وجود ۳۰هزار حلقه چاه غیرمجاز در پایتخت/ تهران رکوردار فرونشست زمین در جهان است

اقتصادآنلاین - فائزه مومنی؛ علی بیت اللهی درباره آخرین وضعیت فروریزش و فرونشست در تهران به خبرنگار اقتصادآنلاین گفت: فروریزش و فرونشست دو مقوله جدا هستند که اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند. فرو ریزش زمین یعنی همان چاله‌هایی که   به عمق 10تا 20متر در سطح خیابان پیامبر،قیام و مولوی به صورت ناگهانی ایجاد شد و باعث خسارت مالی و جانی شد.  یکی از دلایل آب‌شستگی خاک یا همان فروریزش براثر احداث مترو، ساختمان سازی و گود برداری عمیق است که جلوی حرکت رگه‌های آب را می‌گیرند. آب جلوی این دیواره‌ها متوقف نمی‌شود بلکه  راه خود را کنده و پیدا می‌کند و در همین حالت خاک شسته و حفره‌های بزرگی در زیر زمین ایجاد می‌شود. این حفره‌ها بر روی زمین دیده نمی‌شوند و در اثر ارتعاش ناشی از ترافیک، سقف حفره ریزش و به سمت بالا و سطح زمین نزدیک می‌شود و وقتی به عمق یک متری یا دو متری می‌رسد انقدر ضخامت آن کم است که باعث ایجاد فروچاله می‌شود. یعنی حفره‌ای که فقط یک لایه آسفالت روی آن قرار دارد و زیرش خالی است. 

او ادامه داد: یکی از دلایل مهم دیگر ایجاد فروچاله در تهران، وجود قنات در تهران است. حدود 50هزار حلقه چاه به طول 500کیلومتر شناسایی شده‌اند که احتمالا با ناشناخته‌ها حدود 600کیلومتر باشد. این شاخه های متعدد از شمال تا جنوب تهران وجود دارند و دلیلش هم این است که در گذشته آبیاری باغات از طریق قنات بوده و یکی از شیوه‌های آبیاری سنتی مختص ایران است. در حال حاضر تمام زمین‌های این قنات‌ها تبدیل به ساختمان شده‌اند و چون دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرند به طبع ایمن‌سازی هم نمی‌شوند و در نتیجه بعد از ریزش خاکشان، تبدیل به یک فروچاله می‌شوند و بسیار خطرناک هستند. 

دبیر کارگروه ملی مخاطرات طبیعی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در توضیح فرونشست نیز گفت: فرونشست در محدوده بزرگتری به وسعت دشت رخ می‌دهد. یعنی یک افت انحنای بسیار تدریجی  که در سطح زمین به طور ناگهانی چیزی دیده نمی‌شود. یکی از بیشترین مقادیر فرونشست جهان در جنوب تهران در حال رخ دادن است که سالانه 25سانتی متر از سطح زمین فرونشست می‌کند. 

او در توضیح عوارض فرو نشست زمین اظهار کرد: فرونشست زمین باعث ایجاد ترک‌های بسیار خطرناک می‌شود که در این صورت مقاومت یک سازه در مقابل حتی یک زلزله معمولی بسیار پایین می‌آید. انحنای زمین خطوط نفت، گاز و آب را از حالت تراز مستقیم در می‌آورد و از حدی که که می‌گذرد موجب آسیب می شود. خطوط راه‌آهن، جاده‌ها و پل‌ها و در واقع همه المان های شهری می‌توانند آسیب ببینند. 

بیت‌اللهی با اشاره به مهم ترین دلایل فرونشست زمین گفت: کاهش سطح آب‌های زیرزمینی به دلیل مصرف بی رویه و حفر چاه‌های غیرقانونی از جمله دلایل اصلی فرونشست زمین است. در حال حاضر 80هزار حلقه چاه در تهران وجود دارد که 50هزار حلقه آن دارای مجوز و مابقی غیر مجاز هستند.

او همچنین روش آبیاری غرقابی و کاشت محصولاتی که آب زیادی نیاز دارد را از دیگر عوامل فرونشست زمین در ایران دانست و گفت: باید به مرور این روش برچیده شود و همچنین محصولاتی کاشته شود که آب کم‌تری استفاده می‌کند. اما در کل مجموعه این عوامل تهران را رکورد دار فرونشست زمین در جهان کرده است. 

به گفته بیت‌اللهی؛  بعد از سیل باید آب ایجاد شده به سفره‌های آب زیرزمینی منتقل شود اما در حال حاضر این آب یا به کویر و یا به دریا می‌رود. فرونشست زمین بعد از مدتی بافت خاک را متراکم می‌کند و دیگر آب در آن نفوذ نمی‌کند،  این موضوع به مرور باعث تبدیل دشت‌های حاصل خیز ایران به بیایان خواهد شد و در نتیجه باید فکری اساسی در این باره کرد.