سرویس جامعه مشرق - هنوز از روزهایی که وانت‌های دوره گرد با بلندگوهای کر کننده در کوچه می‌گشتند تا وسایل دست دوم که دیگر نیاز شما نبود را بخرند، چیز زیادی نمی‌گذرد. روزهایی که سمسارها باید برای خرید یک جنس دست دوم تلاش زیادی می‌کردند و بارها و بارها محله‌های شهر را دور می‌زدند. فرهنگ مردم هم انگار شکل دیگری بود. وقتی لباست کوچک می‌شد و هنوز نو بود بزرگترها افراد نیازمند را پیدا می‌کردند و لباس‌ها برای ثواب بیشتر بدون هیچ نام و نشانی در اختیار آنها قرار می‌گرفت. همه ما بارها برایمان پیش آمده بود که دوچرخه دست دوم پسرخاله یا ماشین لباسشویی دایی را در خانه دیده باشیم. اما انگار امروز به خاطر وجود دنیای مجازی همه چیز تغییر کرده است. می‌توانی لباس‌های چند بار پوشیده شده ات را آگهی کنی و به قیمتی خوب بفروشی. سرویس غذاخوری خانه را اگر دوست نداشتی آگهی کنی و هر روز مدل جدیدترش را بخری.
در حال حاضر سایت‌های آگهی، خرید و فروش را راحت تر از قبل کرده‌اند. البته در ابتدا این سایتها تحت عنوان سایت‌های خرید و فروش لوازم دست دوم معرفی شدند اما با جستجویی کوتاه به خوبی متوجه خواهید شد که هر گونه وسیله دست دوم و یا نو در این سایتها آگهی شده است. حتی بسیاری از مغازه داران و مشاغل مختلف کار و محصول خود را برای تبلیغ بیشتر در این سایتها قرار داده‌اند. علیرغم عمر کوتاه این سایتها اما استقبال از آنها با توجه به رایگان بودن بخش قابل توجهی از آگهی‌ها بسیار زیاد بوده است. برای ثبت آگهی هم تخصص خاصی نیاز نیست. یک شماره موبایل و ثبت نام از طریق تلفن همراه یا سایت. آگهی شما هم کمتر از 2 ساعت مورد بررسی قرار گرفته و اگر بر خلاف قوانین سایت نباشد منتشر خواهد شد.
دیوار و شیپور و داستان گرانی‌های اخیر
گرانی‌های اخیر در حوزه خودرو باعث شده تا سایت‌های خرید و فروش اینترنتی مانند دیوار و شیپور نیز از ترکش‌های دلالان در امان نمانند. فعالیت چشمگیر دلالان در سایت‌هایی مانند دیوار و شیپور باعث شد تا موج انتقادها به این سایتها افزایش یابد و در نهایت مسئولان این سایتها اعلام کنند که برای بازگشت آرامش به بازار خودرو، نمایش قیمت‌ها را از آگهی‌های خرید و فروش خودرو حذف می‌کنند.
نوپا بودن این سایت‌های اینترنتی در ایران باعث شد تا پیش بینی‌های لازم برای واقعی یا غیرواقعی بودن یک آگهی از سوی مسئولان این سایت خرید و فروش صورت نگیرد. برای مثال در حوزه خودرو عنوان شد که دلالان خودرو به چهار ترفند و به صورت گروهی در فضای مجازی اقدام به بالا بردن قیمت‌ها می‌کردند.
نرمال سازی قیمت: اعضای این گروه‌ها سعی می‌کنند در نقش خریدار و فروشنده اقدام به درج آگهی در سایت‌های آگهی رایگان کنند.
حذف آگهی‌های واقعی (ارزان) تر به دو طریق: نخست، مراجعه به سرعت و به شکل گروهی به سراغ شخص آگهی‌دهنده تا متقاعد شود که خودروی خود را به اصطلاح «مفت» می‌فروشد. در حالت دوم و در صورتی که فرد صاحب آگهی ارزان‌تر، آگهی خود را تغییر ندهد، اعضای گروه آن را در سایت مرجع (از قبیل دیوار، با ما و شیپور) ریپورت (گزارش) می‌کنند.
تغییر قیمت سایت‌های مرجع: پس از انجام اقدامات ایذایی در سایت‌های رایگان آگهی، یکی از اقدامات مکمل این گروه، تماس‌های مکرر با سایت‌های مرجع قیمت خودرو از جمله «ایران‌جیب» است تا در بخش "تماس با ما"ی این سایت اعلام کنند که این محصول را همین امروز با قیمت خاصی خریده یا فروخته‌اند.
