دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله و عضو وابسته فرهنگستان علوم در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه این مطالعات با هدایت من انجام شده است، گفت: این تحقیق به منظور استفاده از میکرو زمین‌لرزه‌ها و نانو زمین‌لرزه‌ها در ایران برای پیش‌یابی خطر زمین‌لرزه بوده که به نتایج اولیه و موفق جالبی انجامید و این نتایج در قالب چهار مقاله بین‌المللی در مجلات معتبر زلزله‌شناسی در سال‌های ٢٠١٨ و ٢٠١٩ منتشر شد.
وی با تاکید بر اینکه به منظور پیش‌بینی زلزله بر مبنای تشخیص الگوهای لرزه‌خیزی و پیش‌یابی بر اساس مدل آماری لرزه‌خیزی به نتایج جالب اولیه رسیدیم، اظهار کرد: بهره‌گیری از پیچیدگی خرد لرزه‌های مورد استفاده که به طور مداوم ثبت می‌شوند، نیازی است که تا کنون به آن پرداخته نشده بود. این موضوع به‌ویژه از این زاویه اهمیت می‌یابد که زلزله‌های رخ داده بزرگ در ایران و نقاط دیگر جهان از نظر آهنگ رخداد و ترتیب وقوع، پیچیدگی‌هایی را نشان می‌دهند که تاکنون با استفاده از کاتالوگ داده‌ها – که نمایانگر آمار داده‌های زلزله است – امکان درک و مدلسازی احتمال رخداد آنها موجود نبوده است.
زارع با بیان اینکه آخرین داده‌های با موفقیت پیش‌یابی شده، به پیش‌یابی زمین‌لرزه‌های ثانویه و پس‌لرزه‌های زمین‌لرزه 21 آبان 1396 سر پل ذهاب مربوط می‌شود، ادامه داد: بر اساس این پژوهش‌ها، مدل رخداد ریز زمین‌لرزه‌ها بر پایه داده‌های ثبت شده به لحاظ ریاضی و بر پایه پایش زمین‌لرزه‌ها در منطقه غرب زاگرس به دست آمده و نتایج کسب شده، احتمال رخدادهای بعدی (در بازه زمانی بعد از انتشار مقالات) را به خوبی پیش‌یابی کرده است.
استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله تاکید کرد: با بهره‌گیری از اطلاعات لرزه‌ای که معمولاً مورد استفاده واقع نمی‌شوند و با کاربرد اطلاعاتی که تا کنون در زمینه زلزله مورد استفاده در ایران نبود و با توسعه فناوری‌های مرتبط می‌توان در زمینه پیش‌بینی احتمالی خطر زمین‌لرزه‌های بعدی اقدام کرد.
این محقق حوزه زلزله با بیان اینکه با مطالعه تغییرات در نحوه انتشار، محتوای فرکانسی و تعداد امواج انتشار یافته در واحد زمان، مراحل مختلف شکست سنگ مورد بررسی قرار می‌گیرد، یادآور شد: تغییرات دمایی سنگ‌های تحت تنش نیز در دهه اخیر توسط محققان به عنوان پیش‌نشانه گسیختگی سنگ و ایجاد زمین لرزه معرفی شده است. از آنجایی که شکست سنگ‌ها در اعماق زمین به عنوان عامل وقوع زمین‌لرزه است، با رصد خرد زمین‌لرزه‌ها و نانو لرزه‌ها می‌توان مراحل تجمع انرژی و در نتیجه شکست سنگ‌ها را مدلسازی کرد.
به گفته عضو وابسته فرهنگستان علوم، بارگذاری تنش‌های زمین ساختی، اصطکاک کنترل‌کننده لغزش گسل و ناهمگنی ساختاری چشمه، سه عامل مهمی هستند که در الگوهای فیزیکی و عددی شکست منظور می‌شوند.
زارع، بارگذاری مطالعات تنش‌های زمین ساختی را همراه با مشاهدات ژئودزی و سنجش از دور نظیر (GPS و InSAR) و اندازه‌گیری‌های تنش- کرنش دانست و گفت: ناهمگنی مناطق گسلی نیز با روش‌های لرزه‌شناسی مطالعه شده است. شناخت ناهمگنی‌های ساختاری در چشمه زلزله، اساس فیزیکی پیش‌بینی زلزله را فراهم می‌آورد، ضمن آنکه محاسبه افت تنش از تحلیل رویداد زلزله‌های بزرگ قابل محاسبه است. با شناخت بارگذاری تنش‌های زمین ساختی، قوانین اصطکاک و ناهمگنی چشمه زمین‌لرزه، الگوی لرزه‌خیزی، خزش و رخداد رویداد اصلی الگوسازی می‌شود.
استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی با بیان اینکه بر اساس اطلاعات به دست آمده از میکرو زمین‌لرزه‌ها و نانو زمین‌لرزه‌ها امکان‌پذیر بودن برآوردهای پیش‌یابی – پیش‌بینی احتمالی – خطر زلزله نشان داده شده است، افزود: کلیه شواهدی که در زمین با ابزارهای لرزه‌نگاری برداشت شد، در بازه مطالعه شده توسط پژوهشگاه زلزله و مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران ثبت شده‌اند، ولی نوز این برداشت داده‌ها به صورت شبکه‌ای و سامان‌یافته برای کل کشور نیست.
زارع ادامه داد: مرکز پیش‌بینی زلزله در پژوهشگاه بین‌المللی زلزله می‌تواند محل مناسبی برای ساماندهی اطلاعات پراکنده مختلف در یک سامانه جامع داده‌های زمین‌شناختی - ژئوفیزیکی با قابلیت روزآمد شدن مداوم و همچنین پردازش و تجزیه و تحلیل برخط این داده‌ها باشد. این موضوع البته به در دسترس بودن بودجه، امکانات، نیروی انسانی با کیفیت بالا و متخصص و تجهیزات (به‌ویژه قابلیت بالا در فناوری اطلاعات) و ساماندهی برداشت داده‌ها برای کل کشور و منطقه پیرامونی ایران بستگی دارد.
وی تاکید کرد: قطعاً انجام چنین فعالیتی خدمت ویژه‌ای در سطح ملی است. تا اینجا با استفاده از حداقل امکانات و برای یک منطقه از کشور و عملاً بدون دسترس بودن بودجه و امکانات ویژه کار پیش رفته است. از این پس سرمایه‌گذاری برای توسعه ملی این کار لازم است.
