتان خیلی عالی بود، ولی شما که توانستید این کار را بکنید، پس حتماً می‌توانید به کمتر از 10 تا 15 متر خطا هم برسانید. کار خیلی سختی بود اما گفتیم چون دستور آقا است باید اجرا کنیم. استدلال من یک جمله بود: فرمان است، پس باید برویم و آن را اجرا کنیم. خب خدا هم کمک کرد و انجام شد». [13]

حال در این شرایط برخی مسئولین دولتی تلاش می‌کنند تا امنیت کشور را به برجام، کنوانسیون‌های بین‌المللی و یا موضوعات غیرحقیقی دیگر پیوند بزنند. برخی دیگر نیز سند توسعه صنعت دفاعی کشور را به نام خود یا دوستان هم‌سلک‌شان می‌زنند؛ همان‌هایی که تا سال‌های اخیر مخالف افزایش ظرفیت موشکی و نظامی کشور بودند.

تصور کنید اگر با فشار چهره‌های سیاسی که امروز خود را اصلاح‌طلب و اعتدالی می‌نامند، کشور در جنگ اول خلیج فارس، درگیری نظامی با طالبان وارد می‌شد یا به توصیه عناصر رادیکال اصلاحات، پیچ و مهره‌های صنعت موشکی کشور را باز کرده و به طرف غربی هدیه می‌داد و یا حتی نسبت به ظهور و توسعه‌طلبی داعش بی تفاوت بود، اما چه بر سر مردم ایران می‌آمد.