تحت تأثیر قراردادن نمایندگی‌های خودرو: با توجه به اینکه نمایندگی‌ها، کار واسطه‌گری خودرو را نیز انجام می‌دهند، اعضای گروه، از نمایندگی‌ها قیمت روز خودرو را می‌پرسند تا ببینند آیا اقدامات آنها در بازار تأثیرگذار بوده است یا خیر؟ اما از سوی دیگر، به تعداد زیاد با یک نمایندگی بزرگ تماس می‌گیرند و می‌گویند که خودروی خاص را با قیمت (قیمت بالایی که در گروه تلگرامی توافق شده است) برای فروش دادند.
پس از این اتفاق مسئولان سایت دیوار اعلام کردند که از این پس سعی خواهند کرد طی فرایندی حتماً قیمت‌هایی که برای خودرو و مسکن بر روی سایت آنها قرار می‌گیرد به صورت کارشناسی شده مورد بررسی قرار گیرد و سپس منتشر شوند. اتفاق اخیر اگرچه باعث شد مالکان این سایتها تجربه خوبی به دست آورده و برای ارتقا کیفیت آگهی‌ها تلاش کنند اما شاید در برخی موارد قبل از وقوع یک اتفاق پیش بینی‌هایی صورت گیرد تا از بحران جلوگیری شود.
آگهی‌های غیر مجاز در سایت‌های مجاز
سایت‌های خرید و فروش اینترنتی قوانین و مقررات خاصی دارند که معمولاً مسئولان این سایتها این قوانین را پیش بینی کرده‌اند. مثلاً در سایت دیوار تاکید شده آگهی "فروش فاکتور و پیش فاکتور برای اخذ وام، حذف سهم بیمه کارفرما و مشابه آن" ممنوع است در حالی تعداد آگهی‌هایی که برای این منظور وجود دارد بسیار زیاد است. یا مثلاً تاکید شده آگهی " خرید و فروش حیوانات، پرندگان و خزندگان وحشی و گوشت‌خوار" ممنوع است در حالی که هر گونه آگهی خرید و فروش پرندگان، سگ، گربه و حتی حیوان‌های خاص نیز دیده می‌شود.
در آذر ماه سال گذشته رئیس پلیس فتا ناجا از تذکر جدی به مدیران سایت‌های دیوار و شیپور خبر داده بود و تاکید کرده بود: " مدیران این سایتها بیشتر به درآمد توجه می‌کنند و به بحث امنیت توجه کافی ندارند." سردار سیدکمال هادیان‌فر درباره فعالیت سارقان و مجرمان برای خرید و فروش اموال مسروقه و … در سایت‌های مانند دیوار و شیپور گفته بود:
«متأسفانه با وجود استفاده مردم از این سایتها (دیوار، شیپور و…) تخلفات و خلاف‌هایی در آن روی می‌دهد، از بحث خرید و فروش اموال مسروقه توسط مال‌خران بی‌هویت گرفته تا فروش کد و کارت ملی، موضوعات ضداخلاقی و… که به مدیران آنها تذکرات لازم ارائه شده است. به مدیران این سایتها (دیوار و شیپور) اعلام کردیم اگر اصلاحات لازم را صورت ندهند، با آنها برخورد قضائی می‌شود.»
اما به نظر می‌رسد هنوز هم مسئولان این سایتها نظارت کافی بر روی آگهی‌های درج شده در سایت خود را ندارند.
نگرانی خانواده‌ها از خرید و فروش‌های غیر رسمی
در کنار کلاه برداری‌هایی که ممکن است در این سایتها انجام شود و یا اینکه برخی افراد سودجو سو استفاده‌هایی را در قیمت‌ها انجام دهند. نگرانی‌هایی نیز در خصوص خرید فروش‌های غیر مجاز در دسترس نوجوانان و جوانان وجود دارد.
اینکه چطور یک خانواده می‌تواند کنترل کند که فرزندش از چه کسی چه وسیله‌ای خرید می‌کند، اینکه آیا وسیله‌ای که خرید می‌کند مناسب سن و جنس او است و اینکه چطور می‌شود در این معامله‌های غیر رسمی کنترل کافی و نظارت خانواده‌ها وجود داشته باشد دغدغه‌ای است که بیش از پیش در جامعه وجود دارد.
از آگهی‌های جنسی تا محصولات غیرمجاز
متأسفانه در برخی از آگهی‌های منتشر شده در سایت‌های دیوار و شیپور شاهد آن هستیم که محصول و یا خدمت آگهی شده به هیچ وجه با اصول اولیه قوانین ما نیز سازگاری ندارد اما آگهی بدون هیچ محدودیتی و حتی با عکس‌های غیراخلاقی منتشر می‌شوند. برای مثال آگهی‌های ماساژ در منزل به تعداد بسیار زیاد در این سایتها وجود دارد. آگهی‌هایی که مشخص نیست که چرا این خدمات در منازل انجام می‌شود و چه کسی بر آنها نظارت دارد. حتی در برخی آگهی‌ها تاکید شده که محدودیتی برای ماساژور خانم یا آقا وجود ندارد یا حتی تبلیغ برای پیدا کردن مدل لباس شنا بانوان یا حتی مدل عکس بدون لباس!
