به گزارش مشرق، یکی از حوادثی که در طول دفاع مقدس همواره مورد سؤال و کنجکاوی نسل جوان قرار می‌گیرد، واقعه محاصره تعداد قابل توجهی از رزمندگان گردان کمیل در کانال‌های منطقه فکه است. این کانال‌ها اکنون با عنوان یادمان کمیل و حنظله مورد بازدید زائران راهیان نور قرار می‌گیرند و همین وجه تسمیه کانال‌ها به دو گردان لشکر 27 محمدرسول الله (ص) باعث ایجاد سؤال در ذهن مخاطب و کنجکاوی در خصوص گردان کمیل و سرنوشت رزمندگانش می‌شود. سال گذشته کتابی تحت عنوان «کمیل هنوز زنده است» به قلم حمید بنا منتشر شد که علاوه بر پرداختن به بحث عملیات والفجر مقدماتی و شهادت رزمندگان کمیل در منطقه فکه، به بیان تاریخچه این گردان در دفاع مقدس و همین طور معرفی فرماندهانش می‌پردازد. در گفت‌وگویی که با حمید بنا انجام دادیم برآن شدیم تا از رهگذر معرفی کتاب «کمیل هنوز زنده است» نگاهی اجمالی و گذرا به تاریخچه یکی از گردان‌های حاضر در دفاع مقدس بیندازیم.
شنیدن اسم گردان کمیل آدم را یاد واقعه محاصره نیروهای این گردان در عملیات والفجر مقدماتی می‌اندازد. اما انگار شما در کتابتان به کلیت حضور این گردان در جنگ پرداخته‌اید. انگیزه نگارش این کتاب چه بود؟
من از قبل با رزمندگان گردان کمیل آشنایی داشتم. دایی خودم زمان جنگ از رزمندگان این گردان بود. نکته‌ای که در خصوص کمیل مطرح است و رزمندگانش هم به آن تأکید دارند، این است که همیشه واقعه محاصره گردان کمیل در کانال‌های فکه بر حماسه‌آفرینی این گردان در دفاع مقدس سایه انداخته است. وقتی این کتاب توسط انتشارات مجنون منتشر شد، خیلی‌ها از من پرسیدند مگر گردان کمیل بعد از والفجر مقدماتی باز هم در جبهه حضور داشت؟ پاسخ من هم این بود که گردان کمیل تازه از والفجر مقدماتی متولد شد. این سؤال برای رزمندگان گردانی که تا پایان دفاع مقدس حضور مؤثری در جبهه‌ها داشت کمی ناراحت کننده بود، لذا بچه‌های این گردان دوست داشتند مردم و نسل جوان‌تر با حماسه‌آفرینی شهدا و رزمندگان گردان کمیل در دفاع مقدس بیشتر آشنا شوند. سفارش دهنده و حمایت‌کننده این کتاب نیز رزمندگان گردان کمیل بودند و بنده نیز با چنین انگیزه‌هایی اقدام به تألیف کتاب کردم.
به رغم نگاه کلی که کتاب شما به گردان کمیل دارد، آدم وسوسه می‌شود بیشتر از وقایع رخ‌داده در عملیات والفجرمقدماتی بداند. اگر می‌شود در این خصوص بیشتر توضیح دهید.
بله، این کنجکاوی را خیلی از جوان‌ترها دارند. حتماً خوانندگان روزنامه جوان هم از این قاعده مستثنی نیستند. در رابطه با واقعه محاصره گردان کمیل باید عرض کنم که این اتفاق در خلال عملیات والفجر مقدماتی و در منطقه فکه رخ داده است. از شروع حرکت رزمندگان گردان تا به محاصره درآمدنشان در کانال‌های حفر شده در این منطقه و سپس شهادت تعدادی از نیروهای کمیل در کانال‌ها تقریباً پنج روز طول می‌کشد. این نیروها در کانال سنگر می‌گیرند و با ملحق نشدن سایر یگان‌ها و پیشروی دشمن، کم‌کم به محاصره کامل درمی‌آیند و ارتباط‌شان با سایر نیروها قطع می‌شود. در این چند روز تلاش‌هایی از سوی سایر گردان‌ها برای نجات بچه‌های کمیل و حنظله که در بخش دیگری از کانال آن‌ها هم محاصره شده بودند، صورت می‌گیرد، اما تلاش‌ها بی‌نتیجه می‌ماند و خیلی از نیروهای به محاصره درآمده بر اثر مجروحیت، تشنگی و حملات دشمن به شهادت می‌رسند. البته خیلی‌ها فکر می‌کنند همه بچه‌های گردان کمیل در کانال به شهادت رسیده‌اند که اینطور نیست. یک عده در همان حرکت اولیه گردان به سوی منطقه درگیری مجروح می‌شوند و به عقب منتقل‌شان می‌کنند. در خلال محاصره چند روزه هم تعدادی می‌توانند از مهلکه بگریزند و خودشان را به نیروهای خودی برسانند. آقای احمد بویانی از جمله این افراد است که اکنون به روایتگری یادمان کانال کمیل می‌پردازد. در این واقعه گویا بیش از 60 نفر از نیروهای گردان کمیل به شهادت می‌رسند که این یک آمار تقریبی است. با وجود آمار بالای شهدا و مجروحان برای یک مقطع کوتاه گردان کمیل متلاشی و بعد برای انجام عملیات والفجریک دوباره احیا می‌شود. فرمانده گردان در واقعه محاصره شهید محمود ثابت‌نیا و معاونش حاج علی بنکدار بود که هر دو به شهادت می‌رسند. پیکر شهید ثابت‌نیا با تعدادی از شهدای کمیل تفحص و شناسایی شده، اما پیکر شهید بنکدار هنوز برنگشته است.