البته به نظر می‌رسد در سایت شیپور نظارت دقیق‌تر صورت می‌گیرد. اما در سایت دیوار که تعداد آگهی‌ها و مخاطبان بیشتری نیز دارد آگهی داروهای جنسی به وفور یافت می‌شود. استفاده از کلمات خاص در برخی از آگهی‌ها که حتی امکان استفاده از آن در گزارش نیز وجود ندارد در برخی آگهی‌هایی که محدودیت سنی هم ندارد. انواع داروهای مکمل ورزشی که ورود بسیاری از آنها به کشور توسط وزارت بهداشت ممنوع اعلام شده به وفور در این سایت خرید و فروش می‌شود.
حتی مخمر تولید مشروبات الکی نیز به راحتی و با قیمت و عکس در این سایت وجود دارد که با توجه به قرار گرفتن این آگهی در بخش آرایشی و بهداشتی کاملاً مشخص است که نظارت کافی در این سایت وجود ندارد.
فروش هر نوع محصول با هر ویژگی در سایت‌های ایرانی یکی از مشکلاتی است که رفته رفته در حال ظهور است. شاید رایگان بودن ثبت آگهی یکی از مهمترین دلایلی است که هر نوع آگهی و با هر هدفی در این سایتها وجود دارد. در کشورهای دنیا مشابه سایت‌های خرید و فروش آگهی نه تنها رایگان نیستند و شما باید برای ثبت آگهی هزینه پرداخت کنید بلکه پس از حذف آگهی و فروش آن نیز باید درصدی به عنوان حق فروش پرداخت کنید. البته کالاهای فرهنگی مانند کتاب از پرداخت این هزینه‌ها معاف هستند.
مردم هم فقط نظاره‌گر نباشند
اما چندی پیش دادستانی تهران با تاکید بر احراز هویت آگهی دهندگان در سایت‌های فروش آنلاین، خبر داده بود و تاکید کرده بود در صورتیکه دادستانی از انتشار آگهی‌های مجرمانه در سایت‌های خرید و فروش آنلاین مطمئن شود، سایت را فیلتر خواهد کرد. به گفته وی مدیران باید توجه داشته باشند که اگر اجازه می‌دهند مالی به فروش برسد یا آگهی منتشر شود، باید حتماً پاسخگو باشند. او می‌گوید کسب و کار در فضای مجازی، مجاز است اما احراز هویت نیز مهم است و سایت‌هایی که بدون توجه به احراز هویت این اقدامات را انجام می‌دهند باید پاسخگو باشند.
در این میان باید نقش مردم را نیز در نظر گرفت و خریداران باید قبل از خرید، از هویت و صداقت فروشنده اطلاع حاصل کنند و صرفاً به علت ارزان بودن، سراغ یک محصول نروند. به همین خاطر، رئیس پلیس پایتخت روز شنبه چهارم خرداد گفته است: متأسفانه در سایت‌های داخلی که در آنها خرید و فروش انجام می شود مثل سایت‌های داخلی دیوار و شیپور تخلفات زیادی می شود. سردار حسین رحیمی اظهار داشت: متأسفانه در میان سارقانی که در طرح‌های مختلف پلیس مثل طرح رعد پلیس پیشگیری دستگیر می شوند مشاهده می کنیم که این افراد اقدام به فروش اموال سرقتی داخل سایت‌هایی مثل شیپور و دیوار می کنند.بارها اعلام کرده‌ایم که در این سایتها تخلفات زیادی اتفاق می افتد.
بیشتر بخوانید:
وی در ادامه اضافه کرد: با توجه به اینکه در سایت‌های دیوار و شیپور تخلفات زیادی رخ می دهد پلیس از مردم درخواست می کند که مراقب باشند اموالی که در داخل سایت‌های مجازی به فروش می رود سرقتی نباشد و پای سارقان در میان نباشد.
رئیس پلیس پایتخت اضافه کرد: متأسفانه برخی از شهروندان به دلیل عدم آگاهی اقدام به خرید اموال سرقتی از داخل این سایتها کرده و پس از آن دچار مشکل می شوند.افرادی که این اموال را خریداری می کنند به نوعی خریدار مال سرقتی به حساب می‌آیند.
به نظر می‌رسد این سایتها در حال تبدیل شدن به یک سبک جدید از "دیوار مهربانی" هستند که با هر گونه درج آگهی با مهربانی برخورد کرده و بدون اعمال نظارت و دخالتی و تنها با ارائه یک شماره تلفن در سایت درج می‌شوند و مشخص نمی‌شود که هویت فروشنده چیست و آیا محصول فروش استاندارهای لازم را دارند یا خیر و فرد خریدار نیز حداقل‌های لازم مانند رده سنی را برای خرید یک محصول دارد یا نه؟