بخشی از کتاب شما مربوط به معرفی فرماندهان گردان کمیل است. شهید ثابت‌نیا اولین فرمانده این گردان بود؟
خیر، ایشان دومین فرمانده گردان بود. کمیل در زمان عملیات مسلم بن عقیل در سال 61 تشکیل شد. فرمانده‌اش هم عطاءالله حبیبی بود. البته مدت کوتاهی ایشان فرماندهی را برعهده داشت و در مسلم بن عقیل نیز گردان کمیل، چون تازه تشکیل شده بود، حضور محدودی داشت. بعد برای عملیات والفجر مقدماتی که یک عملیات بزرگ دفاع مقدس هم محسوب می‌شود، فرماندهی به شهید ثابت‌نیا واگذار شد و با آمدن نیروهای کار بلدی، چون شهید بنکدار گردان تقویت شد و با قدرت در والفجر مقدماتی شرکت کرد. بعد از واقعه محاصره در کانال‌ها گردان کمیل بعد از یک مدت کوتاه دوباره احیا شد و این‌بار فرماندهی‌اش را ابراهیم ارسنجانی برعهده گرفت. بعدها ابراهیم علی معصومی، احمد شاهسون (در دو نوبت)، احمد عالمی، محمود امینی و علی درویش به ترتیب فرماندهی این گردان را برعهده گرفتند. آقای درویش که آخرین فرمانده گردان کمیل در جنگ بود اکنون همراه تعدادی از همرزمانشان، هیئت بچه‌های گردان کمیل را راه‌اندازی کرده‌اند تا ارتباط نیروهای این گردان با یکدیگر حفظ شود.
همانطور که گفتید گردان کمیل در طول دفاع مقدس حضور مؤثری داشت. کمیلی‌ها در چه عملیاتی شرکت داشتند؟ از شهدای شاخص این گردان هم بگویید.
عملیات والفجر مقدماتی، والفجریک، 2، 3 و 4، خیبر، بدر، کربلای یک، کربلای 5، بیت‌المقدس 2، 4 و 7 از جمله عملیاتی بود که گردان کمیل شرکت داشت. در عملیات خیبر و کربلای 5 حماسه گردان کمیل کم نظیر بود. در عملیات خیبر هم خیلی از بچه‌های کمیل به شهادت رسیدند. رزمندگان این گردان در محاصره می‌افتند و بعد از خروج از محاصره، باز همان رزمندگانی که از محاصره نجات یافته بودند به خط مقدم برمی‌گردند و عملیات را ادامه می‌دهند. در عملیات کربلای 5 هم عملکرد گردان کمیل تحسین برانگیز بود. در این عملیات نیروهای گردان کمیل در کنار پلی که به پل شهادت معروف شد، مقاومت می‌کنند تا سایر نیروها بتوانند عقب‌نشینی کنند. خاطرات زیبایی هم از این حماسه‌آفرینی‌ها از سوی بچه‌های گردان کمیل نقل شده که در کتاب این خاطرات آورده شده است. درباره شهدای شاخص هم باید به شهید ثابت‌نیا فرمانده گردان کمیل در والفجر مقدماتی اشاره کنم که به راستی از شهدای غریب هستند. من برای نوشتن این کتاب با برادر شهید گفت‌وگو کردم. شهید محمود ثابت‌نیا یک برادر دیگر به نام احمد دارد که ایشان هم از شهدای دفاع مقدس هستند. یا شهید مهتدی که سال‌ها بعد از دفاع مقدس در کنار شهید احمد کاظمی در حادثه سقوط هواپیما شهید شد از نیروهای کادر گردان کمیل بود. شهید مرتضی خانجانی معاون گردان هم از شهدای محبوب کمیل محسوب می‌شود که بعد از پذیرش قطعنامه به شهادت می‌رسد.
در پایان کمی از روند نگارش کتاب بگویید
برای این کتاب بنده هم با رزمندگان گردان کمیل گفت‌وگو کردم هم با خانواده فرماندهان شهید گردان. علاوه بر آن به مرور بسیاری از آثار، منابع، کتاب‌ها و حتی روزنامه‌های دوران جنگ پرداختم تا در کتاب بهترین و درست‌ترین روایت‌ها به خواننده ارائه شود. در واقع نگارش تاریخچه گردان و معرفی فرماندهانش زمان نسبتاً زیادی برد، اما شکر خدا مقدمه‌ای شد برای شناساندن حماسه‌آفرینی نیروهای گردان کمیل که هم اکنون با همت تعدادی از رزمندگان این گردان، قرار است تاریخچه مفصل گردان کمیل و عملکردش در دفاع مقدس نگارش و منتشر شود.
منبع: روزنامه جوان
